Alþýðublaðið - 01.05.1990, Qupperneq 7

Þriðjudagur 1. maí 1990
7
Myndir og texti;
Jón Birgir Pétursson
hafa minnstu trú á að Ceausescu
mundi koma þjóðinni á réttan
kjöl. Sagði hann mér margar og
ófagrar sögur af ástandinu í Rúm-
eníu milli þess sem hann gæddi
sér á einhverri viskítegund sem ég
hafði ekki séð fyrr.
Ceauseescu baktalaður
Sannast sagna var það dálítið
erfitt að hlýða á þennan Kana sem
mér fannst einhvernveginn betur
eiga heima uppi á Keflavíkurflug-
velli en hér í þessari væntanlegu
alsælu kommúnismans sem hinn
nú fimmtugi Ceausescu boðaði og
hafði unnið að síðustu þrjú árin.
Auk þess sat þessi mikli forseti ein-
hvers staðar rétt fyrir ofan okkur
og veifaði sínu fólki án þess að vita
að ekki var talað ýkja vel um hann
í vínstúkunni, nánast undir hon-
um. Þessi Bandaríkjamaður með
hrakspárnar hlaut einfaldlega að
vera fúll yfir því að nú virtist
kommúnisminn ætla að ganga
upp sem virkt hagkerfi.
Eftir upphitun á barnum komu
nokkrir kílómetrar í viðbót af ung-
um Rúmenum sem flutu hjá með
bros á vör og sendu forseta sínum
einhver notalegheit í leiðinni. Allt
virtist þetta elskulegt og hvergi sá-
ust neins konar ögranir eða ill-
mæli um aðrar þjóðir, né nokkur
hlutur sem minnti á hernað. Þegar
á leið tók að hlýna, og um hádeg-
ið, þegar göngunni blessunarlega
lauk, — var vorið sannarlega kom-
ið til Búkarest.
Tekið í handfang forsetans
Þegar sýningu lauk gaf Rúmen-
íuforseti gestum sínum kost á að
heilsa upp á sig. Menn sem þess
óskuðu röðuðu sér í beina línu bak
við stúkuna, og síðan gekk forseti
að röðinni, tók hratt og ákveðið í
höndina á þeim sem þar biðu og
hafði lokið þessu verki á mettíma.
Eg sá að bandarísku sendiráðs-
mennirnir vildu ekkert með þetta
handtak hafa, né heldur sendi-
ráðsmenn annarra þjóða almennt,
og ekki kærði ég mig sérstaklega
um það. Hinsvegar filmaði ég Sig-
urð vin minn Sigurðsson, þann
vinsæla útvarpsmann, þegar hann
heilsaði Ceausescu. Það handtak
stóð stutt og ekki yrti forsetinn á
hann Sigga okkar fremur en aðra
í þessari biðröð, heldur hraðaði
hann sér með þaulæfðu hliðar-
spori eftir röðinni, greip í hendur,
og var horfinn i brynvarða bifreið
sína áður en nokkur áttaði sig.
Tötraleg hátíöarhöld
í þorpunum
Þessi þrautskipulagða ganga í
höfuðborg Rúmeníu, Nicolai Ce-
ausescu til heiðurs, stakk svolítið í
stúf við það sem við íþróttafrétta-
menn sáum víða á ferð okkar
seinna um daginn, þennan 1. maí
dag. Ferð okkar var nú heitið
norður í land — til Brasov í Kar-
patafjöllunum. Víða lá leiðin um
niðurnídd þorp þar sem armæðu-
legt og nánast tötralegt fólk hélt
upp á frídag verkalýðsins. Sjónin í
hverjum bæ var keimlík. Litlum
palli fyrir ræðumenn hafði verið
klambrað upp við einskonar aðal-
torg og þar voru ræður fluttar.
Þetta átti ekkert skylt við glæsi-
leikann sem forsetinn hafði látið
sjónvarpa frá höfuðborginni fyrr
um morguninn og allur landslýður
fylgst með.
Fátækt Rúmena á þessum fyrstu
vordögum 1968 fór ekki fram hjá
neinum gestanna á alþjóðlegri
ráðstefnu íþróttafréttamanna. í
höfuðborginni var ástandið greini-
lega skást, en úti á landsbyggðinni
var allt afskaplega frumsætt og
kjör fólks voru léleg, það leyndi
sér ekki.
Peningalykt — en engin
velsæld nema fyrir
fáa útvalda
Rúmenía er frá náttúrunnar
hendi auðugt land, — þar eru tals-
verðar olíulindir og oft gerðist það
að fnyk mikinn lagði yfir Búkar-
est, en hann stafaði frá olíusvæð-
unum var okkur sagt, peninga-
lyktin þeirra, en að vísu peninga-
lykt sem kom alþýðu manna ekki
til góða, heldur aðeins fámennri
klíku sem starfaði innan flokksins.
Landið er líka frjósamt til ræktun-
ar og ferðamenn hafa sóst mjög
eftir að koma til landsins. En þrátt
fyrir góð skilyrði til að láta þjóðina
dafna, virtist ekkert benda til að
það væri að gerast. Það tekur
nokkur ár, var okkur gestunum
sagt og því trúðum við áreiðan-
lega allir.
Vissulega var það heilmikil
reynsla að vera viðstaddur 1. maí
í kommúnistalandi eins og þau
voru allt þar til seint á síðasta ári.
Ég hafði verið viðstaddur hátíðis-
dag verkalýðsins í Svíþjóð og Nor-
egi þar sem fólk var minna agað í
göngunni, frjálsara í fasi, líka í
Bretlandi þar sem menn gengu að
lokinni vinnu þennan dag, — og
auðvitað á ísíandi þar sem ég
heyrði síðast fyrir tveim árum
slagorðið: „Við viljum föt eins og
Salóme!" En Rúmenar höfðu eng-
ar slíkar kröfur í frammi við for-
seta sinn, sem þeir trúðu svo mjög
á flestir hverjir. An efa hefði sá
sem hefði heimtað fatnað einsog
Elena Ceausescu verið hnepptur í
dyflissu hið bráðasta. Menn vissu
þá þegar af öryggislögreglunni og
vildu síður eiga erindi við hana.
Ungur lslendingur sem hafði látið
í Ijósi mikinn vafa um stjórnsnilld
forsetans skömmu áður en ég kom
til þessa lands, hafði umyrðalaust
verið vísað úr landi.
Verkalýðsmálin heyrðu
undir forsetann
Rúmenía fyrir 22 árum átti að
heita land verkalýðsins. Það hefur
að sjálfsögðu komið á daginn að
svo var ekki. Málefni verkalýðsins
voru ekki leyst á lýðræðislegan
hátt með samningum verkalýðs
og vinnuveitenda. Þessi mál leysti
hinn „mikli faðir“ landsmanna,
Nicolai Ceausescu og hans nán-
ustu menn innan flokksins. Öll
andstaða gegn ákvörðunum
þeirra hefði verið lamin niður af
fullkominni hörku. Þetta vissu
Rúmenar vel. Við þá þýddi ekki að
ræða um stjórnmál. Þetta reyndi
ég í hanastélsboði sem mexí-
kanska olympíunefndin hélt okk-
ur í Búkarest þessa daga. Það var
segin saga, að viðmælendur mínir
voru fljótir að láta sig hverfa ef fitj-
að var upp á slíku viðtalsefni.
Hvílík blekking!
111 J
I Rúmeníu hitti ég fyrir margt
gott fólk, sem var til í að ræða
hvaða hluti sem er, nema innan-
landsmálin. Þetta var gott fólk,
trúað fólk held ég megi segja,
enda mátti víða sjá fólk fara til
kirkju, jafnvel þótt stjórnvöld
legðu algjöra fæð á kristnihald og
ofsæktu kristna menn um hríð.
Við þjóðvegina mátti sjá lítil skýli
þar sem fólk baðst fyrir og kveikti
á kertaljósum. Þetta rúmenska
fólk varð gestum hugleikið og alla
tíð hafa ótrúlega mikil stöðnun og
nánast afturför í lífskjörum fólks í
Rúmeníu snert strengi i brjósti
mínu. Hvað varð um alla þá góðu
menn sem tóku svo glæsilega á
móti nærri hundrað íþróttafrétta-
mönnum frá flestum þjóðum
heims, sem sinna slíkum skrifum?
Hvílíkt sjónarspil og blekking var
þessi 1. maí morgunn í höfuðborg
Rúmeníu.
Rúmenskir hermenn og alþýða landsins.
» o » « t i i
(Sitttictci *•
Nikolai Ceausescu forseti heilsar hér upp á gésti sína eftir hátíðarhöld 1. maí 1968 — maðurinn sem sést á hnakka
og vanga á lengst til vinstri á myndinni er Siguröur Sigurðsson, útvarpsmaðurinn góökunni. Bakatil á myndinni
er fólk sem varð þess heiðurs aðnjótandi að vera gestir i heiðursstúku forsetans.
Búkarest á hádegi 1. maí — skyndilega hlýnaði svo um munaöi, fyrstu hlýindin það vor. Eldra fólk hóf þá þegar
að vinna við garðyrkju, enda þótt dagurinn væri frídagur verkalýðsins.