Alþýðublaðið - 13.02.1991, Blaðsíða 4

4
Miðvikudagur 13. febrúar 1991
MMdUm FUIII
HVERFISGÖTU 8-1 O - REYKJAVÍK - SÍMI 625566
Útgefandi: Blað hf.
Framkvæmdastjóri: Hákon Hákonarson
Ritstjóri: Ingólfur Margeirsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Auglýsingastjóri: Hinrik Gunnar Hilmarsson
Dreifingarstjóri: Sigurður Jónsson
Setning og umbrot: Leturval sf.
Prentun: Oddi hf.
SÍMI 625566
Eftir lokun skiptiborðs:
Ritstjórn: 625538
Dreifing: 625539
Tæknideild: 620055
Fax: 627019
TILHÆFULAUSAR
ÁSAKANIR
Undanfarna daga hefur álmálið og samningar við
Atlantsálsaðilana verið í kastljósi fjölmiðla. Þar hafa
menn tjáð sig misgáfulega um álsamningana og not-
að þetta viðkvæma en jafnframt þjóðhagslega mikil-
væga mál í pólitískum tilgangi einkum til að koma
höggi á iðnaðarráðherra. Ein grófasta atlagan gegn
iðnaðarráðherra fólst í þeim yfirlýsingum Matthíasar
Á. Mathiesen alþingismanns í DV sl. laugardag, að
óvissa væri um framgang álmálsins vegna seina-
gangs og breyttra vinnubragða iðnaðarráðherra og
að draumurinn um álver á Keilisnesi væri búinn. Þetta
eru tilhæfulausar staðhæfingar enda eru rök Matthí-
asar engin. í þessu tilefni er full ástæða til að rifja upp
vinnubrögð Jóns Sigurðssonar iðnaðaráðherra í ál-
málinu og framvindu málsins.
Jón Sigurðsson iðnaðarráðherra setti álmálið í fullan
gang eftir hægagang sjálfstæðismanna í iðnaðar-
ráðuneytinu í fyrri ríkisstjórn. Málið hefurfengið góð-
an byr þrátt fyrir umfang þess og má m.a. nefna að
það var núverandi iðnaðarráðherra sem fékk Alumax
til liðs við Atlantsálhópinn eftirað Alusuisse heltist úr
lestinni.
Iðnaðarráðherra hefur verið gagnrýndur fyrir undir-
ritun minnisblaðs frá 4. október 1990 og því haldið
fram að undirritunin hafi verið ótímabær og tafið
framgang álmálsins. í því sambandi er mikilvægt að
fram komi, að nauðsynlegt var að ganga frá sam-
komulagi um staðsetningu, starfskjör, og meginatriði
orkuverðs svo gera mætti nýja áætlun um stofn- og
rekstrarkostnað álvers. Þetta endurmat var forsenda
viðræðna Atlantsáls og fjármálastofnana um fjár-
mögnun álversins. Það er því fáránlegt að gagnrýna
undirritunina frá 4. október sl. í Ijós hefur komið, að
samkomulagið hefur styrkt samningsstöðu íslend-
inga en ekki veikt hana.
Strax eftir að Jón tók við embætti iðnaðarráðherra
skipaði hann ráðgjafarnefnd um áliðju. í nefndinni
áttu sæti sömu menn og verið höfðu í starfshópi um
stækkun álvers og formaður nefndarinnar var sem
fyrr Jóhannes Nordal. Þá var og skipuð sérstök nefnd
til að meta þjóðhagslegt gildi stóriðju, sér í lagi álvers-
framkvæmda. Einnig var settur á fót ráðgjafarhópur
sérfræðinga til að meta umhverfisáhrif nýs álvers.
Almálið hefur verið kynnt þeim hópum og einstak-
lingum sem um málið hafa fjallað á öllum stigum
málsins svo og almenningi. í apríl 1990 voru ýmsar
skýrslur birtar um málið og fylgiskjöl við greinargerð
með frumvarpi um orkuver. í maí sama ár var lögð
fram skýrsla iðnaðarráðherra um nýtt álver ásamt öll-
um fylgiskjölum. Efnisatriði samkomulagsins frá 4.
október sl. voru birt almenningi þegar í stað og for-
svarsmenn Atlantsáls ásamt íslensku samningsaðil-
unum héldu fréttamannafund um málið. Við þing-
setningu í október í fyrra var dreift viðamikilli skýrslu
iðnaðarráðherra um stöðu samninga um álver. Allir
ábyrgir íslenskir aðilar sem um málið hafa fjallað, hafa
fengið öll gögn sem með þurfti. Ríkisstjórnin hefur
fengið allar upplýsingar sem fyrir hafa legið um málið
og formönnum allra ríkisstjórnarflokkanna hafa verið
afhentar með reglubundnum hætti skýrslur um gang
þess. Það er því leitun að jafnviðamikilli og góðri
kynningu á máli af þessu tagi.
r ersaflóastríðið var óvæntur þáttur sem sett hefur
strik íframþróun þessa máls. Erfitt er að segja á þessu
stigi hve alvarlegur sá þáttur er fyrir framhald álmáls-
ins. Forsvarsmenn Atlantsáls vöruðu íslendinga við
töfum þegar Ijóst var í fyrra, að sérstök undirnefnd
Landsvirkjunar hafði verið skipuð til að fjalla sérstak-
lega um orkusöluþáttinn. Sú töf sem þá varð á fram-
gangi álmálsins gerði meðal annars það að verkum að
ófyrirsjáanlegiratburðireins og Persaflóastríðið náðu
í skottið á framkvæmd málsins og kunna að seinka ál-
versframkvæmdum á Keilisnesi um óákveðinn tíma.
Þau mál skýrast væntanlega á næstunni er iðnaðar-
ráðherra kemur heim úrförsinni til Bandaríkjanna þar
sem hann á viðræður við forsvarsmenn Atlantsáls-
hópsins og ýmissa bandarískra lánastofnana. Það
verður hins vegar að telja það til lágkúru, að benda á
iðnaðarráðherra sem sökudólg í álmálinu. Sannleikur-
inn er sá, að enginn hefur unnið einarðlegar að fram-
gangi álmálsins, og þar með að eflingu þjóðarhags, en
einmitt Jón Sigurðsson iðnaðarráðherra.
■ LESENDUR SKRIFA
Um stefnu-
leysi i
stjornmálum
Xelst það til afreka ad fámennri
þjóð skuli takast að byggja full-
komið samfélag í stóru landi sem
íslendingar hafa gert?
Skúli Johnsen borgarlæknir
veltir þessu fyrir sér í grein í Út-
verdi, sem byggðahreyfing með
sama nafni gefur út. Skúli segir
það eðlilegt að við séum stolt af
því að búa í nútímalegu menning-
arríki. Okkur væri þó þarfast að
gera okkur grein fyrir hvers
vegna okkur tekst þaö sem
vekur undrun annarra. Sigurd-
ur Nordal hafi á sínum tíma leit-
ast við að skýra ástæðuna. „Þad
sem gerir, að ísiendingar eru
ekki í reyndinni sú kotþjóð,
sem þeir eru að höfðatölu, er
einmitt landið, strjálbýiið og
víðáttan?
Skúli Johnsen er á því að lyk-
illinn að velgengni okkar sé
dreifð samfélagsábyrgð. Og
að íslendingar hafi lengst af verið
grasrótarsamfélag. „Þeir eru af-
skiptasamir um annarra hag
og þeim er óeiginlegt að lúta
fjarlægu valdi. Þeir eru ráðrík-
ir og vilja ekki að valdið sé
staðsett þar sem þeir ná ekki
til þess.“ Sé valdið of langt undan
flytji manneskjan á eftir því eða
einangri sig. „Sé vaidið flutt suð-
ur fylgir fóikið með.‘
Þriðja stjórnsýslustigið er lausn
að mati Skúla. Umdæmaskipting-
in og uppsetning stjórnarstofnana
séu þegar veruleiki og hjálpi til.
Víkverji í Morgunblaði fjallar í
gær um heimildarmenn í fjölmiðl-
um. Mogga hafi orðið á í nokkrum
tilvikum að birta fréttir sem sagð-
ar voru byggðar á traustum heim-
ildum — en svo reyndist ekki vera.
Hugleiðingar Víkverja eru til
komnar vegna fréttaskýringar
Stöðvar 2 um forystumál Sjálf-
stæðisflokksins. Þar hafi því verið
haldið fram án nokkurra heimilda
„að svonefndir framámenn í
Sjálfstæðisflokknum legðu nú
að Davíð Oddssyni að gefa kost
á sér við formannskjör, hvað
sem liði óskum Þorsteins Páls-
sonar um endurkjör/
Víkverji telur vitanlega engan
fót fyrir fréttinni. Heimildarmenn
Víkverja eru (að eigin sögn) ekki í
minnsta vafa um að ekki sé um að
ræða neina skipulagða hreyfingu
innan Sjálfstæðisflokksins fyrir
því að stjaka formanni af stalli. Að
vísu telur Víkverji ekki einhlítt
hvað felist í framámönnum. Lík-
lega hafi óvandaðir heimildar-
menn verið á ferð á Stöð 2.
Á undanförnum vikum hefur
mikið verið fjallað um mál
Eystrasaltsrikjanna í fjölmiði-
um og ekki að ósekju. Óþarfi er
að rekja gang málsins hér, því
aliir, sem áhuga hafa á málinu,
ættu að vita nokkurn veginn
gang mála.
Þann 11. febrúar 1991 var grein-
arhöfundur staddur á þingpöllum
er fyrsta umræða um stuðning við
litháísku þjóðina í frelsisbaráttu
þeirra fór fram.
Því miður, eins og svo oft áður,
fór Framsóknarflokkurinn í
broddi fylkingar með stefnulausar
málalengingar sem einkennt hafa
málflutning þeirra upp á síðkastið.
„Kannski hafa of margir sagt og
mikið í þessu máli,“ sagði forsætis-
ráðherra, og ætla mátti að hann
skylfi í hnjánum af ótta við
Moskvuvaldið. Þetta finnst mér
sýna kjarkleysi framsóknarmanna
þegar kemur að mikilvægum
ákvörðunum. Þeir vilja sem sagt
fela sig og gleyma.
Við íslendingar höfum nú lyft
fætinum og fært hann fram og því
verðum við að stíga í hann af full-
um þunga. Það er blátt áfram
skylda okkar sem lýðræðisþjóðfé-
lags. Þetta er réttlætismál. Göng-
um stolt fram, allir eiga rétt á að
ráða landi sínu, líka Litháar.
Rögnvaldur Kr. Rafnsson.
Rögnvaldur Kr. Rafnsson
skrifar