Vísir - 12.03.1976, Blaðsíða 9

vism Föstudagur 12. marz 1976
9
Náttbólið:
Höfundur: Maxim Gorki
Leikstjóri: Viktor Strizhov
Leikmynd og búningar: Fiavid
Borovski
Þýðandi: Halidór Stefánsson.
Þjóðleikhúsið hefur fengið til
liðs við sig tvo rússneska leik-
húsmenn. Hefur leikhúsið vissu-
lega fengið góða heimsókn, um
það ber sýningin á leikriti
Gorkis, Náttbólinu, glöggt vitni.
Hinn rússneski leikstjóri Striz-
hov hefur mjög gott vald á verk-
inu og sýningin ber þess merki,
að það er einn sem stjórnar.
Leikstjórinn hefur látið sér annt
um alla leikara svo að engin
atriði verða sjáanlega útundan.
Leikmyndin er á sama hátt
mjög vel gerð, svo einföld sem
hún er.
" y
Haraldur Blöndal
skrifar:
gestir vinna gott verk
Sýning bjóðleikhússins er góð
sýning á góðu leikriti. Leikritið
á að lýsa högum lánleysingja i
Moskvu um aldamótin, fólki
sem á sér ekki aðra framtið en
daginn i dag, i einstaka tilfelli
morgundaginn. Saman við þetta
fólk eru þó manneskjur, sem ör-
lögin hafa sett i þetta voðalega
hús, manneskjur sem óska ein-
læglega eftir betri tið og trúa að
hún komi. Leikritið gefur þó
enga visbendingu um slik um-
skipti i næstu framtið.
Maxim Gorki var marxisti, ef
til vill sá fyrsti i rússneskum
bókmenntum. Hann vann sér
mikla hylli fyrir smásögur sinar
og þar er hann talinn ná lengst i
list sinni. Sér i lagi þóttu eftir-
tektarverðar sögur hans af
flökkurum og öðru sliku fólki.
Náttbólið er um þannig fólk.
Náttbólið er ekki venjulegt leik-
rit. Þar er nánast engin aðal-
persóna, skáldið lýsir aðstæðum
i leiguhjalli án þess að leggja
nokkuð til, helst að hann lætur
flakkarann Lúkas leysa vanda-
málin með þekktum skirskotun-
um til dyggðugs mannlifs og
þess, að veröld þessa heims sé
ekki eftirsóknarverð. Er rétt
hér að taka fram, að Lenin sem
um skeið var vinur Gorkis, taldi
hann haldinn trúarvingli á þess-
um árum, jafnvel i hættu af
þeim sökum.
Maxim Gorki vildi ekki búa i
Rússlandi eftir bolsévikabylt-
inguna. Hann fluttist úr landi
eftir 1920 og kom ekki til Rúss-
lands til langdvalar fyrr en eftir
1932. Solsenytsyn ásakar Gorki
um að hafa réttlætt þrælabúðir
sovétstjórnarinnar með lof-
gerðarbók um gröft skipa-
skurðarins um Kirjálaeiði og
hann segir einnig frá þvi i
Gúlageyjaklasanum, að Gorki
hafi heimsótt fangabúðir. Þá
hitti hann i einu fangelsinu pilt
um fermingu, sem bað Gorki
ásjár þrátt fyrir hótanir fanga-
varða um að hann hefði verra
af, ef hann segði eitthvað til
hnjóðs tukthúsum Stalins. Gorki
lofaði grátandi að gera eitthvað
i málinu. Svo mjög fékk saga
piltsins á hann.
Af þvi varð þó ekki, pilturinn
hvarf skömmu eftir þetta sam-
tal, en Gorki gaf út yfirlýsingu
um góðan aðbúnað fanga i
Sovétrikjunum.
Maxim Gorki var myrtur 1936
af sovétstjórninni. Þess er ekki
getið i leikskrá.
Eins og að framan segir hefur
leikstjórn tekist mjög vel. Það
er þess vegna erfitt að taka ein-
staka leikara fram yfir aðra. Ég
vil þó sérstaklega nefna til
góðan leik Gisla Alfreðssonar,
þess lánlausa lásasmiðs. Ró-
berts Arnfinnssonar, hattarans
kærulausa, Bessa Bjarnasonar,
leikarans og Hákonar Waage,
þjófsins. Allir þessir leikarar
túlkuðu sin hlutverk með prýði
og eftirminnilega. Það sama er
að segja um Kristbjörgu Kjeld,
sem túlkaði vel ofsa fryllunnar
og afbrýðisemi.
Gisli Halldórsson leikur
gestaleik i Þjóðleikhúsinu þetta
sinn. Hann var fenginn til þess
að koma i stað Vals Gislasonar
vegna veikinda hans. Gisli fékk
þvi nauman tima til stefnu. Þess
-verður þó ekki vart i túlkun
hans á Lúkasi. Vissulega er
Þjóðleikhúsinu gleðiefni að Gisli
Halldórsson skuli leika þar. Eg
fæ þó ekki fellt mig við, að at-
vika að leik hans skuli að engu
getið, heldur látið lita út fyrir að
aldrei hafi staðið annað til. Það
er óþarfa fals og heldur ómerki-
legt.
Það segja mér fróðir menn.
að leikarar i Náttbólinu telji sig
heldur en ekki hafa komist i
feitt, að fá notið leiðsagnar svo
ágætra leikhúsmanna sem
hinna sovésku gesta. Menn
hljóta að taka undir þessi orð.
HÚSAKYNNI EYFIRÐ-
INGA UM ALDAMÓTIN
Jónas Rafnar: BÆJALÝSING-
AR OG TEIKNINGAR GR
EYJAFIRÐI FRAM. Valdimar
Gunnarsson bjó til prentunar.
Útg. Sögufélag Eyfirðinga
(Eyfirzk fræði III).
A árunum 1937-59 vann Jónas
Rafnar yfirlæknir að merkilegri
rannsókn á siðustu kynslóð torf-
bæja i Eyjafirði, nánar tiltekið á
140 bæjum i Hrafnagils-, Saur-
bæjar og öngulsstaðahreppi.
Torfbæirnir voru þá flestir
horfnir eða mjög breyttir, en
Jónas kannaði úttektarbækur
hreppanna og hefur verið frd-
bærlega ötull að hafa uppi á
heimildarmönnum sem mundu
gömlu bæina eins og þeir voru
um aldamót og jafnvel fyrr.
1 BÆJALÝSINGUM OG
TEIKNINGUM eru birtir
grunnuppdrættir Jónasar af öll-
um þessum bæjum eins og þeir
voru um aldamótin (á svolitið
mismunandi timum, alit frá
1882 til 1920) með nöfnum og
grunnmálum allra bæjarhúsa.
Þar með fylgja, eftir þvi sem
heimildir hrökkva til, lýsingar á
gerð einstakra bæjarhúsa, eink-
um um fjölda og gerð máttar-
viða, en einnig um þil, gler-
glugga og fleira. Allt eru þetta
stuttaralegar upptalningar og
fullar af heitum sem fólki eru
ekki lengur töm. Orðskýringar
að bókarlokum koma þvi að
góðum notum, en væru þó mun
aðgengilegri ef skýringarmynd-
ir fylgdu.
Höfundur lýsir vinnubrögðum
sinum isuttum eftirmála, en út-
gefandi i formála.
Annað efni er ekki i bókinni.
Þar er enginn samfelldur textii
engin úrvinnsla þeirra miklu
upplýsinga sem saman eru
dregnar. Þótt heiti bókarinnar
og kápumyndir kunni að vekja
lesanda vonir um útlitsmyndir
af bæjum, eru þær engar til
staðar, aðeins uppdrættir.
öll Utgerð bókarinnar er hin
vandaðasta, gljáandi mynda-
pappír frá upphafi til enda og
annað eftir þvi. Lýsir slik útgáfa
svo sérhæfðs rits allmiklum
stórhug Sögufélags Eyfirðinga.
Á sínu þrönga sviði er bók
þessi vandlega unnin og gerir
aðgengilegan mikinn og merki-
legan fróðleik um islenzka
byggingarsögu, sérstaklega
hvað varðar húsaskipan. Fyrir
hvem þann sem endist áhugi til
að gaumgæfa uppdrættina, bera
þá samán og draga af þeim
ályktanir á eigin spýtur, er
BÆJALÝSINGAR OG TEIKN-
INGAR hin íróðlegasta bók.
.-j