Alþýðublaðið - 14.05.1993, Blaðsíða 16

Föstudagur 14. maí 1993
Frá upplýsingaþjónustu landbúnaðarins
HINN TVIÞÆTTIVANDI
LANDBÚN AÐ ARIN S
- Vandi landbúnaðarins lýsir sér ekki síður í lélegum rekstrarskilyrðum en úreltu stuðningskerfi
Miklar breytingar hafa átt sér stað innan landbú-
naðarins á síðustu 2 til 3 árum og frekari breytinga
er að vænta á næstu árum ef fram heldur sem horfir.
Hér er að sjálfsögðu verið að skírskota til eins stærs-
ta verkefnis sem landbúnaðurinn hefur glímt við á
undanförnum áratugum, þ.e. að bæta samkeppnis-
stöðu sína og að takast á við aukinn innflutning
búvara.
innar er. Grasgreinunum hefur verið gert að kaupa
innlendan áburð. Á móti leggur ríkissjóður gjöld á kom-
greinamar þannig að kjötframleiðendur sitji við sama
borð á markaðnum. Þá má benda á að virðisaukaskattur
á landbúnaði gefur rfkissjóði um 4.000 milljón krónur í
tekjur á ári. Það er u.þ.b. sama upphæð og ríkissjóður
lætur af hendi rakna í niðurgreiðslur.
Bætt rekstrarskilyrði
meginforsenda árangurs
Það nægir því ekki að stokka upp landbúnaðinn ætli
menn sér að búa þennan gamalgróna atvinnuveg undir
breytta tíma með aukinni samkeppni. Vandi landbún-
aðarins lýsir sér því ekki síður í lélegum rekstrarskil-
yrðum en úreltu stuðningskerfi. Þá verða stjómvöld
jafnframt að gera sér grein fyrir að það fylgir því ætíð
ákveðið óhagræði að starfa á 250 þúsund manna
markaði. Hátt verð á innlendu kóki ætti eitt sér að vera
nægjanleg staðfesting þess. Hin almennu rekstrarskil-
yrði hafa af þeim sökum úrslitaáhrif á getu okkar til að
takast á við samkeppni erlendis frá, þar sem framleið-
endur í landbúnaði njóta góðs af margfalt stærri
mörkuðum, og oftar en ekki stuðningsviljugri stjóm-
völdum.
>- Hvaö hefur verið gert?
Ef við lítum aðeins á þær breytingar sem átt hafa sér
stað er líklega þeirra stærst niðurfelling útflutningsbóta
og samningur við bændur um lækkandi ríkisstuðning.
Þá hefur verið losað um þann hluta verðmyndarkerfis
búvara sem enn er við lýði, þ.e. opinbera verðlagningu
á kinda- og nautakjöti og mjólkurafurðum, og rík-
isábyrgðin svonefnda hefur verið felld niður. Fleira má
tína til. Kvótakerfið sem er til staðar í sauðfjárrækt og
mjólkurframleiðslu hefur verið gert sveigjanlegt, ef svo
má að orði komast. Til skamms tíma voru kvótamir
föst stærð sem tók litlum breytingum á milli ára. í dag
em þeir háðir sölu þessara afurða á innanlandsmarkaði.
Dragist neysla á kindakjöti eða mjólkurvörum saman
minnka kvótamir og öfugt. Aukist neyslan aukast kvót-
amir sem því nemur.
*- Hver er árangurinn?
En hvað þýða þessar breytingar í raun? í sem fæstum
orðum að dregið hefur verið úr afskiptum ríkisins af
sauðfjárrækt og mjólkurframleiðslu. Þessum
hefðbundna hluta landbúnaðarins hefur eiginlega verið
„stungið í samband" við markaðinn. Með sveigjanlegu
kvótakerfi sem hefur verið aðlagað markaðnum
komum við í veg fyrir offramleiðslu og birgðasöfnun.
Samfara því hefur ríkisábyrgð verið afnumin og verið
er að búa í haginn fyrir frjálsari verðmyndun. Bændur
og afurðastöðvar geta m.ö.o. ekki framleitt það sem
gamla kvótakerfið sagði til um án tillits til markaðarins.
Þetta mun ásamt lækkandi ríkisstuðningi stuðla að
aukinni hagræðingu innan landbúnaðarins bæði í
ffumvinnslu sem og úrvinnslu.
Er nóg að gert?
Þessar grundvallarbreytingar á „kerfinu" svonefnda
duga þó ekki einar til. Gera þarf gangskör að
hagræðingu í slátur- og mjólkuriðnaðinum, svo að
dæmi sé nefnt. Síðast en ekki síst verður að skapa
matvælaiðnaðinum í heild sinni viðunandi rekstrarskil-
yrði. Staðreyndin er sú að stjómvöld hafa m.a. í krafti
innflutningstakmarkana getað vikið sér undan þvt' að
færa rekstrarumhverfi landbúnaðarins í nútímalegra
horf. Framleiðendum hefur m.ö.o. verið gert gegn
ýmiss konar beinum og óbeinum ríkisstuðningi að bera
ýmsar álögur og gjöld sem þeir gætu ekki axlað við
önnur samkeppnisskilyrði.
Fjórir rnilljarðar í VSK
Sem dæmi um þessi lélegu rekstrarskilyrði má nefna
ríkiseinokun á áburði og gjöld á innflutt fóðurkom.
Skipta má kjötframleiðendum upp í grasgreinar og
komgreinar allt eftir því hvert undirstöðufóður greinar-
m
m
djsEÐ
EFNAVERKSMIÐJAN SJOFN
AKUREYRI: Glerárgötu 28 Sími 96-30425 / GARÐABÆ: Goöatúni 4 Sími 91-42000
ÞJÓNUSTUMIÐSTÖÐ MÁLARA: Snorrabraut 56 Reykjavík Sími 91-616132
, :y.

fyrir allar gerðir húsa
Sérhönnuð
fyrir
íslenskar
aðstæður
Frábær
ending