Tíminn - 18.10.1968, Blaðsíða 7

1 FÖSTUDAGUR 18. október 1968.
TÍMINN
7
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN.
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjómar: Tómas Karlsson. Auglýs-
ingastjóri: Steingrímur Gíslason. Ritstjómarskrifstofur i Eddu-
húsinu, símar 18300—18305. Skrifstofur: Bankastræti 7. Af-
greiðslusími: 12323. Auglýsingasími: 19523. Aðrar skrifstofur,
sími 18300. Áskriftargjald kr. 130,00 á mán. innanlands. —
í lausasölu kr. 8.00 eint. — Prentsmiöjan Edda h. f.
Gerum iðnaðinn
samkeppnishæfan
Þórarinn Þórarinsson hefur nú enn endurflutt tiliögu
sína ásamt 6 öSrum þingmönnum Framsóknanflokksins
um að nú þegar verði endurskoðuð tollalög með það
fyrir augum, að innflutningstollar á efnum og vélum til
iðnaðarins verði hinir sömu og nú eru á efnum og vél-
um til fiskveiða. Ríkisstjórnin skal, strax og þessari end-
urskoðun er lokið, leggja fyrir Alþingi frumvarp um
breytingar á tollalögunum í samræmi við hana. Eins og
bent hefur verið á í sambandi við umræður þær, sem
orðið hafa varðandi hugsanlega þáttöku íslendinga 'í
Príverzlunarbandalaginu, EFTÁ, er nauðsynlegt áður en
af slíkri aðild geti orðið að gera þær ráðstafanir varð-
andi íslenzkan iðnað að nokkrar vonir séu til þess að
hann geti staðizt þá auknu og harðnandi samkeppni, sem
af aðild myndi hljótast. En hvort sem af slíkri aðild verð
ur eða ekki er hitt víst, að það er iðnaðurinn, sem verður
að taka við þeirri fjölgun mannafla, sem verður á ís-
lenzkum vinnumarkaði á næstu árum. Nú vantar mikið
á, að iðnaðurinn njóti jafnréttis við sjávarútveg og land-
búnað, hvað aðstöðu og opinbera fyrirgreiðslu snertir.
í greinargerð með tillögu sinni um endurskoðun tolla-
laga til lækkunar á tollum á efnum og vélum til iðnað-
arins segja flutningsmenn:
„Nær allar þjóðir keppa nú að því að auka sem mest
fjölbreytni atvinnuvega sinna og renna þannig sem flest-
um stoðum undir afkomu sína. Fyrst og fremst er hér
um að ræða aukningu margvíslegs iðnaðar, eftir því
sem aðstæður leyfa á hverjum stað.
Þótt sá samdrátfur, sem er í sjávarútveginum nú,
standi vonandi ekki lengi, eru engar líkur til þess, að
hinir tveir fornu undirstöðuatvinnuvegir þjóðarinnar,
landbúnaður og sjávarútvegur, geti tryggt þjóðinni næga
atvinnu og góða afkomu á komandi árum. Hér verður
að koma til viðbótar mikill og margþættur iðnaður, ef
fullnægja á eðlilegum kröfum um næga atvinnu og batn
andi afkomu. Því marki^eiga íslendingar vel að geta náð,
ef rétt er á málum haldið, engu síður en aðrar þjóðir.
En til þess að svo verði, þarf vitanlega að hlynna að
iðnaði á allan hátt.
Eitt af því, sem mundi styrkja verulega aðstöðu iðn-
aðarins, er að fella niður að mestu eða öllu tolla á efni
og vélum til hans. Virðist það eðlilegt og sanngjarnt að
iðnaðurinn sitji hér við sama borð og fiskveiðarnar, því
að báðar eru þessar atvinnugreinar lífsnauðsynlegar
þjóðinni. Af bátum og véium til fiskveiða er nú ekki
greiddur tollur, en af veiðarfærum og efnum til fisk-
veiða 4%. Hins vegar er greiddur 10—15% tollur af
vélum til fiskiðnaðarins og 25%. tollur af vélum og
tækjum-til annars iðnaðar, þar á meðal iðnaðar, sem
vinnur úr ýmsum landbúnaðarvörum. Tollar á ýmsum
efnum til iðnaðar eru oft miklu og jafnvel margfalt
hærri.
Loks þvkir rétt að benda á það. að íslenzk iðnfyrir-
tæki verða að greiða 25% toll af vélum til starfsemi
sinnar og hærri tolla af efni, meðan álbræðslan. sem
útlendingar eru að reisa, fær að flytja inn tollfrjálst
allar vélar og efni til starfrækslu sinnar.“
Þetta er stórmál og verði ekki staðið rétt að þessu
máli eða verði það dregið meir úr hömlu en þegar er
orðið, mun afleiðingin verða sú, að ekki verða til at-
vinnufýrirtæki í landinu til að taka við aukningunni sem
verður á vinnumarkaðinum á næstu árum.
C. L. Salzberger:
Rússar líta á
sem sérstakt
Austur-Evrópu
valdsvæði sitt
Það er grundvallarstefna, sem þeir munu ekki víkja frá.
NÚTÍMA mannfræSi kennir
okkur að þjóðernisstefna og
heimsveldisstefna eigi sér ræt
ur langt aftur í fortilveru okk
ar sem dýra. Og ef til vill er
leiðtogunum í Kreml að því
leyti farið líkt og okkur, að
utanríkisstefna þeirra eigi
stundum skylt við fjarlægar
eðlisávísanir, sem fyrst varð
hjá úlfum, uglum eða ljónum,
sem vörðu veiðilönd sín sér til
framfæris.
Þessi hneigð til að líta á
ikveðin svæði sem sín eigin,
er nefnd landdrottnunargirni
Dg var frum-mönnum á háslétt
iim Afríku lífsnauðsyn. Þessi
arfsögn kann að vera verulega
leiðbeinandi, þegar verið er að
gera ' sér grein fyrir sumum
þjóðfélagskerfum nútímans.
ÉG ER að ljúka við ferð
um Austur-Evrópu og tek þá
eftir, að ég er farinn að reyna
að geta mér til um þær hvatir,
sem virðast hafa knúið Rússa
:il að taka hina háskalega her-
ikáu afstöðu innan þessa svæð-
s, sem þeir líta á sem sitt
/aldsvæði. Þarna er auðvitað
itt við svæðið fyrir vestan
andamæri Sovétríkjanna
sjálfra en austan við Stettin-
Trieste mörkin.
Rússar hafa sótt eftir yfir-
ráðum í Asíu og þar virðist
svo sem menning þeirra verði
tíðast til þess að koma á betri
lífskjörum en tíðkast sunnar
og austar. Eigi að síður virðast
Rússar hverfa frá þessum svæð
um í Asíu, þegar þeir eiga í
höggi við einbeittar þjóðir.
Þetta virtist ásannast eftir síð-
ari heimstyrjöldina, þegar þeir
hurfu aftur frá Norður-íran
og kínverska Sinkiang, og létu
niður falla landakröfur á hend
ur Tyrkjum.
ÞRÁTT fyrir þetta virðist
svo sem' rússneskar ríkisstjórn
ir, bæði ríkisstjórnir kommún-
ista og fyrri ríkisstjórnir, hafi
laðast alveg með sérstökum
hætti að Austur-Evrópu, sem
þær hafi litið á sem sitt vald
svæði. Til þessa liggja ýmsar
ástæður, hvað svo sem segja
má um hugsanlega erfðar eðlis
ávfsanir. Meðal þessarra á-
stæðna má nefna: ^
1. Hlutfallslegan vanmátt
Austur-Evrópuríkjanna, sem
hafði leitt til þess, að þau
urðu eins konar þjóðvegir
herja stórveldanna, sem sóttu
inn í Rússland.
2. Sögulega hefð, þar sem
rússneskur her hefur háð fjöl-
margar styrjaldir norðan Balk
an-fjalla.
3. Ákafa löngun til að meina
óvinveittum ríkisstjórnum til-
veru á þessu umrædda svæði
og leggja undir sig iðnað þess
og hráefnaauðlegð.
4. Sundurleitan arf frá þeim
Marx, sem leit á Slavana í
Austur-Evrópu sem heiðið rusl
og Stalín, sem skýrði marxisma
á þann hátt, að hann þýddi
fyrst og fremst bandalag við
Rússland.
BRÉSNEV
ÞESSAR ástæður valda því,
að leiðtogarnir í Moskvu hafa
hætt á að grípa til hrottalegr-
ar framkomu til þess að varð-
veita vald sitt yfir þessu yfir-
ráðasvæði. Við höfum séð
þetta koma fram í mismikilli
harðýðgi, svo sem gegn Júgó-
slavíu (1948), Póllandi og Ung
verjalandi (1956), og nú á ár-
inu 1968 gegn Tékkóslóvakíu.
Að vísu var ekki gengið frá
neinum samningum í Yalta um
lénsherradóm Sovétríkjanna
austan við Stettin-Trieste mörk
in. En valdhafarnir í London
og Washington létu undir höf-
uð leggjast að ganga frá samn
ingum við valdhafana í Moskvu
áður en lokasigur vannst í
styrjöldinni, og sú vanræksla
leiddi til ástands í raun, sem
Kreml-herrarnir líta greinilega
á sem lögfesta skipan.
CNIP BOHLEN, ef til vill
einhver snjallasti Bandaríkja-
maðurinn, sem fengizt hefur
við að skýra stjórnmálastefnu
leiðtoganna í Krepl, var van-
ur að segja, að stefnan í Kreml
væri grundvölluð á kenning-
unni: „Það, sem við eigum er
okkar eign, en það, sem þið
eigið, er umsemjanlegt." Og
víst er um þáð, að Sovétmenn
telja Austur-Evrópu ekki um-
semjanlega.
Þeir eru reiðubúnir að grípa
í tgumana hvenær sem þeir
líta svo á, að framvindan á
þessu svæði sé tekin að fjar-
lægjast „sósíalismann". Þetta
hefur aðeins einu sinni brugð-
izt, eða gegn Júgóslavíu, þeg-
ar Tító gerði ljóst, að hann
væri reiðubúinn að verjast til
þrautar, en Stalín var ekki und
ir það búinn aJS eiga á hættu
heimsstyrjöld.
í AFSTÖÐU Rússa felst eitt
hvað alveg óskiljanlega gamal
dags. Það álit valdhafanna i
Kreml, að Austur-Evrópa sé
stjórnmálalegt, hernaðarlegt
og hugsjónalegt umráðasvæði
þeirra. sýnist jafnvel eiga sér
enn ■ ■•i en hinn venju
- rnrnmm
legi skilningur á svonefndu á-
hrifasvæði. Vera má að rótar-
angarnir teygi sig allt aftur
í mannfræðilega forsögu.
Sovétmenn eru reiðubúnir
að viðurkenna frumkvæði
Bandaríkjanna á sumum svæð- í
um, svo sem á vesturhveli
hnattarins, — enda þótt að
Krustjoff byði byrginn á Kúbu
— en þeir vilja fá sína eigin
Monroe-kenningu viðurkennda
austan Stettin-Trieste mark-
anna. Byrjað er nú að nýju
að treysta drottnun Sovét-
ríkjanna á þessu svæði, en
alls konar frelsis-villutrú hafði
fengið að festa þar rætur óá-
reitt um langt skeið, — og er
erfitt að segja fyrir um, hvar
eða hvenær verði staðar num
ið.
AUGLJÓST virðist að Rúm-
enía sé líklegust til að verða
fyrir þrýstingi næst, hún er
nálægust. Rúmeníumenn hafa
látið landakröfur í veðri vaka,
hafa fylgt utanríkisstefnu sem
fjarlægðist stefnu Sovétmanna,
og eru þannig í sveit settir, að
utan að komandi hjálp verður
ekki í té látin. Ósennilegra er,
að hinir tveir frávillingarnir á
svæðinu, Albania og- Júgóslav
ía, verði að svo stöddu fyrir
ógnunum. Albanir eru of fá-
mennir og fátækir til þess að
talizt geti borga sig að hafa
fyrir að jafna um þá. Júgóslav-
ar eru aftur á móti of harð-
skeýttir, — einkum og sér í
lagi meðan Tító er á lífi, en
hann er snar og, úrræðagóður.
En hvað verður ofan á að Tító
liðnum?
Hvað sem öðru líður er mjög
ólíklegt að nokkur ríkisstjórn
í Kreml láti í nálægari fram-
tíð sannfærast um, að líða beri
í Austur-Evrópu aðrar ríkis-
stjórnir en þær, sem eru opin-
berlega og eindregið á bandi
Sovétríkjanna. Það er grund-
vallarkenning Rússa, að þeim
beri allt frumkvæði um æðstu
yfirráð á þessu svæði.
(Þýtt úr New York Times).