Alþýðublaðið - 16.06.1990, Blaðsíða 10

10
Laugardagur 16. júní 1990
Sovétríkin:
(MOSKVA, Reuter) Forsætisráðherra Sovétrikj-
anna, Nikolai Ryzhkov, sagði á miðvikudag að eina
leiðin framundan fyrir Sovétríkin væri myndun
markaðskerfis. Efnahagstillögur rikisstjórnarinnar
hafa sætt mikilli gagnrýni að undanförnu.
Ryzhkov sagði þetta á sama Róttækir umbótasinnar telja að
tíma og sovéska þingið var að búa áætlanir Ryzhkovs gangi ekki
sig undir að samþykkja uppkast að
tillögum um leiðir útúr miðstýrðu
efnahagskerfi kommúnista, en
það gefur Ryzhkov tveggja mán-
aða frest til að smíða heilsteypta
áætlun í smáatriðum.
,,Eg er sannfærður um að mark-
aðskerfi er það sem við þurfum að
taka upp, hvort sem það verður
mín stjórn eða einhver önnur sem
það gerir," sagði Ryzhkov, en til-
lögur hans eru samhljóða hug-
myndum Gorbatsjovs um að efna-
haginn verði að opna fyrir mark-
aðsöflunum.
Fellur stjórnin?
Ryzhkov kynnti áætlanir sínar
hinn 24. maí síðastliðinn og sættu
þær harðri gagnrýni bæði frá um-
bótasinnum og íhaldsöflunum.
í áætlununum var gert ráð fyrir
töluverðum verðhækkunum á
ýmsum vörum frá og með janúar
á næsta ári og hækkun á brauð-
verði frá 1. júlí næstkomandi.
Þetta olli kaupæði í búðunum og
enn frekari vöruskorti, sem var þó
nægur fyrir.
Andstaðan sem áætlanirnar
mættu og möguleikinn á því að
þingið hafnaði þeim, veltu upp
j)eim möguleika að Ryzhkov segði
af sér og Gorbatsjov þyrfti að
skipa forsætisráðherra sem væri
ekki úr röðum kommúnista.
En sérstakar þingnefndir sem
unnið hafa að stjórnarskrárbreyt-
ingum komu með leið útúr vand-
anum. Þá að hugmyndin um að
þokast til markaðskerfis yrði sam-
þykkt og krafa yrði gerð á ná-
kvæma áætlun.
Umbætur strax
Samkvæmt tillögu sem talsmað-
ur þingsins Alexei Boiko kom meö
fær ríkisstjórnin frest til 1. sept-
ember til að koma með hina ná-
kvæmu áætlun. í frétt í Prövdu,
málgagni sovéska kommúnista-
flokksins hefur Gorbatsjov gengið
aðj^essum kostum.
Alyktunin gerði einnig kröfu um
aö Gorbatsjov kæmi með tilskip-
anir sem tækju gildi ekki seinna
en 1. júlí um meginatriði á leiö til
markaðskerfis s.s. ný lög um eign-
arrétt, leigu á landi, bankaog smá-
iðnað.
,,Við megum engan tíma missa,
efnahagur okkar verður verri með
hverjum deginum," sagði Boiko á
þinginu.
Breytingarnar ekki___________
négu róttækar________________
Önnur ályktun, sem brátt mun
lita dagsins Ijós, mun lýsa yfir full-
um stuðningi við verðhækkanirn-
ar, ef þær verða niðurgreiddar að
fullu.
En ríkisstjórnin hætti við að láta
þær taka gildi 1. júlí og frestaði því
um einn mánuð.
nógu langt í þá átt að hluta í sund-
ur gamla sovéska kerfið sem bygg-
ist á algerri miðstýringu efnahags-
lífsins. Hins vegar telja margir
ihaldssamir kommúnistar að áætl-
anirnar séu frávik frá kommún-
Aldrei oftur miöstýring
Ræða sem Gorbasjov hélt á
flokksráðsfundi sýndi vel breidd-
ina í andstöðunni, en hann þurfti
að leggja sig allan fram við að
sýna að það að taka upp markaðs-
kerfi þyrfti ekki að þýða fráhvarf
frá hugmyndafræði byltingar bol-
sévikka.
,,Það er ekkert leyndarmál að
áður var horft á allar hugmyndir
um markað sem afturhvarf tii kap-
ítalisma og endalok sósíalisma,"
sagði hann við flokksleiðtoga frá
öllum ríkjum Sovétríkjanna.
„Þessi einstrengingslega afstaða á
mikinn þátt í því hvernig komið er
fyrir okkur nú. Ég er sannfærður
um það eitt að héðan í frá verður
aldrei aftur snúið til miðstýringar
efnahagslífsins," sagði Gorbatsjov.
Stofnun
jafnaðarmannaflokks
En innan flokksins er ekki ein-
ungis ágreiningur um efnahagstil-
lögurnar. Á miðvikudaginn lýsti
flokksforustan því yfir að hún væri
að gera allt til aö koma í veg fyrir
meiriháttar klofning í flokknum.
Hugmyndafræðingur flokksins,
Vadim Medvedev, sem er náinn
samherji Gorbatjovs, sagði aö
flokksþingið í júlí ætti að vera opið
fyrir öllum uppbyggjandi öflum
innan kommúnistaflokksins.
En hann bætti við dulinni viö-
vörun til Lýðræðisvettvangsins
svonefnda, sem margir sjá fyrir
sér sem visi að verðandi jafnaðar-
mannaflokki.
Möguleiki að ná sáttum
,,Það eru allir möguleikar fyrir
hendi til að koma í veg fyrir klofn-
ing innan flokksins, en þvi miður
að þá veltur ekki allt á okkur,"
sagði Medvedev á blaðamanna-
fundi í Moskvu.
,,Fyrir félaga sem aðhyllast aðr-
ar leiðir, ef þeir eru tilbúnir til að
ræða það á uppbyggjandi hátt, þá
er það gott. En ef aðrir hagsmunir
fá að ráða, þá er það þeirra vanda-
mál. Öll samtök og hópar geta yf-
irgefið flokkinn og stofnað sinn
eigin flokk," sagði Medvedev.
Flótti úr__________________
Kommúnistaflokknum
Lýðræðisvettvangur, sem er
áhrifamikill hópur sem krefst al-
gerrar endurskipulagningar á
flokknum í lýðræðisátt og afnáms
Gorbasjov segir að nýr
flokkur myndi styrkja stööu
sovéska kommúnistaflokksin
banns við flokksbrotum, hefur
spáð meiriháttar flótta úr komm-
únistaflokknum ef ekki verða rót-
tækar breytingar á honum. Nú
þegar er þó nokkur flótti í gangi.
Medvedev sagði að 43% . af
kjörnum þingfulltrúum flokksins
væru íhaldssamir skriffinnar og
það boðaði meiri háttar átök við
umbótasinna eins og Boris Yeltsin.
Hann sagði að einnig væri fram-
undan barátta við fordæmin um
kollvörpun kommúnistastjórn-
anna í Austur-Evrópu.
Sérstakur floklcur Rússa
Medvedev sagði að erlendum
kommúnistaleiðtogum, sem
venjulega hafa verið heiðursgestir
á flokksþingum kommúnista, yrði
einfaldlega ekki boðið á hið tutt-
ugasta og áttunda. Hann sagði að
þar yrði svo mikið spjallað um inn-
anríkismál að fyrir þá væri enginn
tilgangur.
Hann varaði einnig við því að
stofnum sérstaks kommúnista-
flokks Rússlands yrði leyfð, því
það myndi einungis sá ágreiningi
og hvetja til frekari klofnings.
Þing rússneskra kommúnista,
sem eru 58% sovéska kommún-
istaflokksins, verður haldið i
næstu viku og er talið líklegt að
það blási til stofnfundar sérstaks
flokks. Þeir, eins og nýir kommún-
istaflokkar í öðrum lýðveldum,
myndu starfa undir sovéska
kommúnistaflokknum en leggja
sérstaka áherslu á rússneska hags-
muni.
Vandræði Gorbatsjovs
Gbrbatsjov, sem hefur verið
beðinn um að halda ræðu á þing-
inu, sagði í ræðu á miðvikudaginn
að nýr flokkur myndi styrkja stöðu
sovéska kommúnistaflokksins.
„Við þurfum tryggingu fyrir því
að þessi risastóri rússneski flokkur
verði ekki valdur að sjálfstæðistil-
hneigingum í flokkum í öðrum
lýðveldum," sagði Medvedev.
.. Gorbatsjov stendur frammi fyrir
uppreisnum kommúnista í Eystra-
saltslöndunum, Armeníu og Úkra-
ínu, og nú er Yeltsin að sá fræjum
sjálfstæðis í rússneska grund.
„Það eru ýmsar mótsagnir í stofn-
un sérstaks flokks," segir hann.