Alþýðublaðið - 14.05.1993, Blaðsíða 2

2
Föstudagur 14. maí 1993
n iitpitiiimii
HVERFISGÖTU 8-10 - REYKJAVÍK - SÍMI 625566
Útgefandi: Alprent hf.
Framkvæmdastjóri: Ámundi Ámundason
Ritstjóri: Siguröur Tómas Björgvinsson
Auglýsingastjóri: Ámundi Ámundason
Setning og umbrot: Hermóöur Sigurösson
Prentun: Oddi hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing: 625566
Fax: 629244
Áskriftarverö kr. 1.200 á mánuöi. Verö í lausasölu kr. 90
Bændur í alþjóðlegu
umhverfi
Deilan sem staðið hefur um innflutning á búvömm hefur vakið almenning til
umhugsunar um völd og yfirgang hagsmunaaðila í íslenskum landbúnaði.
Reyndar er það með ólíkindum að mál sem þetta hafí nærri orðið til þess að
fella ríkistjóm nútímalýðveldisins Islands. Ekki aðeins vegna þess að það snýst
einungis um innflutning á sjö blómategundum, heldur einnig sökum þess að
frjálst markaðskerfi í landbúnaði er sjálfsagt réttlætismál sem kemur öllum
neytendum til góða. Áhyggjur hagsmunaveldisins af afkomu bænda em þó
óþarfar því í landinu býr dugmikil bændastétt sem er tilbúin til að takast á við
markaðsvæðingu og erlenda samkeppni.
Kastljós fjölmiðlanna hefur fyrst og fremst verið á meintan persónulegan
ágreining milli Jóns Baldvins Hannibalssonar utanríkisráðherra og Halldórs
Blöndals landbúnaðarráðherra. Þegar forsaga þessa ágreinings er rakin kemur
í ljós að ráðherra landbúnaðarmála hugðist taka sér alræðisvald yfir öllum inn-
flutningi á erlendum matvælum í skjóli þeirrar aðlögunar sem nú á sér stað
vegna aðildar íslands að Evrópska efnahagssvæðinu. Halldór Blöndal mun
hafa kynnt það margsinnis í ríkisstjóm að hér væri um smávægilega breytingu
að ræða á lögum um innflutning búvara. Nú er hins vegar komið á daginn, að
ráðherrann telur að hann einn eigi að fara með allt vald í innflutningi á matvæl-
um. Það er hins vegar út í hött, enda ofbýður jafnvel fjármálaráðherranum sjálf-
um atferli flokksbróður síns, Halldórs Blöndal.
Græni drekinn sem búið hefur um sig í Bændahöllinni við Hagatorg er lífseig-
ur, enda urðu hagsmunasamtök landbúnaðarins til á undan sjálfu ríkisvaldinu
fyrir síðustu aldamót. Það að hagsmunaklíkan í landbúnaðinum ætli sér að ráða
öllum innflutningi á matvælum til landsins er hins vegar ógnun við það frjálsa
markaðskerfi sem íslenskir neytendur hafa óskað eftir. Þegar verðlagsmál land-
búnaðarins eru rannsökuð ofan í kjölinn kemur í ljós að landbúnaðarráðherra er
aðeins strengjabrúða í höndum hagsmunaðilanna. Það er í raun fámennur hóp-
ur, sem nefnist Framleiðsluráð landbúnaðarins sem ákveður verð á helstu
nauðsynjavörum landsmanna.
Þessi hafta- og afturhaldsstefna hefur oftast verið kennd við Framsóknarflokk-
inn sem alla tíð hefur staðið í vegi fyrir eðlilegri framþróun og nútímavæðingu
íslenska þjóðfélagsins. Nú ber svo við að framsóknarmennimir í Sjálfstæðis-
flokknum hafa náð yfirtökunum og hefur því tekist að draga stefnu flokksins
aftur um nokkra áratugi. Hvar eru nú öll fyrirheitin um markaðsvæðingu land-
búnaðarins og afhám hafta á flestum sviðum?
Það má ljóst vera að flókin hagsmunabákn landbúnaðarkerfisins hafa ekki
unnið í þágu bænda. Það hefur oft komið fram að íslenskir bændur vilja frjáls-
ræði og heilbrigða samkeppni á sviði búvöruframleiðslu. Þetta er nauðsynlegt
ef íslenskur landbúnaður á að geta staðið undir sér sem nútímaleg atvinnugrein.
íslenskir bændur em kjarkmiklir en það þarf að hjálpa þeim við að horfa fram-
hjá framsóknaráróðrinum og sjá tækifærin sem alþjóðavæðingin og samruna-
þróunin fela í sér.
Þrátt fyrir að EES samningurinn fjalli ekki um landbúnaðarvömr þá gæti hann
haft í för með sér frekari notkun og sölu á íslensku landbúnaðarhráefni. Þar má
nefna þurrmjólk og ýmsar mjólkurvörur sem hugsanlega verða notaðar í fram-
leislu á tilbúnum sjávarréttum, súpum og sósum. Þróunar- og markaðsstarf er
þegar farið af stað og ekki er ólíldegt að framleiðslan fari fram í mjólkursam-
lögum um allt land ef af verður. Þetta segir okkur m.a. það að við verðum að
horfa á framlag bænda sem hluta af íslenskum matvælaiðnaði - en það er at-
vinnugrein sem á svo sannarlega möguleika á alþjóðlegum markaði.
Alþýðublaðið í dag er helgað landbúnaði, umhverfi og útivist. í blaðinu er að
finna forvitnileg viðtöl við bændur sem eru ekki á því að láta deigan síga þrátt
fyrir samdrátt í hefbundnum landbúnaði. Þvert á móti hafa þeir ákveðið að
snúa vöm í sókn og leita nú nýrra leiða, nýrra tækifæra. Ibúar í sveitum lands-
ins hafa t.d. snúið sér í auknum mæli að ferðaþjónustu og þar eru erlendir gest-
ir um helmingur viðskiptavina. Þá eru einnig tilraunir í gangi með ýmiskonar
smáiðnað; minjagripi, nytjajurtir og skinnaverkun.
Jafnaðarmenn og bændur eru samherjar í því að berjast á móti þeim boðum og
bönnum sem einkennt hafa miðstjómaráráttu framsóknarmanna í áratugi. Þeir
vilja nýta sér alþjóðavæðinguna og færa starfsskilyrði landbúnaðar til svipaðs
horfs og aðrir atvinnuvegir búa við. Með þetta að leiðarljósi verða íslenskir
bændur að mæta nýju GATT- samkomulagi og standa við þær skuldbindingar
sem felast í minnkandi innflutningsvernd.
Atburðir dagsins
1610 Franski konungurinn, Henry IV, var myrtur af munki sem rak
rýting í brjóst hans þar sem hann ók um götur Parísar. Við krúnunni
tók 8 ára gamall sonur hans, Loðvík XIII.
1796 Breski læknirinn, Edward Jenner, framkvæmir fyrstu vel
heppnuðu bólusetninguna gegn bólusótt.
1804 Meriwether Lewis og William Clark halda upp frá St. Louis
til að ftnna landleið yftr til Kyrrahafsins.
1847 Driver, skip hans hátignar Bretlandskonungs, kemur að landi
í Spithead á suðurströnd Englands eftir fyrstu sjóferð gufuskips
umhveríis hnöttinn.
1900 Nútíma-Ólympíuleikamir eru haldnir í annað sinn, í París, og
að þessu sinni fær kvenfólk einnig að taka þátt í leikunum.
1948 Plötufyrirtækið Atl-
antic Records er stofnað í
Bandaríkjunum af Ahmet
Ertegun, syni sendiherra
Tyrklands í Bandaríkjun-
um.
1955 Austur-blokkin stofn-
■ ar Varsjárbandalagið.
1956 Breskur froskmaður
hverfur þegar hann er að
koma fyrir hlerunartækjum
undir herskipi Krústjoff
Nasser og Krústjoff sameinuðust um
að reisa Aswan- stilluna.
forseta Sovétríkjanna í Portsmouth.
1959 Bandaríski jass-saxófónleikarinn, Sydney Bechet, deyr á 65
ára afmæli sínu.
1968 Nasser forseti Egyptalands og Krústjoff Sovétleiðtogi ýttu á
takka og sprengdu upp mikla sandstíflu svo áin Nfl breytti um far-
veg. Það var gert í þeim tilgangi að byggja annan áfanga Aswan-
stíflunnar.
1968 Franskir verkamenn fara í eins dags verkfall til stuðnings mót-
mælum stúdenta.
1987 Valdarán er framið á Fiji, með það fyrir augum að hamla gegn
áhrifum indverskra innflytjenda í ríkisstjóm.
1990 Andúð gegn gyðingum kemur upp á yfírborðið nteð vanhelg-
un gyðingagrafar í kirkjugarði í Carpentras.
Afmœlisdagar
Thomas Gainsborough, 1727 Enskur landlags- og andlitsmynda-
málari og málari sveitarómantíkur með raunsæisblæ.
Otto Klemperer, 1885 Þýskur hljómsveitarstjóri, einkum þekktur
fyrir túlkun sína á sinfóníum Beethovens.
Bobby Darin, 1936 Bandarískur poppsöngvari sem komst á topp-
inn með lögin Splish Splash og Mack the Knife
LcMCftobtm* 19. mi ‘99
Atburðir dagsins
1718 Enskur lögfræðingur, James Puckle, finnur upp hríðskota-
byssuna.
1829 Bandaríska þingið lýsir þrælasölu glæpsamlega.
1833 Enski leikarinn, Edmund Kean, deyr en hann hlaut einkum
frægð sína fyrir að leika Shylock í Kaupmanninum frá Feneyjum.
1918 Fyrsta reglulega flugpóstþjónustan hefst á milli Washington
og New York.
1930 Fyrsta flugfreyjan, Ellen Church hjúkrunarkona, annast 11
farþega í flugi frá Kalifomíu til Wyoming.
Ríkisstjóri Aiabama, George Wallace, sem aðhylltist aðskilnað kyn-
þátta var sýnt banatilræði á þessum degi 1972 en lifði það af. Hann
íamaðist hins vcgar og var síðan bundinn við hjólastól.
1957 Bretar varpa kjamorkuspengju í fyrsta skipti á Jólaeyjar á Ind-
landshafi.
1972 George Wallace, ríkisstjóra í Alabanta, er sýnt banatilræði.
Hann var þekkur kynþáttahatari og bauð sig fram til forseta í
Bandaríkjunum. Hann lifði tilræðið af, en var eftir það bundinn við
hjólastól. Tilræðismaðurinn, Arthur Bremer, 21 ára, var handtekinn
á staðnum.
1987 Bandaríska dansmærin og leikkonan Rita Hayworth, deyr eft-
ir að hafa þjáðst af Alzheimer-sjúkdómnum.
1988 Sovétríkin byrja að flytja hermenn sína heim frá Afghanistan.
Afmælisdagar
Frank Baum, 1856 Bandarískur bamabókahöfundur, best þekktur
fyrir söguna um Galdrakarlinn frá Oz.
Katherine Anne Porter, 1890 Bandarískur rithöfundur sem skif-
aði margar smásögur og vann Pulitzer-verðlaunin fyrir einu skáld-
sögu sína, Ship of Fools.
Joseph Cotton, 1905 Bandarískur leikari sem lék meðal annars í
Citizen Kane og Þriðja manninn.
James Mason, 1909 Enskur leikari sem lék í meira en 80 kvik-
myndum.
Mike Oldfield, 1953 Breskt tónskáld og hljóðfæraleikari sem hlaut
mikla frægð fyrir hljómplötuna Tuhular Bells.
fttHHudaýtib 16, Htáí '93
Atburðir dagsins
1703 Franski ævintýrasagnaritarinn Charles Perrault, deyr, en hann
tók saman Conte de ma mére l’Oye eða sem útleggst á íslensku;
Sögur gæsamömmu.
1888 Emile Berliner gefur fyrsta sýningareintakið af ílatri hljóm-
plötu til Franklin-stofnunarinnar í Philadelphiu.
1969 Pete Townshend, gítarleikari bresku popphljómsveitarinnar
The Who, eyðir nótt í steininum eftir að hafa sparkað lögreglu-
manni út af sviðinu á tónleikum.
1980 George Nickopoulous læknir er ákærður fyrir að hafa ávísað
of stórum lyfjaskömmtum til 11 sjúklinga sinna, þar á meðal Elvis
Presley og Jerry Lee Lewis.
1983 Díana Ross syngur aftur með
þeim Mary Wilson og Cindy Bird-
song í tilefni af 25 ára afmæli hljóm-
plötufyrirtækisins Motown Rec-
ords.
Andlitsmynd Van Gogh af Dr. Gachet
var selt japönskum kaupsýslumanni á
uppboði í New York fyrir 82,5 millj-
ónir dollara.
1989 Skurðaðgerð inni í sjálfu hjart-
anu heppnast í fyrsta skipti, en hún
var gerð á Brook-sjúkrahúsinu í Greenwich í London.
1990 Bandaríski skemmtikrafturinn Sammy Davis Jr. deyr úr
krabbameini í hálsi.
1990 Japanskur kaupsýslumaður kaupir málverk eftir meistara Van
Gogh á uppboði í New York fyrir 82,5 milljónir bandríkjadala sem
er jafnframt hæsta verð sem hefur verið greitt fyrir eitt málverk.
1991 Edith Cresson útnefnd sem forsætisráðherra Frakklands af
Mitterand forseta til að taka við starfmu af hinum óvinsæla Michel
Rocard.
Afmœlisdagar
Henry Fonda, 1905 Bandarískur leikari sem er hvað þekktastur
fyrir kvikmyndimar The Grapes of Wrath, Twelve Angry Men og
On Golden Pond en fyrir hana fékk hann Oskar.
Woody Herman, 1913 Bandarískur jass-klarinettuleikari sem tók
við stjórn eigin hljómsveitar aðeins 23 ára.
Olga Korbut, 1955 Sovésk fimleikastúlka sem stal senunni á
Ólympíuleikunum í Munchen árið 1972 er hún vann tvenn gull-
verðlaun og ein silfurverðlaun.