Tíminn - 22.12.1967, Blaðsíða 3

V
>
FÖSTUDAGUR 22. desember 1967.
TlMINN
3
„Borgaryfirvöld fara með
okkur eins og hreppsómagaá<!
BJ-Reykjavík, fimmtudag.
Þrátt fyrir rigningu, var
nokkuð fjölmennt á fundi Hús
eigendafélags Reykjavíkur um
hitaveitumálin í gærkvöldi.
Voru þar mættir hitaveitu-
stjóri Jóhannes Zoega og borg-
arstjóri, Geir Hallgrímsson, og
svör'iðu fyrirspurnum um hita
veituna, sem brást svo hrapa-
iega í kuldakastinu fyrir nokkr
um dögum. Var gerð hörð hríð
að þessum ráðamönnum og
stjórnun hitaveitumála aimennt
í Reykjavík.
Páll S. PÓlsson, formaður
Húseigendaféílagsins, setti fund
inn um kl. 20,50, og var salur
inn þá vel bálfsetinn. Sagði
hann sérstakt tilefni til fund
ar um hitaveitumálin, þar sem
hitinn hafi fyrir skömmu horf
ið með öllu á stórum svæðum
í borginni. — Það má ekki
koma fyrir aftur — sagði Páll
og kvað fundarmenn hingað
komna að hlýða á skýringar
frá þeim, sem málum þessum
ráða.
Og tók þá til miáls fyrsti
ræðumaðurinn, Jóhannes Zoega
hitaveitustjóri. Flutti hann
ianga ræðu, á köflum mjög
tæknilega og í annan stað rugl
ingslega, þannig að fólk skildi
oft lítið hvað hann rœddi um.
Þá talaði hann svo Mgt, að Htt
neyrðLst um salinn boðskapur
hans.
Haiin hóf mál sitt með því
að skýra frá ýmsum símtölum,
er hann lenti í í kuldakastinu
á dögunum, og hafi fólk þar
iátið sig heyra ýmislegt óiþveg-
ið. Hafi hann verið sakaður
um „ailt frá bjálfahætti, lyg-
unm. svikum og upp í morð-
tiliaunir“. Vakti þetta hlátur
nokkurn.
Siðan rakti hann framkvæmd
ír hitaveitunnar síðustu séx ár-
in — kallaði það „framkvæmda
ár“. Þessi „framkvæmdaár“
virtust einkum einkennast af
tvennu: borholudælum, sem
reynt var að gera nothæfar í
öll þessi ár, og kötlum, er
bilaðir hafa verið í fjögur ár
— utan örfárra mánaða í fyrra.
Ijælurnar í borholurnar taldi
hann nú nothæfar, og yrði
beim fyrirkomið í öllum bor-
holunum nú í ár, og á næsta
ári. Og eins og kunnugt væri
hefði nú tekizt að koma hinum
fræga katli í Elliðaárstöðinni
gang. Taldi hann þetta vel
gert, og ætti nú ekki að koma
lil vatnsskorts, þótt hann ját-
aði um leið að leiðslukerfið
væn ábótavant á nokkrum stöð
um víðs vegar um gamla bæ-
mn.
Hitaveitustjóri kom með at-
hygiisverðar tillögur um varma
þörf borgarinnar, og varma-
framieiðslu. .Sagði hann, að í
kuidakastinu hafi varmamagn
hitaveitunnar verið 125—130
gigakaloríur, en varmaþörfin í
borginni 150—160 gigakaloríur!
Var furða að mörgum yrði
kalt'.
„Þessi mikla varmaþörf í
Kuldakastinu“ — sagði hita-
veitustjóri, — „kom okkur í
hitaveitunni, engu síður en íbú
um i gamla bænum (kallað
fram háti og skýrt: „auðvitað
aiveg á óvart!“) — eh, kom
okkur á kaldan klaka“. Bætti
hann þvi við að nú, þegar kyndi
slóðiu í Árbæ og ketillinn
frægi við Elliðaár væri kominn
i nolkun, væri varmamagn hita
veilunnar orðið 192 gigakalorí-
ar, og því nóg vatn þótt annað
kuldakast kæmi.
Jói'nannes ræddi síðan um
fjármagn hitaveitunnar, og
sagðisí vera „óvinsælasti mað-
ur borgarinnar, ekki aðeins
vegna kuldans á stórum svæð-
um, heldur einnig fyrir að
vilja hækkun hitaveitugjalda“.
Gerði hann grein fyrir því,
hversu mikla hækkun hann
vildi á þeim gjöldum — en
'oorgarstjórn hafi ekki farið að
oskum sínum í því efni nema
að hiuta til.
„Ef ég hefi einhvern tímann
iogið einhverju", sagði hann
að lokum, — „þá^ief ég aldrei
gerl pað visvitandi, og ekki log-
ið meiru en að mér hefur verið
iogið“! pór undrunarkliður um
salinn við þessa yfirlýsingu.
Að lokinni þessari löngu og
lognmollulegu ræðu, átti Krist
ián Flygering, verkfræðingur,
að haida ræðu um hitaveituna,
en gat ekki mætt. Þess í stað
las Pall helztu kafla úr ræð-
unni. Þar var fyrst minnzt á
pann útreikning, er hitaveitan
bendir oft á, um að hitun §é
fast að helmingi ódýrari með
aitaveitu en olíukyndingu.
bagði hann þessa útreikninga
öraunhæfa.
Þá benti hann á, að Hitaveit
an væri byggð fyrir sex stiga
frosl. en það hefur komið fram
í viðtölum við opinhera aðila.
Þetta taldi hann furðulegt;
nauðsynlegt væri að tryggja
kaupendum þjónustu hitaveit-
unnai nægan hita í 10—15 st.
frosli. Það væri lágmarkskrafa.
Gjaldmæla hitaveitunnar
kvað hann miða við magn, en
ekki þann hita er notendur
fengju. Erlendis væru hitamæl
ar aftur á móti komnir í notk
un, enda væru þeir mun eðli
legri og réttlátari. Kaupendur
ættu að greiða fyrir þahn
varma, er þeir fengju.
Þá benti hann á þá stað-
reynd. að leiðslukerfið í gamla
bænum væri úr sér gengið, og
vrði nú þegar að vinna að því
að endurnýja það og jafnvel
koma þar upp tvöföldu kerfi.
Vakti þetta mikla ánægju og
kallað var úr salnum: „Getum
við ekki fengið Kristján fyrir
hitaveitustjóra?" Var góður
rómur gerður að ræðu Krist-
iáns.
Þvi næst hófust almennar
umræður, og skyldu menn
beina fyrirspurnum til hita-
veitustjóra og borgarstjóra.
Kristján Þorsteinsson steig
fyrstur í ræðustól og flutti mál
sitt hátt og snjallt. Hann benti
a, að síðustu daga — eftir kulda
kastið — hefðu 40 gigakalóríur
vatnsmagn bætzt við hjá hita-
veitunni Þessi aukning byggð-
íst verulega á gömlum ketils-
ræfii. sem starfsmenn hitaveitu
unnar hefðu verið að reyna að
iappa upp á viku eftir viku.
Kvaó hann þar furðulegt for-
sjáis'eysi að ætla að treysta á
betta tæki, eins og það hefði
reynzt undanfarin ár.
Hann sagði, að ágætt væri
að fá alls konar útreikninga,
eins og t.d. ræðu hitaveitu-
stjóra. en „framkvæmdir verða
að fylgja á eftir“ (kallað „heyr“
og mikið kappað).
Þá benti hann á, að mörgum
skiidist, að mælamir í húsun-
um mældu ekki aðeins heitt
valn, heldur einnig kalt vatn
og loft. Spurði hann hitaveitu-
stjóra, hvort hann teldi það
heiðarlegt að notendur þyrftu
að borga fyrir kálda vatnið og
loftið (hlátur og lófaklapp).
Hiann benti á, að þótt rúmtak
þeiira húsa ,er við hitaveitu
nolasi hafi tvöfaldazt, þá vant
aðí nokkuð upp á að hitamagnið
heíði tvöfaldazt. Hitaveitan
hefoi verið leidd í mun fleiri
hús en vatnsmagnið leyfir. „Og
svo er rokið upp til handa og
fóta. þegar allt er komið í
kuida og óefni. Þetta er ekki
nægt Viðunandi forsjálni verð
ur að ráða hjá yfirvöldunum,
svo að ekki þurfi að bölva
hitaveitustjóra ár eftir ár“,
sagði Kristján og taldi, að nú-
verandi á-stand væri að allt of
rmkiu leyti sjálfskaparviti".
Hafliði Jónsson tók nœstur
íil roáls, og rakti þróun hita-
veitunnar miðað við persónu-
lega reynslu sína. Sagði hann,
a'ð þegar hitaveitan hófst í lok
stríðsins hafi oft þurft að
kynda í verstu kuldunum. Þá
fcafi fólk sætt sig við þetta,
oví um nýjung var að ræða.
Árið 1948 hafi hitaveitan aftur
a móti verið orðin svo góð, að
ekkeri þurfti að kynda. Hafí
áslandið verið nokkuð gott í
mörg ár - úrbætur alltaf kom
ir, begar halla tók til hins
verra En 1962, um veturinn,
hafi i fyrsta sinn síðan 1944,
alll órðið vátnslaust.
Það hafi þó komið fljótlega aft-
ur. Næsta ár, um sumarið, þeg
ar heitast var, hafi hitaveitan
verið mjög slöpp, enginn þrýst
ingur. Hafi meðalhitinn verið
5.8 stig 25. júH það ár. Síðan
hallaði enn undan. Haustið
1964 var eintómur kuldi. Sagt
var þá í blöðunum, að þetta
hafi komið hitaveitunni alveg á
óvart, en allt ætti að vera i
lagi í franitíðinni. Þann vetur
kom ekki meira frost að ráði,
og heldur ekki næsta vetur.
Reyndi því ekki á loforðin.
En, — sagði Hafliði, — í
nóvember og desember 1965
kom frost, og þá varð allt kalt.
Við höfðum aðeins vatn hálf
an sólarhringinn. Þá var sagt
af ráðamönnum, að nóg vatn
væri til — þetta væru aðeins
einstök tilfelli!
„Veturinn 1965—‘66 var mað
ur svo alltaf að drepast úr
kulda. Við færðum rafmagns
ofnana á milli herbergja. Og
hdð sama var að segja í haust,
þegar fyrsta kuldakastið kom
fyrr í þesum mánuði," — sagði
Hafliði, og bætti við: — „Ástæð
an er einfaldlega, að hitaveitu
nefndin og hitaveitustjóri hafa
hreíniega svikizt um að sjá um
endurnýjun og uppbyggingu
hitaveitukerfisins á svæðin frá
Rauðarárstíg og allt vestur eft-
ir.“
Hann sagði hitaveituna leidda
í ný hverfi, hvað eftir annað,
en ekkert hugsað um gamla
hverfið. Gífurlegur fjöldi
nýrra bygginga, stórhýsa sem
íbúðarhúsa, hefði risið upp í
gamla hverfinu, og tengt við
gamla kerfið án endurnýjunar.
Hvernig væri hægt að gera ráð
fyrir, að þetta kerfi gæti borið
þetta mikla álag?
Hann sagði, að forráðamenn
borgarinnar hefðu komið illa
fram við elztu viðskiptavini
hitaveitunnar í bænum: „Við
h-eimtum að fá þá vöru, sem
við erum að borga fyrir, og
það ósvikna", sagði hann og
fékk mikið klapp fyrir.
Frú Lára Sigurbjörnsdóttir
sagði engu líkara, en Hitaveit
an færi í sumarfrí á sumrin, og
hugsaði ekkert um hitaveitunot
endur fyrr en veturinn kæmi!
Fólkið í Vesturbœnum væri
orðið frægt fyrir langlundar-
geð í þessum málum, því þegar
mest væri þörfin fyrir hita-
veituna, þá brygðist hún. Hún
sagði, að íbúarnir í gamla bæn
um ættu kröfu á jafn góðri
þjómistu og aðrir borgarbúiar,
og nauðsynlegt væri að fá tvö
falt kerfi i gamla bæinn. Það
vrði að koma.
Hún benti á, að ekki bætti
úr, þegar hitaveitan brygðist,
að mjög erfitt væri að fá kol.
Hefðu margir þurft að standa
klukkustímum saman í biðröð
til að fá það litla, sem til var.
Næstur tók til máls Halldór
Blöndal, og var sá eini sem
studdi Mtaveitustjóra og borg
arstjóra. Halldór, fyrrverandi
erindreki Sjálfstæðismanna á
Akureyri og náfrændi Bjarna
formanns, titlaði • sig blaða-
mann, og kvaðst furðu losjhnn
yfir látum fólks í „smákulda-
kasti." Rakti hann hjúskap sinn
á Akureyri, þar sem olíukynd
ing hans bilaði, s'kilnaðarmál
sín og fleira- Var gert hróp
að honum og fundarstjóri varð
að róa mannskapinn og bað fólk
halda fundarsköp. Halldór
kvaðst ekkert skilja í þessum
æsingi manna; þetta hefði ekk
ert verið, og óþarfi að halda
fund út af svona smákulda.
(kallað úr salnum; Það er bara
hitaveitustjóri, sem er ánægð
ur með þig). Fundarstjóri: Við
skulum halda fundarsköp Er
ræðuinaður búinn? Halldór:
Nei. (Þögn) Ég virðist vera
talinn óæskilegur hér í ræðu
stól. En ég er nú eins og ég
er. (hlátur). Nú, ég ætlaði bara
að segja gleðileg jól (þögn).
Ég meina (kallað fram úr sal:
Þú veizt ekkert hvað þú mein-
ar. (Löng þögn) Eftir r.okkur
slík atvik gekk ræðumaður úr
ræðustól.
Óskar Bjartmarz á Bergstaða
stígnum kvaðst aðeins hafa
heyrt orð og orð af ræðu hita
veitustjóra, þetta hafi verið
svoddan tuldur. Minnti það
hann á atburð í gamla daga.
þegar menntaður maður að
sunnan var að halda ræðu yfir
bændum úti á landi og einn
þeirra sagði eftir á: Það er
alltaf gaman að heyra mennt
aða menn tala, þá skilur maður
ekki eitt einasta orð! Þetta
hæfði vel við ræðu hitaveitu
stjóra. Annars væri ranginefni
að kalla þetta hitaveitu, þvi
að síðustu 4—5 árin hefði ekki
verið dropa af heitu vatni að
fá ef 2—5 stiga frost hafi kom
ið. Fólk reyndi þá að bjarga
sér með rafmagnsofna, þar til
öryggin færu. og bæði myrkur
og kuldi væfu i íbúðunum.
Gat hann nokkurra íbúða er
hann hefði eftirlit með. Þar
hafi frosið í leiðslunufn, þrír
ofnar sprungið, og vatn farið
út um allt.
Þá sagði hann leiðslurnar í
gamla bænum ekki aðeins lé-
legar, heldur hálf lokaðar, og
spurði borgarstjóra, hvort þess
ar gömlu leiðslur ættu að halda
áfram að grotrna niður án þess
nokkuð væri gert til úrbóta.
Sig. Sigurjónsson . tók næst-
ur til máls og minnti á skrif
í blaðinu einu þess efnis, að
hitaveitustjóri væri mesta skáid
vorra tíma! Hann minnti m. a.
á þá hemla, er hitaveitan
hyggst nú setja á heimaæðar í
hÚBum, og á að allt kæmi jafnt
niður, og allur bærinn yrði hita
veitulaus! Væri það eins og
með strompinn á Kletti; þegar
hann var hækkaður fengu allir
borgarbúar að njóta óþefsins!
Frú Valgerður Sæmundsdótt
ir hélt mjög skörungslega
ræðu. Kvaðst ekki vilja þakka
hitaveitustjóra ræðuna, því hún
hafi verið lognmollulþvæil! En
þar sem hann hefði nú haft 13
daga til að kynna sér málefni
hitaveitlinnar gæti hann vænt
anlega svarað fyrirspurum þar
að lútandi. Spurði hún margs,
m. a. um einkaflugvélina, er
hann hafði fengið, þá staðhæf
ingu , blaði einu að iðnaðar-
menn hefðu flækzt hver fyrir
öðrum í viðgerðinni frægu á
ketilsgarminum í Elliðaárstöð-
inni vegna stjórnleysis, hvort
borgarlæknir hefði athugað
hversu mörg hús í borginni
væru óíbúðarhæf vegna kulda
o. s. frv.
Hun penti á fullyrðingu hita
veitustjóra um, að vitandi vits
hefði hann, eða borgaryfirvöld
ekki lofað of miklu, né logið,
og sagði: „Er hitaveitustjóri að
láta liggja að því að borgar-
stjórinn sé fáviti? Ég held að
hann sé a.m.k. ekki meiri fá-
viti en hitaveitustjóri!“
Hún sagði, að borgaryfirvöld
sem ættu að vera þjónar fólks
ins færu með fólkið eins og
hreppsómaga — og jafnvel
verr, því þeir hefðu þó hér
áður fyrr fengið heitt vatn til
þess að þvo sér fyrir jólin!
Þá sagðist hún hafa komið á
Hvatarfund, enda Sjálfstæðis-
kona, og viljað ræða þar um
málefni hitaveitunnar. En kon
an í forsæti hafi staðið „ei,ns
og hæna á priki“ og veifað að
henni. Hafi það væntanlega
þýtt, að ekki mætti ræða um
nitaveituna.
HUr, sagðist allt þetta geymt
en ekki gleymt. „Fulltrúar okk
ar i borgarstjórn eru ekki störf
um sínum vaxnir, og við verð
um að vinna að því að fá því
breytt", sagði hún og fékk mik
ið lófaklapp.
Er hér var komið, tilkynnti
fundarstjóri að borgarstjóri
myndi svara fyrirspurnum. Því
var þó breytt að ósk borgar
stjóra, og svaraði hitaveitn-
stjóri í þess stað. og kom litið
nýtt fram, nema hvað hann
taldi óiíklegt að mælarnir
mældu loft, þótt það gæti vissu
lega komið fyrir. Afsiláttur
vær aftur á móti yfirleitt ekki
Framhald á bls. 15.