Tíminn - 19.11.1967, Blaðsíða 9

SUNNUDAGUR 19. nóvember 1967.
TIMINN
?
Útgefandi: FRAMSÓKN ARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb).'Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson Fulltrúi ritstjómar: Tómas Karlsson Aug-
lýsingastjóri: Steingrimui Gislason Ritstj.skrifstofux 1 Eddu-
húsinu, símar 18300—Í8305 Skrifsofur: Bankastræti 7 Af-
greiðslusimi: 12323. Auglýsingasími: 19523 Aðrar skrifstofur,
sími 18300 Askriftargjald kr 105.00 á mán innanlands — 1
lausasölu kr. 7.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h. f.
Þjóðvegirnir
Þjóðvegakerfið er eitthvert mesta og brýnasta vanda-
mál þjóðarinnar. Það er staðreynd, sem enginn mælir
gegn. Sennilega er fátt eða ekkert eins mikilvægt 1 fram-
kvæmdum þjóðarinnar nú en stórátak til þess að koma
sundurflakandi þjóðvegakerfinu í sæmilegt og varanlegt
ástand og tengja hringbraut um iandið-
Sú sorgarsaga hefur gerzt síðan 1959, að þá hætti ríkið
að leggja skerf af almennu framkvæmdafé til þjóðvega
umfram tekjur af umferð en fór að nota vegina og öku-
tækin sem gildan tekjustofn fyrir ríkissjóð, og síðan hef-
ur ríkið innheimt nokkuð á þriðja milljarð króna þannig
umfram það, sem lagt hefur verið til vega, en fyrir það
hefði verið hægt að leggja varanlegan þjóðveg norður á
Akureyri og austur að Þjórsá. En í stað þess að þetta
hafi verið gert hefur hraðvaxandi umferð, sem er alveg
ofviða malarvegakerfinu leikið það svo grátt, að það er
oft og víða nánast ófært, en viðhald kostar óhóflega mik-
ið. Þó verður það að segjast, að vegagerð ríkisins vinnur
oft ótrúlega gott verk í viðhaldinu við þessar óviðunandi
aðlstæður.
Framsóknarmenn hafa á hverju einasta þingi undan-
farin ár flutt fleiri eða færri mál til þess að reyna að
þoika vegamálunum áleiðis og víkja stjómarvöldum til
skilnings og framkvæmda. Árangurinn er því miður of
Iftill. Á þessu þingi hafa Framsóknarmenn t. d. flutt
eða staðið að þrem stórmerkum tillögum um vega-
málin. /
Má fyrst nefna tillögu þá, sem tuttugu þingmenn úr
öllum flokkum flytja undir forystu Eysteins Jónssonar
um að undinn verði bráður bugur að því að gera rann-
sókn og áætlun um veg og brýr yfir S'keiðarársand og
tengja þannig saman hringveg um landið. Reynt sé að
ljúka frumáætlun þessa verks a næsta ári, svo að taka
megi áfangann inn í endurskoðun vegaáætlunar á næsta
þingi, og verði þá miðað við að ljúka verkinu fyrir ellefu
aldar afmæli íslandsbyggðar árið 1974. Ekki þarf að rök-
styðja, hve mkill og mikilvægur þessi áfangi yrði, enda
hefur það verið gert.
Önnur tillagan er frumvarp, sem Halldór E. Sigurðsson
og fjórir aðrir Framsóknarmenn flytja um breytingu á
vegalögum og miðar hún að því, að hin sérstöku inn-
flutningsgjöld af bifreiðum renni til vegagerðar, og er
þar með stefnt að því marki, sem eðlilegt hlýtur að telj
ast, að vegakerfið njóti allra tekna af þeim gjöldum, sem
lögð eru á ökutæki. Er það raunar lágmarkskrafa í vega-
lausu landi, sem á svo mikið undir bifreiðasamgöngum,
en að sjálfsögðu þyrfti að bæta við lántöku til varanlegr-
ar vegagerðar til þess að ná stærri áföngum sem fyrst.
Þriðja tillagan, sem Framsóknarmenn hafa lagt fram
í vegamálum er um gerð áætlunar um fullnaðaruppbygg-
ingu þjóðvegakerfisins. Er þar skorað á ríkisstjórnina að
fela vegamálastjóra að gera fyrir árslok 1968 sundurlið-
aða kostnaðaráætlun um uppbyggingu þjóðvegakerfisins
á eigi lengri tíma en einum áraíug og miða þá við, að tek-
ið yrði ríkislán til hraðbrautagerðar. Þjóðbrautir eru nú
taldar nær þrjú þúsund kílómetrar en hraðbrautir um
150 km en þær lengjast á ári h\’erju — veglausar- Til-
laga þessi felur að sjálfsögðu i sér hringveg umhverfis
landið, gerðan með haldgóðu slitlagi.
Allar þessar tillögur eru í samræmi við þá ýtarlegu og
glöggu stefnu, sem mörkuð var í vegamálum á síðasta
flokksþingi Framsóknarmanna og einnig hefur komið
fram í fjölmörgum ályktunum kjördæmisþinga Fram-
sóknarmanna.
r— ■»— ■■■
JAMES GOLDSBOROUGH:
Innrás Bandaríkjamanna á við-
skiptasviðinu ógnar Evrópu
„Við verðum að taka móti
ögnuninni eins og um ófrið
væri að ræða“, sagði Jean-
Jacques Sevan-Schreiber, höf-
undur bókarinnar „Le Defi
Americain".
Ögrunin felst í vexti banda-
riskrar nærveru í Bvrópu,
mjúklátum vexti, sem verður
ógmþrunginn í augum Eivrópu-
manna og gæti einn góðan
veðurdag gert þá sjálfa að
undirsátum í efnahagslífi, sem
lyti stjórn Bandarííkjaimanna.
Undirstaðan í eðlilegum við
brögðum samkvæmt athugun-
um Servan-iSohreiiber er tvl-
þætt, eða bæði í menntun og
stjórnmálum. Hann segir að
visu, að menntunin sé megin-
atriðið, en er þó greinilega
þeirrar sikoðunar, að mennt-
uninni verði ekki breytt með
öðru en stjórnmáiunum. Hið
rétta svar sé því aó breyta
stjórnmalunum í Evrópu.
Hér verður að taka fram,
að Servan-Schreiber er ekki
Gaullisti, en gagnrýnir Gaull-
ista linnulaust. Vikurit hans
„l‘Express“ hefur að vísu þok-
azt æ meira í þá átt síðustu
tvö árin, að verða fremur
fréttablað, en boðberi ákveð-
inna skoðana, en Servan-
Schreiber skrifar vikulega
grein, sem sýnir mjög greini-
lega, að hann stendur veru-
lega til vinstri við Gaullista.
HÖFUNDURENN telur meg-
instyrk bandarísku ógnunar-
innar fólginn í tækni, starfs-
þekkingu og stjórnhæfni, en
ekki í dolluirunum. Hann á-
lítur, að Evrópumenn verði a-ð
enidurskipuleggja allt mennta
kerfi sitt til þess að geta boð-
ið ógnuninni birginn. Evr-
ópsk menntun sé ekki lakari
að gæðum en bandarásk mennt.
un, heldur beinist hún í aðr-
ar áttir. Evrópumenn útskrifi
eklki sérfræðinga í stjórnhæfni
viðskiptum, sölutækni eða aug
lýsingatækni. Þeim sé ennfrem
ur ábótavant að því leyti, að
þá skorti tæknilega sérfrœð-
inga til framleiðslu tækja,
smára, tölva og fjarskiptalbún
aðar geimialdar.
Lausnin komi af sjál'fu sér,
ef lagt sé til atlögu við vand-
ann á kennsluisviðinu. í þessu
sambandi vitnar höfundurinn
í Frakkann Jacques Maison-
rouge, fyrrverandi yfimuann
IBiM í Bvrópu:
„Franskur nemandi verður
að leggja hart að sér í námi
á tafcmönkuðu sviði til þess að
ná tilætluðum prófum eða
vinna til verðlauna . . . en
hefir ekki í raun og venu tírna
til að hugsa. Oft er undrun-
arefni að komast að raun um,
að nemandi, sem annars álykt
ar af prýðilegri rökvísi, get-
ur átt í erfiðleikum með lausn
framkvæmdavanda og virðist
þá oft og tíðum bresta skiln-
xng a eðlilegri afleiðingu“.
MAISONROUGE segir einn
ig. „Enn kýs Evrópumaðurinn
fremur að vinna einn en í
hóp.“ Þarna er vikið að öðr-
um þætti hins eðlilega við-
bragðs, eða breytingu á upp-
byggingu fyrirtækja í Evrópu.
Servan-Schreiiber bendir á,
að einstakur Evrópubúi sé
efcki aðeins varbúinn að keppa
við nærveru Bandaríkja-
manna, heldur séu þeir þess
jafn varbúnir þó að samein-
aðir séu, eða að minnsta kosti
enn sem komið er. f hans
augum felst lausnin þarna í
fyrirtækj asameiningu.
íbúar Efnahagsbandalagsins
eru 180 milljónir og fbúar
Bandaríkjanna um 200 millj-
ónir. Þetta er óneitanlega svip
uð íbúatala, en evrópsk fyrir-
tæki, sem velti 300 milljón-
um dollara á ári séu eigi að
síður að tölu til einn sjötti
þess, sem um er að ræða í
Bandarikjunum. Og bandarísk
fyrirtæki vaxa miklu örar en
fyrirtæki í Evrópu.
EVRÓFSEUM fyrirtælkjum
nægi þó ekki það eitt, að
renna saman til þess að geta
staðið bandarískum fyrir-
tækjum á sporði. „Góður ár-
angur veltuir að sjálfsögðu á
því, að allt sé í réttri stærð.
En þetta nægir þó ekki. Með
SÍÐARI GREIN
rekstri mjög stórra fyrir-
tækja er fyrirfram gert ráð
fyrir mikium og stöðugum af-
skxptum stjórnar ríkisins."
Þegar hér er bomið sögu, er
höfundurinn búinn að íjalla
um menntunina og fyrirtækja
stæuðina, og þá kemur að því,
sem hann álítur sjálfur undir-
rótina, eða stjórnmálavand-
anum.
Servan-Schreiber segir ríkis
stjórn geta gert hvað sem er,
breytt hugsunarhætti fólksins
ekki síður en öðru. Og hon-
um virðist óhjákvæmilegt að
gera það. Bandarísku ógnun-
inni verði að mæta með þvi
að endurmióta alla undirstöð-
una, sem eðláleg viðbrögð bygg
ist á, en það geti ríkisstjórn-
ir einar gert. Höfundurinn
nefnir Cfaarles de Gaulle aldr-
ei á nafn í bók sinni, en
ábveðin vísbending skín í
gegn: Vilji ríkisstjórn ekki
breyta því, sem breyta verð-
ur, þá verði að bréyta um
rífeis'Stjórn.
OG ÞÁ er komið að tillög-
um til úrbóta. Servan-Schreib
er telur meðal hins mikilvæg-
asta, að veita Bretum undir
eins aðild að Efnahagsbanda-
iaginu. Rök bans eru mögnuð.
Svara verðui mnni na.iaa: ísku
ógnun með því að leggjast
þegar stað á eitt um að efla
í Evrópu þann iðnað. sem
hclzt getur boðið ógnuninni
ciiginn. „Að styrkja traust-
ustu vígin“, segir hann. Og
svo vill tii, að Bretar eiga
flest þeirra í fórum sínum:
Meðal Evrdpuríkja hefir
Bretland forystu að því er
snertir fyrirtæki á heimsmæli-
kvarða að stœrð. Skrá um 500
stærstu fyrirtæki í heiminum
leiðir í ljós, að Bretar eiga
56 þeirra og koma þar næst-
ir á eftir Bandaríkjamönnum.
Því næst eru Þjóðverjar með
30, Frakfcar með 23 og ítal-
ir með 8.
Ef litið er á fjárhæðir »m
i’arið er tii rannsókna meðal
Vestur-Evrópuþjóða, v erour
bert, að Bretar leggja fram
60% af því, em Efnabagsbanda
lagsþjóðirnar 40%.
Bretar hafa lagt meginá-
herzlu á umbætur einmitt á
þeim sviðum, þar sem Efna-
hagshandalagsríkin eru van-
máttugust, eða í rafeindatækni
kjamorku og loftsiglingum.
„Bretar væru ákjósanlegustu
bandamennirmir". segir Ser-
van-iSchreiber.
FJAiBjRI fer þó því, að þarna
skuli staðar numið í viðbrögð-
unum. Höfundurinn boðar
bandalag eða einingu Evrópu.
Hann vitnar í Pierre Mendés-
France, fyrrverandi forsætis-
ráðlierra Frakka:
„Við verðum að gæða stofn
anir evrópskra samfélagsins
þeim úrræðum og úrkostum,
seim geri það að sönnu sam-
félagi, sem trúað er fyrir yfir-
umsjón sameiginlegra hags-
muna aðildarþjóðanna. Þetta
er eina stefuan, sem getur
venndað Sjélfstæði Evrópu
gegn ásælni Bandaríkja-
manna.“
Meirihluti á að vera úrslita-
afl þessa nýja bandalags, en
ekki algert samkomulag, eins
og nú er. Servan-Schreiber
segir, að samhljóða atfcvæði sé
regla sambands, meirihlutaúr-
skurður regla bandalaga. „Sam
hljóða atkvæði", segir hann,
„er neitunaraðferð, en meiri-
hlutaúrskurður er aftur á móti
framkvæmdaaðferð."
Þegar búið er að gera þær
ráðstafanir, sem hér befir ver-
ið drepið á, ætti að mega
gera sér vonir um, að hinni
bandarisku ógnun verði hrund
ið, ef dálítil heppni er með
í spilinu.
VALÉÍRY Giscard d‘Estaing
fyrrverandi fjármálaráöherra
Frakka sagði, þegar hamn var
að ræða um bókina: „Við er-
um stödd á þvi skeiði sögunn-
ar, að við verðum að geta
Losað okkur við hinar nei-
kvæðu hömlur, eða þá tegund
íihaldsseminnar . . .og þá ætti
okkur að vera unnt að rata
á nýja leið í megindráttum.
Þetta virðist mér vera hin
eðlilega niðurstaða bókarinnar
Af því dreg ég þá ályktun,
a® stjórnmálaröBræður leiði
ekki til lausnar, heldur end-
urnýjuð stjórnmálahugsun og
sennilega endurnýjun foiystu-
kynslóðarinmar í stjórnmálun
um um leið.“
Giscard d‘Estaing er 41 árs,
tveimur árum yngri en Ser-
van-Schreiber.
Höfundur bókarinnar lýkur
miáli sínu með því að segja,
að ómögulegt sé að spá, bvort
úr endurnýjun verði í Evrópu
eða ekki. Hann segir, að það
velti á „gleggni greiningar-
Framhald á bls. 15