Alþýðublaðið - 03.02.1990, Blaðsíða 2

2
Laugardagur 3. febr. 1990
MMÐUBIMD
Ármúli 36 Sími 681866
Áskriftargjald 1000 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 75 kr. eintakið.
Útgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjórar:
Fréttastjóri:
Auglýsingastjóri:
Dreifingarstjóri:
Setning og umbrot:
Prentun:
Blað hf.
Hákon Hákonarson
Ingólfur Margeirsson
Jón Birgir Pétursson
Hinrik Gunnar Hilmarsson
Sigurður Jónsson
Leturval, Ármúla 36
Blaðaprent hf.
Áskriftarsíminn er 681866
KJARASAMNINGARNIR
OPNA LEIÐ TIL NÝRRA TÍMA
Nýir kjarasamningar aðila
vinnumarkaðarins, ríkisstjórn-
arinnar og Stéttarsambands
bænda eru sannkallaðir tíma-
mótasamningar. Það er afar at-
hyglisvert og mikið fagnaðar-
efni hve gildistími samnning-
anna er langur eða fram í miðj-
an september 1991. Endurmat
á samningunum fer fram í nóv-
embermánuði í ár með inni-
byggðu uppsagnarákvæði.
Laun hækka á samningatím-
anum um 9.5 %. I samningun-
um eru ákvæði um sérstakar
láglaunabætur, orlof er innifal-
ið í launauppbótunum og gert
er ráð fyrir að greiddar verði
10 þúsund krónur í sérstaka
desemberuppbót. Skipuð hef-
ur verið launanefnd til að fylgj-
ast með þróun kaupmáttar. Til
að greiða fyrir kjarasamning-
unum ákvað ríkisstjórnin eftir-
farandi: Ráðstafanir til að
koma í veg fyrir hækkun á bú-
vörum, hækkun á frítekju-
marki tekjutryggingaþega
gagnvart greiðslum úr lífeyris-
sjóðum, greiðsluábyrgð ríkis-
sjóðs gagnvart lífeyrissjóðum
við gjaldþrot fyrirtækja, lækk-
un framfærsluvísitölu, endur-
skoðun á meðalnýtingu tekju-
stofna sveitarfélaga, auknar at-
vinnuleysistryggingabætur, af-
greiðslu frumvarps til laga um
lífeyrismál, athugun á rétti far-
manna til bóta almannatrygg-
inga, endurbætur á félagsiegu
húsnæði, samræmingu á skatt-
lagningu fyrirtækja, ákvörðun
um að koma á fót aflamiðlun
og setja á laggirnar sérstaka
nefnd til að tryggja árangur og
markmið samninganna.
ressir samningar eru ekki
síst tímamótasamningar
vegna þess að þeir opna leið til
nýrra og bjartari tíma og tæki-
færa að skapa gjörbreytt efna-
hagsumhverfi. Verði samning-
arnir samþykktir í einstökum
félögum og gangi eftir, er það
í fyrsta skipti sem verðbólga
veröur keyrð niður á svipað
stig og í nágrannalöndunum.
Samningsaðilar hafa allir sýnt
vit og ábyrgð við gerð þessara
kjarasamninga og hugsað jafnt
um kjör launþega, fyrirtækja
og þjóðarheildarinnar sem
slíkrar. Pað er einmitt á þeim
nótum sem góðir kjarasamn-
ingar takast.
að er ennfremur ljóst, að
þessir kjarasamningar hefðu
aldrei tekist nema vegna þess
að forsendur núverandi ríkis-
stjórnar á þrengingartímabil-
inu hafa staðist. Niðurfærslu-
leiðin sem er að mörgu leyti
upphafið að lausn núverandi
kjarasamninga, sprakk í hönd-
um ríkisstjórnar Þorsteins Páls-
sonar á haustmánuðum 1988.
Það var vilja- og getuleysi sjálf-
stæðismanna um að kenna að
ekki tókst að takast á við þá-
verandi efnahagsvanda með
tímabundnum aðgerðum eins
og gengisaðlögun í áföngum,
verðstöðvun og millifærsluað-
gerðum uns efnahags- og at-
vinnulífið gat á nýjan leik rétt
úr kútnum. Sjálfstæðismenn
æptu í ráðaleysi sínu hins veg-
ar einum munni á kollsteypu-
leiðina með tilheyrandi stór-
felldri gengisfellingu sem hefði
endað í óðaverðbólgu og
hleypt vinnumarkaðinum í bál
og brand. Þær björgunarað-
gerðir sem ríkisstjórn Stein-
gríms Hermannssonar greip til
eftir að sjálfstæðismenn höfðu
hrökklast úr ríkisstjórn, og
voru hæddar og níddar af ný-
skapaðri stjórnarandstöðu
Sjálfstæðisflokksins, reyndust
hins vegar heilladrjúgar þegar
til lengri tíma var litið. Það eru
einmitt þær forsendur sem
brutu leiðina að þeim kjara-
samningum sem nú hafa verið
undirritaðir og greiða fyrir
friði á vinnumarkaðinum og
hagvexti í efnahagslífi.
IVieð nýgerðum kjarasamn-
ingum hefur ríkisstjórnin feng-
ið mikil tækifæri og aukið svig-
rúm til að skapa réttar aðstæð-
ur fyrir þróttmiklu atvinnulífi
og auknum hagvexti. Vandi
ríkisstjórnarinnar og ábyrgð er
engu að síður mikil í framhaldi
ur vaxtabyrði ríkissjóðs,
spennir upp vexti og eykur
samkeppni ríkis og banka- og
verðbréfakerfis. Síðari leiðin
er því vænlegri og því ber að
fagna að ríkisstjórnin hyggst
fara hana með 1000 milljón
króna niðurskurði í því skyni
af gerðum kjarasamningum.
Við minnumst kjarasamning-
anna 1986 sem gerðir voru á
hófsömu nótunum en sem óá-
byrgð stefna í ríkisfjármálum
rústaði, meðal annars í van-
hugsuðum vísitöluleik. Ný-
gerðir kjarasamningar kosta
ríkisstjórnina 1200—1300 millj-
ónir króna. Til að koma í veg
fyrir þennan halla frá fjárlög-
um getur ríkisstjórnin í raun
gert tvennt: samið við lífeyris-
sjóðina um kaup á sparisjóðs-
skírteinum ríkissjóðs eða
lækkað ríkisútgjöld sem hall-
anum nemur. Fyrri leiðin eyk-
að keyra niður verðbólgu og
vexti. Það má ekki henda
þessa ríkisstjórn eins og ríkis-
stjórnina 1986 að grafa undan
nýgerðum kjarasamningum
með óráðsíu í fjármálum ríkis-
ins. Þess vegna verða ráðu-
neytin að taka á sig rögg, sýna
ábyrgð i verki og tryggja ár-
angur með lækkun útgjalda í
samræmi við ákvarðanir ríkis-
stjórnarinnar um niðurskurð.
Takist ríkisstjórninni að
mæta hallanum með auknum
niðurskurði í ríkisútgjöldum
og tryggja þannig árangur
samninganna, er tímabundn-
um björgunaraðgerðum lokið,
og ríkið getur farið að takast á
við stóru verkefnin. Brýnustu
verkefnin eru uppstokkun á
kvótakerfinu og takmörkuð
sala á veiðileyfum, endur-
skipulagning landbúnaðarins
(það eru reyndar vonbrigði að
ekki tókst um það samstaða að
leyfa takmarkaðan innflutning
á landbúnaðarvörum til lækk-
unar á matvöru almennings),
nýbreytni í byggðarmálum
með fækkun og stækkun sveit-
arfélaga, opnun landsins og
riftun efnahagslegrar einangr-
unar með víðtæku samstarfi
við erlend ríki og aðila í at-
vinnu- og efnahagslífi.
erði nýgerðir kjarasamn-
ingar samþykktir í aðildarfé-
lögunum, sem er vonandi,
gengur í hönd langt tímabil og
mikil tækifæri fyrir atvinnulíf
og ríkisvald til að hefja veru-
Iega endurskipulagninu og ný-
sköpun í atvinnulífi og efna-
hagsmálum íslendinga. Friður
á vinnumarkaði samfara skyn-
semi í ríkisrekstri þýðir þjóð-
hagslegan stöðugleika og tíma
til að vinna af skynsemi og fyr-
irhyggju. Þessir kjarasamning-
ar eru ekki síst tímamótasamn-
ingar vegna þess að samnings-
aðilar, ekki síst oddvitar
Vinnuveitendasambandsins
og Verkamannasambandsins,
skildu hina þjóðhagslegu þýð-
ingu samninganna án þess að
bregðast sínum félögum eða
láta flokkspólitíska hagsmuni
ráða ferðinni. Fyrir það eiga
samningsaðilar mikla þökk
skilið. Þar með hefur verið
opnuð leið til nýrra tíma á Is-
landi.