Tíminn - 02.04.1968, Blaðsíða 3

ÞRIÐJUDAGUR 2. apríl 1968.
15
TÍMINN
Á myndinni siást Nabuko Otawa og Jitsuko Yosihumra í hlutverkum kvennanna í Onibaba.
Onibaba (Brunnurinn)
Leikstjóri: Kaneto Shindo
Tónlist: M. Hayakawa
Kvikmyndari: K. Koburv
Japönsk frá árinu 1965, dansk-
ur texti
Sýningarstaður: Laugarásbíó.
Árið 1952 gerði Shindo kvik-
myndina „B'örnm í Hirosihima“
sú mynd hlaut alþjóða lof fyr-
ir heiðarleik og raeðferð á
efini, en hún fjallar um afleið-
ingar kjarnorkuárásarinnar á
Hiroshima. Þessi mynd er líka
um tortímingarmátt stríðs en
nú er farið nokkrar aldir aftur
í tímann og byggt á gamalli
sögu.
Landslýður berst á barna-
spjótum, tveir keisarar berj-
ast um völdin, hungurneyð
iríkir í Kytoto, enginn á ferli
nema herflokkarnir. Langt
inni í hávöxnu grasinu, sem
bylgjast fagurlega fyrir vind-
inum, er lítill kofi. Þar búa
tvær konur, sú eldri (Jitsuko
Yosihmura) er tengdamóðir
yngri konunnar (Niobuko Ot-
awa). Þær lifa á því að drepa
særða hermenn og selja vopn
þeirra og klæði, Þangað kemur
Hichi (Kei Sato), sem hefur
farið með syni þeirrar eldri
og eiginmanni þeirrar yngri
í stríðið, þær eru ekkert sér-
lega hrifnar af endurkomu
hans, þar sem hamn flytur iil
tíðindi. Hann sezt nú að í kofa
sínum skammt frá og tekur að
gera hosur sínar grænar fyr-
ir yngri konunmá, hún tekur
áleitni hans fjarri, en stenzt
ekki mátið til lengdar og hleyp
ur til hans eina nóttina.
Teihgdamóðir hennar er sjálf
ásthrifin af honum, þó að hún
velji honum hin háðuglegustu
orð og vari tengdadóttur sína
eindregið við honum. Hún vill
einnig njóta ástar hans, en
hann vísar henni á bug með
háði og spotti, er þá ekki að
sökum að spyrja, þegar stolt
hennar hefur verið sært. Bftir
áramgurslausar fortölur, berst
henni óvænt vopn í hendurn-
ar í baráttunni við að halda
stúlkunni frá honum. Samurai
kemur nótt eima og spyr til
vegar, hún leiðir hanm að
brunninum, og þar sem hann
ber djöf'lagrímu fyrir andlit-
inu, fellur hann í brunminn,
hún sígur seinna og sækir grím
una ásamt vopnum hans og
klæðum. Henni tekst að hræða
stúlkuma, en að lokum fellur
hún á bragði sjálfrar sín og
stúlkan grípur í tómt, þegar
hún hleypur til elskhúga síns.
Þetta er ákaflega mögnuð
mynd og afskaplega ólík
„Börnin í Hiroshima", en boð-
iskapur hennar um tilgangs-
ieysi og bölvun styrjalda er
ek'ki síðrl en í henni. Sihindo
sýnir okkur einangraðar mann
eskjur í umróti brjálæðisiins.
Þau verða að beita öllum brögð
um til að lifa, annað hvort að
drepa eða verða drepin. Út-
skýringar Hichis á stríðinu,
hvernig ekki er hægt að þekkja
vin frá óvini, er góð lýsing á,
hvernig stríðið verkar á venju
legan mann, þeir finna, að þeir
berjast ekki fyrir sig eða land
sitt, aðeins fyrir valdagiruga
menn. Mörgum finnst þetta ef
til vill harðneskjuleg mynd,
en hvað haldið þið að sé að
gerast í Viet-Nam? Fólk sakn-
ar ef til vill gyllingarinnar,
sem á að vera forsenda styrj
alda „Guð vill það“ eða eitt-
hvað álíka, við sjáum aðems
fólk, sem neytt er til að lifa
eins og það gerir meðan eyði-
leggingareldurinn gengur yfir.
Tengdamóðirin lítur björtum
augum til þeirra daga. er þær
tvær geta yrkt akurinn eins
Og áður, og stúlkan veit, ð
á friðartímum væri ekkert eðli
legra en að þau Haschi fengju
að giftast.
Ástaratriðin eru ofsafengin,
þau njótast eins og þeirra síð-
asti dagur renni upp að morgni
enda ér sú raunin, en þr.ð er
enginn grófleiki, þegar þau
hlaupa allsnakin um skóginn,
sem bergmálar hlátur þeirra
og gleði yfir að vera á lífi og
eiga hvort annað. Kvikmynd-
arinn Kotoura hefur næmt auga 1
fyrir myndbyggingu og sýnir
fegurð Otawa vel, t.d. þegar
hún þvær við ána og ber deigið,
og ekki sízt þar sem hún flýg-
ur gegnum "grasið til fundar
við ástmann sinn.
Ef myndin hefði verið rúin
öllum þeim atriðum, sem fólk
ýmist hnieykslast á eða oflbýð-
ur, væri myndin ekki eins
sönn, en einmitt græðgislegt
átið og drápin, sýna viðbjóð
stríðsins í réttu Ijósi. Shindo
er ákaflega fjöl'hæfur ieikstjóri.
hann hefur gert mjög góða
mynd, þar sem ekki er sagt
eitt einasta orð: „Eyjan“, og
aðra um allt annað efni: „Móð-
ir“ 1964, og áður er minnzt
á „Börn Hiroshima“, þar sem
allt öðrrm tökum er tekið á
sama efni og fjallað er um
hér.
Það eru aðeins tvö atriði,
sem ég er alls ekki dús við í
myndinni, annað er það, að
sýna greinilega silfurfyllingar
í tönnum Kei Sato, og tungl-
ið er l'ampi, sem annað hvort
er kveikt á eða slökkt. Svona
atriði ættu ekki að sjást í
neinmi mynd og alls ekki eftir
Kaneto Shindo.
Á næstunm er von á tveim-
ur afburða myndum í Laugar-
ásbíó, Un home et une femme,
Maður og kona, eftir Claude
Lelouoh, sem fékk. verðlaun
í Biandaríkjunum, sem bezta
útlenda myndin og önnur kvik
imynd Pier Paolo Pasolini,
Mamma Roma frá árinu 1962.
Það er sannarlega gleðilegt að
eiga von á syo góðum mynd-
um og vonandi fer ekki eins
með þær og fyrstu litkvikmynd
Antonionis II Deserto rosso,
en búizt var við henini í þetta
bíó í fyrra, en síðan hefur ekki
bólað á henni.
,L.
Sjötugur 5. marz s.l.
Elísberg Pétursson

bryti
(Eins og greinin ber með sér
hefur hún beðið birtingar nokkurn
tíma. Ritstj.)
Hjónunum Pétri Hafliðasyni
beyki og Vilborgu Sigurðardótt-
ur á Kjalarnesi fæddust tvítour-
ar 5. marz 1098. Voru það þeir
Sigurður og Elísberg. Sigurður
lézt úr spönsku veikinni 1918, þá
tvítugur að aldri, en Eíísberg
heldur í d’ag upp á sjötugsafmæli
sitt. Hann er á þeim degi stadd-
ur fjarri æskustöðvum sínum.
Hann er nú bryti á m.s. Fjall-
fossi, sem í dag er staddur í
Bandaríkjunum.
EÍísberg ólst upp í hópi margra
systkina, 3 systkini hans voru dá-
in, er EMsberg fæddist. Tvítoura-
bróðir hans dó, eins og fyrr seg-
ir, á tvítugsaldri, en átta voru
systkinin, er komust til fullorð-
insára. Nú eru fjögur systkina
hans á lífi, þau Kjartan vélstjóri,
Jóhannes bílstjóri og Guðfinna.
Elísberg kvæntist 18. okt. 1927
Sesselju Björnsdóttur, Benedikts-
sonar sjómanns úr Reykjavík, og
er heimili þeirra að Hæðargerði
H).
Á fermingaraldri, árið 1912,
byrjaði Elísberg að vinna til sjós,
þá sem aðstoðarmatsveinn á tog-
aranum Baldri. Síðar vann hann
á tveimur öðrum togurum, unz
Ihann byrjaði setn aðstoðarmat-
sveinn, þegar e.s. Gullfoss hinn
eldri kom til landsins 1915, en
þá var J.C. Klein, núverandi kjöt-
kaupmaður, bryti á Gullfossi. í
desember . 1916 fór EMsberg til
Danmerkur og sigldi á dönskum
skipum í nokkur ár. En aftur kom
EMstoerg í þjónustu Eimskipafé-
lagsins á árinu 1919, pg hefur
hann því nær ætíð síðan verið á
skipum þess útgerðarfélags, sem
matreiðslumaður eða bryti. Hin
síðari ár hefur Elísberg þó ekki
veríð fastur bryti, þar sem hann
hætti fyrir nokkrum árum, vegna
aldurs. Samt fer hann af og til
nokkrar ferðir á skipum Eim-
skipafélagsins, í forföllum stéttar
bræðra sinna. Og nú, á þessum
merkisdegi, getur hann ekki fagn
að með fjölskyldu sinni, vegna
veikindaforfalla stéttarbróður
síns á m/s Fjellfossi. Ekki efa ég,
að heldur hefði hann kosið að
vera hér nær á þessum degi, við
slíku er ekki neitt að gera, sjó-
menn þekkja slíkt.
í störfum sínum, bæði við mat-
reiðslu, sem og brytastörf, hefur
EMsberg á löngum starfsferli
kynnzt mörgum, og margir munu
vera þeii starfsmennirnir. sem
bæði hafa haft hann sem yfir-
mann sem og undirmann en báð
Þ þessir hópar hafa ætíð kunnað
að meta starf hans, og ekki síð-
ur notið kunningsskapar við
hann, enda er Elísberg léttur í
lumd og glaður á fagnaðarstund-
um.
Það eru sumir menn, og það
ótrúlega margir menn, sem ekki
vilja láta mikið á sér bera, og er
lítt um að láta rita mikið um
sig, ekki einu sinni á tyllistund-
um. Mér er Ijóst, að í þeim hópi
pr Elísberg Pétursson bryti, sem
í dag fyllir sjö tugi ára af ævi-
skeiði sínu. En Elístoerg kemst
samt ekki hjá því, að hinir mörgu
sámferðamenn hans og vinir vilji
á slíkum degi mega staldra við
Oí, minnast hans, helzt að taka í
hönd hans, sem þó verður ekki
kostur á að gera á sjálfan af-
mælisdaginn, en bíður komu hans
yfir Atlantshafið að vestan. En
samferðamennirnir og vinir vilja
samt á þessflm degi þakka hon-
um svo raargt á liðnum tímum.
Eg er þessar línur rita. kyrnt.ist
Elfoberg fyrst árið 1940, þegar
hann kom sem i matsveinn á
e/s Lagarfoss, hinn eldri. En þá
var ég nýbúinn að hefja minn
matreiðsluferil, og var 2. at-
sveinn á því skipi. En samstarf
okkar þar um borð varð ekki
langt, en upp frá þvi skapaðist
okkar á milli vinátta er aldrei
hefur siitnað. — Þeir eru margir
sem slíkar sögur geta sagt um
Elístoerg, enda er maðurinn sér-
Stakt prúðmenni, vinafastur, og
eftir því framúrskarandi vinsæll
af ölluon er honum hafa kynnzt.
Þegar hann var fimmtugur, var
hann 'aldursforseti matreiðslu-
deildar Matsveina og veitinga-
þjónafélags fslands, og nú á sjöt-
ugsafmæli sínu er hann aldursfor
seti Félags bryta Elísberg gerð-
ist meðiimur Matsveina- og veit-
ingaþjónafélagsins 1. januar 1931
innan bess skoraðisi hann aldrei
undan störfum, þegar til hans var
leitað. en miklar f.iarvistir á sjón
um urðu þess valda-ndi, að krafta
hans naut ekki' sem skyldi við fé-
lagsstörf þá. En þegar Félag
bryta var stofnað árið 1955, varð
Elisberg einn af stofnendum þess.
Enda mun hann hafa manna bezt
~að öðrum ólöstuðum, skilið nauð
syn traustra stéttarsamtaka. —
Innan Félags bryta hefur hann
jgegnt mörgum trúnaðarstörf-
um, og hin síðustu ar hefur hann
verið varaformaður þess, og er
það enn. Eitt kjörtímabil var
hann í varastjórn Farmanma- og
fiskimannasambands íslands, og í
mörg ár hefur hann átt sæti í
Fulltrúaráði Sjómanmadagsins.
Öll þessi störf hefur hann leyst
af hendi með samvizkusemi og
lofsverðum áhuga.
EMsberg Pétursson var árið
1964 sæmdur heiðursmerki Sjó-
mannadagsins, á sjötugsafmæli
htns, verður hanm gerðui að heið
ursfélaga Félags, bryta, sá fyrsti
og eini, er þann heiður hefur hlot
ið. og er Elísberg vel að þeim
heiðri kominn.
Fyrir hönd stétt'arbræðra hans,
stéttafélags og Fulltrúaráðs sjó-
mamnadagsins, sem og hinna
mörgu vina hans og samferða-
manna, vil ég færa þeim hjónuin
EMsbergi og Sesselju, sem og öðr-
um ástvinum, beztu heillaóskir á
þessum merkisdegi, og allir von-
um við að hann megi emm um
mörg ár njóta góðrar heilsu og
ánægjulegra stunda.
Sjálfur vil ég þakka EMsberg
Péturssyni ánægjulega samvinnn
við matreiðslustörf á árunum áð-
ur, svo og gott samstarf að sam-
eiginlegum áhugamálum, sem
enn er ekki lokið. með ósk um,
að enn eigi eftir að standa sem
lengst.
Böðvai' Steinþórsson.