Alþýðublaðið - 07.10.1989, Síða 2

2
Laugardagur 7. okt. 1989
MMMBIMÐ
Útgefandi: Blaö hf.
Framkvæmdastjóri: Hákon Hákonarson
Ritstjóri: Ingólfur Margeirsson
Fréttastjóri: Kristján Þorvaldsson
Dreifingarstjóri: Siguröur Jónsson
Setning og umbrot: Leturval, Ármúla 36
Prentun: Blaðaprent hf.
Áskriftarsíminn er 681866
Askriftargjald 1000 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 75 kr. eintakiö.
SIÐLAUS
SKOÐANAKÖNNUN
wvenju hlutdræg og sidlaus
skoðanakönnun var gerð á
vegum Stöðvar 2 í síðustu
viku. Það var fyrirtækið SKÁÍS
sem keypt var til að leggja
spurningar fyrir 800 einstak-
linga um siðferðisbresti stjórn-
málamanna í beinu framhaldi
af einhverrri ósvífnustu æsi-
fréttamennsku á hendur ein-
um stjórnmálamanni sem um
getur hingað til í íslenskri sjón-
varpsfréttasögu.
1 skoðanakönnuninni var
spurt um 1—3 stjórnmálamenn
sem hefðu „sýnt alvarlega sið-
ferðisbresti í stjórnháttum.“ Og
þar fékk utanríkisráðherra
hæstu einkunn eftir að hafa
verið búinn að berjast fyrir
æru sinni í dómgreindarlaus-
um og blóðugum fréttaflutn-
ingi Stöðvar 2 alla vikuna.
Hver átti svo sem niðurstaðan
að vera önnur þegar tímaröð-
i nni og málunum er stillt upp
á þennan hátt? Á hæla utanrík-
isráðherra komu forsætisráð-
herra og fjármálaráðherra; all-
ir merktir kyrfilega bak og fyr-
ir sem stjórnmálamenn sem
„sýnt hafa alvarlega siðferðis-
bresti í stjórnháttum." Frétta-
flutningur Stöðvar 2 er orðinn
á þann veg að varla er hægt að
gera siðferðiskröfur til frétta-
deildarinnar lengur. Hins veg-
ar verður að gera ákveðnar
siðferðiskröfur til þeirra fyrir-
tækja sem kalla sig atvinnufyr-
irtæki í skoðanakönnunum.
Það hlýtur að vera mjög ámæl-
isvert að fyrirtæki á borð við
SKÁÍS lætur hafa sig út í jafn
hlutdrægar og leiðandi spurn-
ingar eins og spurningin um
siðferðisbresti ber með sér.
Eða geta fjölmiðlar keypt allar
óþverraspurningar sem hugs-
ast getur fyrir peninga? Eru
fyrirtæki á borð við SKÁÍS að-
eins leigutakar sem taka að sér
hvaða pantaða verk sem er?
Hafa skoðanakannanafyrir-
tæki engar eigin siða- og
vinnureglur? Sú spurning
vaknar í þessu sambandi,
hvort eigi að setja skýrar regl-
ur eða lagaramma fyrir starfs-
hætti fyrirtækja sem vinna við
skoðanakannanir.
Skoðanakannanir hljóta al-
mennt að vera viðmiðunar-
tæki á hug almennings til til-
tekinna mála; vísbending um
afstöðu þjóðar til einstakra
manna eða málaflokka. Á öll-
um skoðanakönnunum eru
hins vegar frávik og innibyggð
skekkjumörk en vel unnin og
hlutlaus skoðanakönnun á að
gefa vísbendingu um afstöðu
aðspurðra. í öðru lagi verða
spurningarnar sem bornar eru
fram að vera hlutlausar í sjálfu
sér og hvorki leiðandi né mis-
vísandi. I þriðja lagi skiptir
tímasetning miklu máli. Skoð-
anakönnun um tiltekna menn
eða málefni sem eru í brenn-
andi sviðsljósi fjölmiðla þá
stundina gefa allt aðrar niður-
stöður en ef spurt er um sömu
hluti þegar sömu menn eða
málefni eru í jafnvægi. Skoð-
anakönnun sem tekin er í hita
leiksins er ekki hlutlaus vís-
bending né staðfesting á hug
þjóðar til manna og málefna,
heldur hlutdræg mæling á
hugaræsingi og tilfinningaróti
augnabliksins. Sé spurt um
ákveðna hluti við slíkar að-
stæður hafa aðspurðir hvorki
yfirvegun né heildarsýn á það
svið sem spurt er um.
hugsanlegum „siðferðisbrest-
um" sem er afar ónákvæmt og
teygjanlegt hugtak.
Fað hlýtur því að vera sómi
og starfsheiður hvers fyrirtæk-
is sem fæst við skoðanakann-
anir og gerir kröfu til þess að
vera tekið alvarlega, að fylgja
jafn sjálfsögðum vinnu- og
siðareglum. SKÁÍS hefur
brugðist í öllum atriðum hvað
umrædda skoðanakönnun við-
víkur. í fyrsta lagi er spurning-
in leiðandi; spurt er um 1—3
Umrædd skoðanakönnun
Stöðvar 2 hefur vakið mikla
andúð almennings og sjálfur
stöðvarstjóri Stöðvar 2 fann sig
knúinn að bóka á fram-
kvæmdastjórafundi sjónvarps-
stöðvarinnar síðastliðinn
þriðjudag að fréttaflutningur-
inn af skoðanakönnuninni
væri bæði neikvæður og hlut-
drægur. Lægri einkunn getur
stjórnmálamenn „sem sýnt
hafa alvarlega siðferðisbresti í
stjórnháttum." Ekki er spurt al-
mennt um stjórnmálamenn
heldur tilgreind tala þeirra.
Ekki er spurt um siðferðis-
bresti heldur ‘alvarlega'* sið-
ferðisbresti sem í sjálfu sér
breytir ekki svörunum en gef-
ur þeim litað gildi. í öðru lagi
er skoðanakönnunin tekin í
beinu framhaldi af makalausri
æsingafréttamennsku Stöðvar
2 og þegar ákveðinn hugaræs-
ingur ríkir meðal fólks gagn-
vart mönnum og málefnum. í
þriðja lagi er spurningin og
svörin vart marktæk því
spurningin gefur kost á því að
aðspurðir tjái sig almennt á
neikvæðan hátt gagnvart 1—3
stjórnmálamönnum en ekki
yfirmaður Stöðvar 2 varla gef-
ið SKÁÍS og fréttadeild Stöðvar
2 sem endursagði niðurstöður
þessarar dæmalausu skoðana-
könnunar á sinn sérstæða hátt
með rómverskum súlum á
hverjum hvíldu höfuð „saka-
mannanna" ýmist teygð, toguð
eða samþjöppuð.
Alþýðublaðið tekur undir þá
skoðun Jóns Óttars Ragnars-
sonar stöðvarstjóra Stöðvar 2
að skoðanakönnunin og frétta-
flutningur af henni er bæði
neikvæður og hlutdrægur.
SKÁÍS hefur með þessari skoð-
anakönnun dæmt sig úr leik
sem hlutlaust og marktækt fyr-
irtæki sem fæst við skoðana-
kannanir um langa framtíð.
Ferlegur föstudagur
Mikill ótti hefur nú gripið um sig
í tölvuheiminum við föstudaginn
13. október næstkomandi og
greinilega ekki að ástæðulausu.
Undanfarið hafa borist af því
íregnir hvaðanæva úr heiminum
að tölvukerfi hinna virtustu stofn-
ana væru smituð af illkynjuðum
tölvuvírus sem væri ætlað að eyði-
leggja öll forrit tövlukerfanna
þennan ákveðna dag.
í Morgunblaðinu 29. september
síðastliðinn segir frá tölvuvírus
sem hefur herjað á tölvukerfi
dönsku póstgíróstofunnar. Þar er
m.a. hægt að lesa þetta:
„Um tuttugu tölvusérfræðingar
þurftu að rannsaka um 200.000
disklinga sem geyma forrit og
gögn og notuðu bandarískt forrit
til að finna vírusinn og eyða hon-
um. Ekki er vitað hvernig hann
komst í tölvukerfið".
í síðasta pistli lét ég í Ijós þá
skoðun að tölvurnar væru ef til vill
ekki eins mikið þarfaþing til rit-
vinnslu og almennt var talið.
Einkum efaðist ég um að þær
væru heppilegar til skapandi rit-
starfa.
En tölvur eru auðvitað nytsam-
legar til ýmissa annarra hluta. Um
það efast enginn. Þó hefur nú ný-
lega komið á daginn að það er
galli á gjöf Njarðar.
Svo hentugar sem tölvurnar
höfðu annars virst til þess að
geyma ómælt magn upplýsinga
um alla skapaða hluti, var farið að
bera á smávegis ókostum í þessu
sambandi. Einhverjir bölvaðir
fantar höfðu sem sé tekið upp á
því að brjótast inn í hinar göfug-
ustu tölvusamstæður, án þess þó
að hreyfa hönd né fót, heldur með
því að nota eitthvert töfra-lykilorð
sem þeir höfðu komist að með
óskiljanlegum hætti. Ekki var þó
öll sagan sögð — því það var ekki
nóg með að þessir þorparar gætu
þannig komist að öllum dýpstu
leyndarmálum viðkomandi fyrir-
tækis, sem var svo sem nógu
slæmt í sjálfu sér, heldur þökkuðu
þessir herramenn þannig fyrir sig
að skilnaði að þeir þurrkuðu út
gjörvallt forritið.
Frekar finnst manni það nú taf-
samt verk að þurfa að forrita
tölvusamstæðurnar í hvert skipti
sem einhverjum utanaðkomandi
grínistum þóknast að leika þenn-
an leik. Og ekki nóg með það. Það
kom nefnilega í ljós, til óendan-
legrar hrellingar eigenda þessara
fyrirtækja, að ýmiss konar upplýs-
ingar sem þurrkast hófðu út í þess-
um skrípaieik, var bara ekki ann-
ars staðar að finna. T.d. miklar inn-
eignir hjá öðru fyrirtæki, númer á
næstum því leynilegum banka-
reikningum og sitthvað fieira, og
var þá komin nokkur skýring á
þessum innbrotum.
Og nú er ég að hugsa um að
vitna aftur í Morgunblaðið. Það er
nefnilega margt gott í Morgun-
blaðinu þó við á litlu blöðunum sé-
um stundum svolítið „jaloux".
Fyrir rúmu ári, nánar tiltekið 15.
október, las ég eftirfarandi frétt í
Morgunblaðinu undir fyrirsögn-
inni: Afdrifarík tölvuvilla.
„Belfast. Reuter.
Ein einasta tölvuvilla hefur vald-
ið því að menn hafa fengið heldur
dapra mynd af efnahagslífinu á
Norður-írlandi síðustu fimm árin
og stórlega vanmetið þjóðarfram-
leiðsluna. Talsmaður norður-írska
efnahagsráðsins skýrði frá þessu í
gær. Mistökin áttu sér stað á norð-
ur-írsku hagstofunni og ollu því að
verg þjóðarframleiðsla hefur verið
talin aukast um 1% á ári, þegar
aukningin hefur í raun verið á bil-
inu 3,4% til 4,6%.
„Þessi villa hefur meira eða
minna mótað efnahagsmálaum-
ræðurnar hér á síðustu árum og
ég ætla ekki að geta mér til um all-
ar afleiðingar hennar" sagði tals-
maður efnahagsráðsins. „Við vit-
um öll hvað það skiptir miklu máli
fyrir vöxt og viðgang efnahagslífs-
ins, að menn beri til þess gott
traust og trúi á framtíðina". (Til-
vitnun lýkur).
Það væri ef til vill vel þess virði
að athuga hvort einhverjar slíkar
tölvuvillur hafi ekki slæðst inn í ís-
lenskt efnahagslíf og væri þar
kannski komin skýring á hinum
mikla efnahagsvanda þjóðarinn-
ar, sem talað er um af miklum
fjálgleik en hvergi sér stað í raun-
veruleikanum, þar sem allir virð-
ast hafa fullar hendur fjár og geta
keypt nánast hvað sem er.
Kunningi minn einn sagði farir
sínar ekki sléttar þegar ég tók
hann tali um daginn. Hann hafði
fyrir skömmu keypt sér tölvu af
nýjustu og bestu gerð og hugði
gott til glóðarinnar að geta nú far-
ið að leysa öll stærstu vandamál
heimilisbókhaldsins með þessum
dásemdar grip. En þegar til átti að
taka þá var skaðinn skeður. Þessi
fullkomna tölva af nýjustu og dýr-
ustu gerð hafði á einhvern dular-
fullan hátt smitast af hinum ill-
ræmda „boltavírus" og gerði nú
ekkert annað en að hnerra upp úr
sér endalausum boltum í stað þess
að leysa hin aðkallandi vandamál
heimilisins.
Ég vottaði honum að sjálfsögðu
samúð mína og spurði í sakleysi.
— Af hverju færðu ekki ein-
hverja tölvusérfræðinga til þess að
laga þetta fyrir þig?
„Það er víst svo svakalega dýrt,
sagði hann og leit flóttalega í
kringum sig. Ég þurfti að taka lán
til þess að borga tölvuna og ræð
ekki við meira í bili.
Já, og vel á minnst. Einhver
sagði mér nýlega frá könnun sem
gerð hafði verið á því hvernig svo-
kailaðar „heimlistölvur" hefðu
nýst landanum fram að þessu. Ég
sel það ekki dýrara en ég keypti
það en niðurstaðan varð sú að um
70% af þessum tölvum stæðu
ónotaðar uppi í skáp og hefðu
reyndar gert það flestar síðan þær
komu á heimilið.
Það skyldi þó aldrei vera dálítið
til í því sem Bernard gamli Shaw
sagði;
„Tæknin leysir ekkert vandamál
nema með því að skapa tíu önnur
í staðinn."
Eysteinn
Bjömsson