Vísir - 10.12.1976, Qupperneq 10

10
Föstudagur 10. desember 1976 VISIR
VÍSIR
Ctgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: DavfóGuómi ndsson.
Ritstjórar: l>orsteinn Pa.sson, dbm.
ólafur Ragnarsson
Ritstjórnarfulltrúi: Bragi Guftpiundsson.'Fréttastjóri eriendra frétta: Gufimundur Pétursson. lm-
sjón meft helgarblafti: Arni Þórarinsson. Blaftamenn: Edda Andrésdóttir, Einar K. Guftfinnsson,
Guftjón Arngrimsson, Kjartan L. Pálsson, Óli Tynes, Rafn Jónsson, Sigurveig Jónsdóttir. Akurv
eyrarritstjórn: Anders Hansen. tþróttir : Björn Blöndal, Gylfi Kristjánsson. Otlitsteiknun: Jón ósk-
ar Hafsteinsson, Þórarinn J. Magnússon. Ljósmyndir: Jens Alexandersson, Loftur Asgeirsson.
Auglýsingastjóri: Þorsteinu Fr. Sigurftsson. Dreifingarstjóri: Sigurftur R. Pétursson.
Auglýsingar: Hverfisgata 44.SImar 11660, 86611
Afgreiftsla: Hverfisgata 44.Simi 86611
Ritstjórn: Sfftumúla 14. Slmi 86611, 7 linur
Akureyri.SIml 96-18806
Askriftargjald kr. 1100 á mánufti innanlands.
VerO 1 lausasölu kr. 60 eintakió.
Prentun: BlaOaprent hf. ^
Ný taflstaða
Hafrannsóknastofnunin hefur á undanförnum ár-
um birt upplýsingar um rýrnun þorskstofnsins og
um leið varað við óheftri sókn á miðin umhverfis
landið. Svörtu skýrslur stofnunarinnar hafa verið
þrætuepli. En stjórnvöld hafa ekki fram til þessa
treyst sér til að setja reglur I því skyni að draga veru-
lega úr þorskveiðunum.
Að sjálfsögðu er erfitt að taka ákvörðun um þetta
efni. Þorskveiðarnar eru ein af meginstoðum efna-
hagslífsins. Verulegur samdráttur í veiðum leiðir því
óhjákvæmilega til verri lifskjara. Ofveiði getur á hinn
bóginn verið gálgafrestur, sem haft getur I för með
sér hrun þjóðarbúskaparins.
Matthias Bjarnason sjávarútvegsráðherra hefur
lýst yfir því, að ógerlegt sé að rýra lífskjör almenn-
ings í einni svipan með því að draga verulega úr
þorskveiðunum. Og það óvenjulega í íslenskum
stjórnmálum hefur gerst, að forveri hans I embætti,
Lúðvik Jósepsson, hefur lýst stuðningi við þetta sjón-
armið.
Fiskifræðingar hófu þegar á árinu 1972 að vara við
ofveiði þorskstofnsins. Skýrslur þar um fóru leynt og
þáverandi stjórnvöld treystu sér ekki til að beita sér
fyrir aðgerðum til að draga úr sóknini. Sama virðist
vera uppi áteningnum nú, þegar Hafrannsóknastofn-
unin leggur til, að á næstu tveimur árum verði ekki
leyftað veiða meir en 275 þúsund lestir af þorski hvort
árið.
Þannig hafa bæði leiðtogar ríkisstjórnarinnar og
stjórnarandstöðunnar vikiðsér undan því að fara eftir
tillögum fiskifræðinga um þetta efni. Á hinn bóginn
hafa leiðtogar ýmissa hagsmunasamtaka tekið undir
tillögur Hafrannsóknastofnunarinnar og lýst yfir
því, að þjóðin ætti að taka á sig þá lífskjaraskerðingu,
er það myndi hafa I för með sér.
Formaður Landssambands íslenskra útvegsmanna
gerði grein fyrir þeirri skoðun sinni fyrir ári, að hann
teldi óhjákvæmilegt að fara að ráðum fiskifræðinga
og draga úr þorskveiðunum. Hann lagði til, að sóknin
yrði í byrjun árs takmörkuð þannig að ekki yrði á öllu
árinu veitt meir en fiskifræðingar teldu ráðlegt.
Formaður Landssambands islenskra útvegsmanna
hefur nú ítrekað þetta sjónarmið. Hann telur það
meiri ógnun við efnahag þjóðarinnar að tefla við-
gangi þorskstof nsins I tvísýnu en að draga úr veiðum
á næstu árum.
Á nýafstöðnu þingi Alþýðusambands islands var
samþykkt ályktun, þar sem lagt var til, að farið yrði
að ráðum fiskifræðinga. Og Alþýðusambandsþingið
gekk lengra. Það lýsti yfir því, að launþegar væru
reiðubúnir að axla þær byrðar, sem sú stef nubreyting
hefði í för með sér.
Hér hefur það gerst að bæði hagsmunasamtök
vinnuveitenda og launþega hafa kosið að taka þeim
efnahagslegu þrengingum, sem óhjákvæmilega
fylgja í kjölfar veiðitakmarkana. Alþýðusambands-
þingið tók af öll tvímæli um það, að alþýða manna
væri reiðubúin að færa þær fórnir, sem nauðsynlegar
væru vegna takmörkunar á fiskveiðum.
öllum er Ijóst, að sjávarútvegsráðherrarnir fyrr-
verandi og núverandi, Lúðvik Jósepsson og Matthías
Bjarnason, hafa aldrei stefnt að þvi með köldu blóði
að drepa síðasta þorskinn. Þeir hafa á hinn bóginn
ekki treyst sér tilað kalla þær efnahagslegu þrenging-
ar yfir þjóðina, sem óhjákvæmilega fylgja veiðitak-
mörkunum.
En nú þegar bæði hagsmunasamtök vinnuveitenda
og launþega hafa lýst yfir því, að þau séu reiðubúin að
fórna því sem fórna þarf, hefur vissulega opnast
pólitískur möguleiki til þess að koma í veg fyrir of-
veiði þannig að ekki þurfi að tefla viðgangi þorsk-
stofnsins I tvísýnu. Það er komin upp ný taf Istaða.
I__ ___-----------
Hœgt að búa til fjjtuminni mjólk með því
ð blanda saman nýmjólk og undan-
rennu a heimilunum * - -.
1 vinnusal Mjólkursamsölunnar var verlb aft setja nýmjólk I fernur þegar Vfsismenn bar aft garfti, en
daglega sendir samsaian frá sér um lOOþúsund Iltra af mjólk. Ljósmynd Loftur.
Fundur fulltrúaráös Mjólkur-
bús flóamanna skoraöi fyrir
skömmu á Mjólkursamsöiuna
aö hefja framleiöslu á mjólk,
sem hafi minna fitumagn en ný-
mjólk, og nefndi i þvi sambandi
2% fitumagn. Aö sögn Péturs
Sigurössonar, mjólkurfræöings
hjá Framieiösluráöi land-
búnaöarins, hefur framleiösla
slikrar mjólkur ekki veriö
athuguö I alvöru hér á landi enn
sem komiö er.
Þaö hefur stundum komiö til
umræöu á undanförnum árum,
aö rétt væri aö framleiöa fitu-
minni mjólk en nú er gert. Nú er
annars vegar framleidd ný-
mjólk, sem hefur um 3,9% fitu-
innihald, og svo undanrenna,
sem hefur aöeins 0,05% fitu-
magn. Sums staöar annars
staöar er einnig framleidd svo-
nefnd léttmjólk, sem hefur allt
niður i 0,5% fituinnihald.
Verðlagning
og tækni
Grétar Símonarson, mjólkur-
bússtjóri hjá Mjólkurbúi Flóa-
manna, sagöi i viðtali við blaðiö
að á ofangreindum fulltrúaráös-
fundi hefði rikt almennur áhugi
á þessu máli, og tillagan veriö
samþykkt samhljóða.
Hann sagöi, að það væri aö
mörgu að huga ef fara ætti út i
framleiðslu á slikri mjólk.
Verðlagsmálin væru þar þyngst
á metunum, þvi verölagningin
gerði út um þaö, hvort hag-
kvæmt væri aö fara út i þessa
framleiðslu. Þá væri einnig
ljóst, að þvi aöeins væri hægt aö
framleiöa mjólk af þessu tagi i
verulegum mæli, aö keypt væru
viöbótartæki. Einnig þyrfti sér-
stakar umbúðir. Þaö væri þvi
meira en aö segja það aö hefja
framleiðslu slikrar mjólkur.
Reynsla ná-
grannaþjóðanna
Pétur Sigurösson, mjólkur-
tæknifræöingur, sagöi i viðtali
við blaðiö aö slik léttmjólk væri
framleidd á hinum Noröur-
löndunum, en sviar heföu þó
langmesta reynslu i þessu efni
og framleiddu mjólk, sem heföi
0,5% fitumagn. Oamr heföu
framleitt mjólk meö 1,5% fitu i
um tvö ár, og norðmenn heföu
undanfarið gert tilraun meö
slika framleiöslu i þremur borg-
um. Eftir langa baráttu heföu
þeir fengiö verölagningu, sem
tók miöaf raunverulegum kostn-
aði, og hefði þessi mjólk þvi
undanfarið veriö á nánast sama
verði og nýmjólk. Þessi létt-
mjólk norömanna hefði ekki
orðið eins vinsæl og spáö heföi
veriö, og væri hún nú seld á mis-
munandi veröi I borgunum
þremur til þess að fá fram,
hvort litill áhugi sé eingöngu
verðlaginu aö kenna.
Leiðir til
smjörfjalls?
Það kom fram hjá Pétri, aö
enn heföi ekki verið rætt um það
i neinni alvöru hér, aö hefja
framleiðslu á léttmjólk, þótt
máliö hafi almennt veriö i
athugun hjá Mjólkursamsöl-
unni. Ljóst væri, að til þyrfti aö
koma tækjabúnaður, sem kost-
aöi verulegt fé. Einnig þyrfti aö
blanda A og D vitamini i slika
mjólk. En meginmáliö væri
verölagningin, og væri allt útlit
fyrir, aö ekki tækist að fá hér á
landi nógu hátt verð fyrir slika
mjólk.
Vandamál framleiðenda yröi
m.a., að erfitt væri að selja þá
fitu, sem tekin yröi úr mjólkinni
og væntanlega notuö i smjör.
Pétur tók sem dæmi, að hafin
yrði framleiðsla á mjólk með
0,5% fituinnihaldi, og tæki hún
um 30% markaðarins, eða ca. 15
milljónir litra af þeim 50
milljónum litra, sem seldir eru
hér árlega. Það þýddi, að
smjörframleiöslan myndi auk-
ast um 600 tonn á ári. Heildar-
framleiðsla á smjöri til innan-
landsneyslu mun vera um 1600
tonn á þessu ári.
Ef gengið væri út frá sömu
forsendum, að ööru leyti en þvi,
að fituinnihald léttmjólkurinnar
yrði 2%, þá yröi smjörfram-
leiðslan um 350 tonnum meiri á
ári en nú er.
Hann sagði, að miðað viö
ástandið i dag væri þessi lægri
tala e.t.v. ekki ógnvekjandi, en
miðað við stööuna fyrir aðeins
þremur árum yröi slik viðbót
alvarlegt vandamál. Sveiflurn-
ar í mjólkurframleiðslunni hjá
okkur væru það miklar, aö
hættulegt væri að fara út á slika
braut.
Geta blandað sér
sina léttmjólk sjálfir
Þá sagði Pétur, aö það sjónar-
mið hefði komið fram, t.d. hjá
ýmsum félagssamtökum i
Noregi, þar sem málið hefði
verið rætt, að óþarfi væri að
framleiða slika mjólkurtegund,
þar sem hver og einn gæti búið
hana til sjálfur á heimili sinu.
Þetta væri hægur vandi með
þvi að kaupa bæði nýmjólk og
undanrennu og blanda þeim svo
saman i samræmi viö þaö fitu-
magn, sem hver og einn vildi.
„Með þessum hætti geta
mennfengið það fitumagn, sem
þeir vilja, hvort sem það er 0,5%
eða 2%. Ég geri þetta á hver jum,
degi”, sagði Pétur að lokum.
—ESJ