Alþýðublaðið - 24.02.1995, Síða 16

16
ALÞÝÐUBLAÐK)
HELGIN 24.-26. FEBRÚAR 1995
Alþýðuflokkurinn hefur jafnan staðið í ströngu í kosningum í Suðurlandskjördæmi.
Sœmundur Guðvinsson spjallaði við MagnÚS rl. MagnÚSSOn, fyrrverandi þingmann
og ráðherra, sem skipar heiðurssæti á framboðslista flokksins í kjördæminu
Alltafslagur út af
landbúnaðinum
Magnús: Voöaleg landbúnaöarmafía þar sem Framsókn og Sjálfstæðis-
flokkur róa undir öllum árum.
„Ég var fyrst kjörinn á þing árið
1978 og það var í fyrsta sinn sem Al-
þýðuflokkurinn hefur fengið þing-
mann í Suðurlandskjördæmi. Raunar
hefur flokkurinn heldur ekki fengið
þar þingmenn eftir að ég hætti til
þessa, enda er stefna okkar í land-
búnaðarmálum notuð sem grýla á
kjósendur,“ sagði Magnús H.
Magnússon fyrrverandi þingmaður
og ráðherra í viðtali við Alþýöublað-
ið. Hann skipar heiðurssætið á fram-
boðslista Alþýðuflokksins í Suður-
landskjördæmi.
Magnús settist í ráðherrastól um
leið og hann kom á þing 1978 þegar
Alþýðuflokkurinn, Alþýðubanda-
lagið og Framsóknarflokkurinn
mynduðu ríkisstjóm. Magnús var
síðan ráðherra fram á árið 1980 en
átti sæti á Alþingi fram ár árið 1983.
Síðan tók hann sæti sem varaþing-
maður við og við allt fram á árið
1987.
„I kosningabaráttunni 1978 naut
ég frægðarinnar sem bæjarstjóri í
Vestmannaeyjagosinu, ef svo má
segja. En það var auðvitað slagur út
af landbúnaðinum eins og alltaf er á
Suðurlandi. Það má ekki anda á
landbúnaðarkerfið án þess að allt
verði vitlaust. Gallinn hjá okkur í Al-
þýðuflokknum var sá og hefur verið
lengi að gerast bara ekki alveg
hreinn neytendaflokkur. Blása á
þessa vitleysu í landbúnaðinum. Við
höfum að vísu gert það en alltof
vægilega.
Eg var líka í framboði 1963 og á
þeim tíma var Gylfi Þ. Gíslason
kallaður óvinur landbúnaðarins
númer eitt. Við liðum fyrir þetta í
sveitunum þótt allir viti það núna að
Gylfi hafði rétt fyrir sér.“
En þú hefur greinilega fundið
þennan andbyr?
,Já, það gerði ég. Alls staðar upp á
landi og meira að segja líka á þétt-
býlisstöðum eins og á Selfossi,
Hvolsvelli og Hellu. I þessum pláss-
um finnst öllum þeir vera í þjónustu
landbúnaðarins fyrst og fremst. Þetta
er öðruvísi í Vestmannaeyjum, á
Þorlákshöfn, Eyrarbakka og Stokks-
eyri þar sem sjávarútvegurinn skiptir
mestu.“
Þú hefur þá staðið í ströngu við
Framsókn?
, Já, ég gerði það og við hina líka.
En Agúst Þorvaldsson á Brúnastöð-
um, þingmaður Framsóknarflokks-
ins og Ágúst, faðir Guðna alþingis-
manns, sagði mér einu sinni að hann
hafi á sínum tíma verið stofnandi Al-
þýðuflokksfélags Suðurlands. Annar
þekktur framsóknarmaður af Suður-
landi, Jörundur Brynjólfsson hóf
raunar líka sinn pólitíska feril innan
Alþýðuflokksins. En hann söðlaði
síðan um. Um það leyti var Jónas frá
Hriflu raunar með hugmyndir um að
Alþýðuflokkurinn og Framsóknar-
flokkurinn ættu að vinna saman.
Mynda stjóm hinna vinnandi stétta.
Svo breyttist það allt meira og minna
og gliðnaði í sundur. En stjóm hinna
vinnandi stétta frá 1934 frá 1937 er
að mfnu mati besta stjóm sem verið
hefur á landinu. Hún tók við í heim-
skreppunni miklu þegar engir pen-
ingar vom til og ekkert hægt að selja
af afurðum. Stjómin ræðst þá í það
að stofna fiskimjölsverksmiðjur í
stómm stíl, Rafha í Hafnarfirði og
ýmis stórfyrirtæki. Þessi ríkisstjórn
byrjaði með tvær hendur tómar en
kom miklu áleiðis. Eg hef alltaf litið
upp til þeirrar stjómar."
Voru sameiginlegir framboðs-
fundir flokkanna þegar þú stóðst í
baráttunni?
,Já, já. Um allar trissur, alveg
austur að Klaustri og þar kom mikið
fjölmenni. Þetta hafa verið 15 til 20
fundir í kosningabaráttunni. Á þess-
um fundum var tekist á þótt við höf-
um ekki verið eins sprækir og þeir á
Vestfjörðum."
Nú hafa það verið töluverð við-
brigði frá bæjarstjórastarfinu að
setjast á þing og beint í ráðherra-
stól?
„Þetta vom auðvitað viðbrigði en
það hjálpaði mér mikið að ég hafði
fylgst með þingmálum og þingstörf-
um í áratugi bæði gegnum fréttir og
eins hafði ég lengi fengið öll þing-
skjöl. Ég vissi því alveg hvað var um
að vera hveiju sinni. Nú ég lenti
strax í því að verða ráðherra eins og
þú segir. Þetta gekk útaf fyrir sig
ágætlega nema við vomm í þeirri
stjóm í erfiðleikum með Alþýðu-
bandalagið og raunar Framsókn að
hluta. Við vomm að berjast í málum
sem enduðu síðan með Olafslögun-
um, en þá var búið að útþynna þau á
alla vega frá því sem við lögðum til.“
Þetta endaði með að þið
sprengduð stjórnina?
,Já, það vom mikil læti í þing-
flokknum sem aldrei var til friðs. Þar
vom Vilmundur Gylfason og Sig-
hvatur Björgvinsson fremstir í
flokki ásamt einhverjum fleiri. Við
unnum stórsigur í kosningunum
1978 þegar við fengum 14 þingmenn
en svo heldur minna í kosningunum
1979 eða tfu þingmenn."
Þú varst með þung málefni á
þinni könnu sem ráðherra?
„Ég var heilbrigðis- trygginga- og
félagsmálaráðherra og í minnihluta-
stjórn Alþýðuflokksins fékk ég líka
samgöngumálin. Það var útaf fyrir
sig skemmtilegur málaflokkur. En
heilbrigðismálin voru heljarmikið
fyrirtæki og smákóngar út um allt
eins og er enn.“
Hvernig fmnst þér hafa tekist til
í þeim málaflokki í núverandi rík-
isstjórn?
,íg var nú stundum ósáttur við
sumar spamaðarráðstafanir sem
gripið var til. Mér fannst þeir vera að
skera niður velferðarríkið þó að
maður í aðra röndina skildi að þetta
var nauðsynlegt. Ég er alveg sam-
mála Sighvati í því að herða að sér-
fræðingunum og alveg sammála
honum í að breyta lyfjalögunum.
Hins vegar var ég ósáttur við ríkis-
stjómina þegar þeir vom að fara að
skerða grunnlífeyrí þeirra sem hafa
einhverjar tekjur. Það fannst mér
vera svolítið súrt því til grunnlífeyris
var fólk búið að borga í áratugi í
hverjum einasta mánuði og taldi sig
vera að gulltryggja einhverja
ákveðna upphæð sem var raunar allt-
af að minnka. Þetta fannst mér afar
slæmt. Ég beitti mér gegn þessu og
fékk því breytt á þann veg að greiðsl-
ur úr lífeyrissjóði vom ekki teknar
með sem tekjur. Þetta gerði ég með-
al annars sem forsvarsmaður í sam-
tökum aldraðra. Tekjutenging upp
að vissu marki er skiljanleg þegar lít-
ið er úr að spila en þama átti að
ganga of langt."
Þú hefur verið Alþýðuflokks-
maður frá unga aldri?
„Alveg frá blautu bamsbeini þó
pabbi hafi alltaf verið mikill fram-
sóknarmaður. Ég vissi nú aldrei um
mömmu en pabbi var mikill Jónasar-
rnaður."
Hefur pólitíkin breyst mikið
gegnum árin?
„Að sumu leyti hefur hún gert
það. Þetta vom hreinar línur áður.
Flokkurinn studdi kauphækkunar-
kröfur og studdi allar bætur til lág-
launafólks og því um líkt. Nú standa
málin aftur á móti þannig að það er
spuming hvað atvinnureksturinn og
ríkið hafa efni á að gera. Það er orð-
ið meira þannig núna. En það hafa
allir flokkar leitað inn á miðjuna.
Bæði hægri flokkar og vinstri flokk-
ar vegna þess að þar er heilmikið af
atkvæðum sem slægur er í. En þegar
ég var bæjarstjóri í Vestmannaeyjum
fékk ég mikið fylgi frá sjálfstæðis-
mönnum án þess að ég hefði sam-
vinnu við þá, en ég hélt uppi hóf-
samri stefnu gagnvart þeim.“
Hvað segir þú um sérstöðu
Alþýðuflokksins í ESB- málinu?
„Mér finnst alveg sjálfsagt að
sækja um aðild og athuga það í
samningaviðræðum alveg til fulln-
ustu hvaða samningum við getum
náð. En ég er alls ekki að segja að við
eigum að gerast meðlimir hvernig
sem samningarganga. Ég hefeins og
Jón Baldvin Hannibalsson tals-
verða trú á að okkar sérstaða muni
vega þungt til dæmis í sjávarútvegs-
máluiTE Sér í lagi eftir að Spánveijar
og Portúgalar eru hálfpartinn búnir
að lýsa því yfir að þeir muni ekki
ásælast okkar fiskimið."
Hvernig metur þú' stöðu Al-
þýðuflokksins núna?
„Fylgið var auðvitað komið niður
úr öllu valdi samkvæmt skoðana-
könnunum. En núna rýkur flokkur-
inn upp í öllum könnunum. Það er
gullvægt hvemig málin vom lögð
fram á aukaflokksþinginu, bæði
ESB-málin og kjaramálin. Það er
hárrétt að beijast fyrir krónutölu-
hækkun launa en væri alleitt að
semja um prósentuhækkun til allra.
Að því leytinu til tinnst mér stefnan
vera rétt.
Suðurlandið hefur hins vegar allt-
af verið erfitt eins og ég sagði áður.
Það gerir þessi voðalega landbúnað-
armafía þar sem bæði Framsóknar-
flokkur og Sjálfstæðisflokkur róa
undir öllum ámm. Hins vegar em
Vestmannaeyjar fjölmennasta
byggðarlagið og það vigtar þungt og
svo Þorlákshöfn, Eyrarbakki og
Stokkseyri auk Selfoss. Það er því
sterkur Ieikur að hafa ungan og kraft-
mikinn mann úr Vestmannaeyjum í
I. sæti núna þar sem er Lúðvík
Bergvinsson. En þeir sem muna vita
best að ég beitti mér mest fyrir
brúnni við Ölfursáósa á sfnum tíma.
Ég fékk hana byggða að minnsta
kosti fjómm til átta ámm fyrr en til
stóð. Þar hjálpaði Matthías Bjama-
son ntér. Við vomm saman í vega-
nefndinni sem svo var kölluð og vor-
urn að raða ákveðnum verkum á þrjú
fjögurra ára tímabil. Ég studdi hann í
því að flýtt yrði malbikun heimreiða
að kaupstöðunum fyrir vestan gegn
því að hann styddi mig í að fá brúna
inn á fyrsta fjögurra ára tímabilið.
Það má kannski segja að þetta hafi
verið hrossakaup, en þetta hafði
geysimikil áhrif fyrir byggðarlögin á
Suðurlandi."
Hvað með stjórnarsamstarf að
loknum kosningum?
„Framsóknarflokkurinn er búinn
að útiloka samstarf við Alþýðullokk-
inn vegna ESB. Alþýðubandalagið
er nú varla hægt að treysta á og ekki
yrði það betra í ESB-málinu. Ég held
því að eini möguleikinn til að ná ein-
hverjum árangri sé sá að vinna áfram
með Sjálfstæðisflokknum þó að
hann hafí nú verið erfiður á köflum.
Ég er til dæmis afskaplega lítið
ánægður með Halldór Blöndal
landbúnaðarráðherra. Hann á eftir að
verða okkur erfiður. En ég held að
þetta sé eini möguleikinn. Mér líst
ekkert á þriggja eða fjögurra flokka
stjóm allra annarra en Sjálfstæðis-
flokksins, sem er eiginlega eini
möguleikinn fyrir utan það ríkis-
stjómarmynstur sem er núna sýnist
mér.“
Hvaða stjórnmálamenn eru þér
minnisstæðastir frá því þú varst á
kafi í pólitík?
„Það er auðvitað Jón Baldvin. En
ef ég á að fara að hugsa um aðra
flokka þá held ég að Halldór Ás-
grímsson komi fljótlega upp í hug-
ann. Ég náði góðu sambandi við
hann og marga fleiri. Til dæmis
Guðmund G. Þórarinsson sem var
líka á þingi fyrir Framsóknarflokk-
inn. Svo hafði ég það nú þannig þeg-
ar ég var í stjórnarandstöðu, að þegar
ég var með góð mál í huga skaut ég
þeim að einhverjum stjómarliða sem
tók málið upp í sínum flokki og fékk
því framgengt. Þannig fékk ég
nokkrum málum þokað áfram. Það
skipti mestu að málin næðust fram
og sem stjómarandstöðumaður var
þetta miklu sterkara en fara sjálfur
fram með málin.
Stundum kastaðist í kekki milli
okkar Sverris Hermannssonar en
ekkert sem situr í mér. Ég sé ekki eft-
ir þessum ámm þótt þau hafi oft ver-
ið erfið og geysimikil vinna. Ég hvet
fólk sem hefur eitthvað fram að færa
að taka þátt í pólitfk. Þótt ég sé ekki
lengur beinn þátttakandi í stjómmál-
um fylgist ég vel með á þeim
vettvangi. Les blöðin upp til agna
og fylgist með fréttum og umræðum
í útvarpi og sjónvarpi. Áhugi á
pólitík hefur ekki minnkað með
árununt," sagði Magnús H. Magnús-
son.
Magnús H. Magnússon þáverandi samgönguráðherra við brúna yfir Ölfusarárósa þegar hún var fullgerð.