Tíminn - 12.09.1969, Qupperneq 6

6
TIMINN
FÖSTUDAGUR 12. september 1969
SteSoar Guðmundsson:
Drjikíkius'kiapur er þeiss eðllis,
að þóti+ i'itað sé að hin keð'jiu-
verkandi árátta til áfengisáhrif-
anina sé sjúlkQieg, þá er dryklkju-
maðurinn venjulega svo heilbrigð
ur að öðru leyti, að við hvorki
viljium né getum trúað því að
honum sé ekkj sjálfrátt þegar
áfemgið er annars vegar. Virkur
ofdryikfcjiumaður getur verið erfið
ar’i en versta kreppa. Hann er oft
látinn uim að eyðilegigj-a bæði
heúmili sitt og annarra — atvinnu
fyriirtælki sitt og annarra — iífis-
hamiinigju sína og annarra, bara
af því að hann gerir þetta í skjóli
áfemgiisáhriifa. Maðurinn sem
kiveitati í Möðunmi á Laxamýri var
strax sendiur til geðrannisóikn'ar,
— en hiversu mTörg heimili skyldu
geðvei'lir dryfckjiumienn vera bún
ir að mylj a niður fyrir norðan, án
þess að það hafi þótt tafca því,
að taka sjúikdóm þeirra alvarlegi?
Kynæðj er glæpur ver'stu tegund
ar ef ófuMur m'aður á í hllut, en
afsafcað eða jafnvel skopast að
því þegar fyllibyttan sieppir sér.
Er eWki með þessu verið að gæia
við hinm drufckmia er efcki verið
að tafca af honuim þann hluta
átoyrgðarimnar sem hann vissulega
hlýtur að verða að bera? — Létta
af honum átoyrgðim<ni sem því er
samlfara, að vera drytaifcjumiaður?
Alkoholisimi og ofdrykkja teljast
til sjútodiómis alf því að memm eru
efcki sj'álfráðir um framigang
drytaikjuiskaparinis þegar drytakju-
skapur þeirra einu simni er kom
inn á átaveðið stig. Enigimm vill
vera ofdryikfcjiumiaður. En samt
sem áður á dirykikjumaðurinn i
vel f'lestum tilfellum sök á því
sj'álfur hvernig komið er. Það var
hanm sjálfur sem ákvað að drefcka
þau staup. sem mynduðu fyrsta
hietakinm í keðjuna lön'gu sem
hamm nú er fl'ætatur í. Lætonar —
suimir laakmar — já margir l'ætan
ar, segij'a „Ég hef eniga samiújö
með möranuim sem vísvitandi ráð-
ast gegm heilsu siomi — og allra
sízt með drykíkjumanninutn, sem
ekfci einu sinrni vi'ld iáta læknast
— reymi maður að hjálþa þeim,
þá eru þeir vísastir til að vera
taommir' á fyllirí um leið og maður
sleppir af þeim hendjnni“.
Ég áfeliist efcki þaran lækni, eðá
þamm borgara, setn álytktar eitt-
------------------—.
<onlmenlal
Önnumst allar viðgerðir á
dráttarvélahjólbörðum
Sendum um allt land
Gúmmivinnustofan h.f.
Skipholti 35 - Reykjavik
Sími 31055
0 GÆTA
hvað þessu lítot. Þegar dryktkju-
staapur er annars vegiar virðist
manminum eklkert vera heilagt.
Loforð — tillitssemi — sjiálfsvirð
imig, — þetta eru bar'a orð, en
ekiki hu'gitöta hijá hinum drutataina
mamni. Ábyrgð gagnvart heimili,
þjóðfélagi eða tilverunni — það
eru bara smellnar upphrópanir.
Þegar vöngum er velt yfir hugs
an'leguim sjútad'ómi dryktajumanns
iras, mætti þvi alveg eins spyrja:
Er geggj aðuir maður sjúikur?
Það virðist óþarfj að spyrja
hvort druktainn maður sé geggjað
ur, því það liggur í augum uppi,
að á vissum stiguim hlýtur hanm
að vera það.
En er geggjaður maður sjúkur?
Það er spuimingin. Og hver treyst
ir sér svo til að setja þann fyrir-
vara fyrir svari sínu, að sé það
af völdum áfengis sem maðurinn
hafi sjáilfur átt frumikvæðið að
því að drekfca, þá sé sá geggjaði
ekki sjúkur, en hafi hann aftur á
imióti leitaið sér að því að hlaupa
berhöfðaður mieð blautan hausinn
úit i h’örtaugadd, og fengið af því
heifetoólgu, er leitt hiafi til geggj
unarinnar — þá er hinn geggjaði
sjúkur.
Fáránlega áiytotað — eða tovað?
Útkoman hlýtur ætíð að verða
sú, að drykikjumaðurinn sé sjúk-
ur. Hér breytir það engu, þótt
samma miætti að hamm sé etalki sjúta
ur raema’vegraa eigin tiivertamaðar.
Eff við því í alvöru ætilum að
iegg'ja eitthvað að otatour til að
fcoma þessumi sjúfclimgi tii bjarg-
ar — koma hinum óþeklkta
drytafcjum'amni tii hjálpar — þá
verðum við að hætta að setja það
skilyrði, að hann verði fyrst að
hiusta á dóminn, dtóniinm um aum
imgjastaiap simm, og þá fyrst geti
hamrn vær.z: þess að fá að njóta
aðstoðarinmar — þó að því til-
skyldu að ætla megi að hann sé
alVég' „k/'itmimn i staítimm".
„Ég er éfcki kominn til, að dæma
hieiminm — ég er komimm til að
fríeltsa hanm“, sagði Jesús. Ég er
kiominm til að lætama hina sjútau.
Hvað á þá að gera?
Hvað getum við gert?
Við érum; alls ektai eins illa á
vegi.. stöfld :. og * ætil a miætti að
óreyndu: Við þurfum sammarlega
eklkert að - örvænta. Við eigum
bara að hætta áð láta metaa. Við
verðum að grípa til árimnar. Svo
er Guði . fyrir að þálklkia, að
’-eynsl'á er til fýrir þvi.— bæði
inmlend og erlerad, — það er tiltæta
reynsla til fyrir því, á hvern hátt
auðveldast sé að fcoma aðstoðinmi
á framfæri, hvort heldur er til
himma sjútau eða beirra hinma sem
enn erú heilbrigðir en gætu sýkzt
vegma eigin andiva'raleysis eða
seinh'eppni örlagiamma.
Hér á landi hefur verið umnið
geysimitaið starf í þágu ofdryktaju
vai'raa með þimdindisstarfi. Margir
félagshópar og einstatalingar hafa
unnið að útbreiðslu bimdindis ára
tuiguim sacnam, og skitað merku
dagsverki. En það er með bindind
isstarfið eins og byiggingalistima
— bæði virðast hóð einhverju
OKKUR VANTAR
HJÓL-
MÚGAVÉLAR
Bíla- & búvéU^alan
V/MIKLATORG SÍMl 2-31-36
BRODUR
bylgjiu'lögm'álli. Þau þóttu fín timb-
uribúsin við Tjiörnin'a hé‘rma einu
sinmi — raú eru þau viarla talin
brúfcleg nema sem mimj'agr’ipir.
Einstafca sérvitrinigiur mietur þó
kosti þeirra eran í dag. Eims er
það með bindindið. Þeir sem
hafa kynnzt því, og borið gæfu
til að aðiagast því, vita bvílífca
blessum það getur af sér leitt.
Hiraa gömilu sigra Reglunmar verð
uim við þó að láta liggj'a milli
hluta þegar rætt er um tilgang
binidimdishreyfinigarinina'r. Æsta-
unni er t.d. alveg sama hver stofn-
aði Leitofélagið. Lei'kfélagið er á
síimuim stað í dag ,og það er henni
raóg. Æstaian lítur ektai um öxl,
húm lítur á líðamdi stumd. Góð-
teiraplarahreyfingin er ennþá ektai
dauð úr öllum æðum. Má þar til
nefma íslenztaa uragbemplara til
diæmis. Gaidurinn er aðeims sá,
að tímia því að stokka upp. Fylgja
fólltainu sem er að tafca við, en
ætlast efcki ávailt til að þeir sem
yngri eru, séu ætíð í taumi. Kym-
slóðirmiar eiga samleið stundar-
kiorm — og þó stumid verður að
noita til þess að komast í takt —
það er fyrir öllu. Gömlu sigi'a-na
mó svo geyma sagnarittnrunum.
Bindindisstarfiið á sér vissulega
fracratíð, en framtíð þess byggist
efcki á un.num sigrum, heldur á
átataamætti og lipurð líðandi
stumdar.
En toyglgingalis't og bindindi
gömiu áramma eiga fleira sameigin
legt ef betur er að gáð. Á ég hér
við föstu skilrúmim, sem raðað
var út frá skorsteininum. Nú hef
ur skorsteininum verið vikið til
hliðar og jafnvel skilrúmunum
lítoa. Nýju kyraslóðirnar viija oln-
boigarými — þær vilja sjálfar r'áða
systemimu. Ef laða á umgt fólta
til bindindisstarfs, er hætt við að
endurskoða þurf; skorsteima og
slkilirúmias'kipan iminan bindindis-
hreyfingarinnar. Nýju kvnsióðirn
ar vilja nýja skipam, enda eðlilegt.
Lífsverajur verða að fá að endúr-
nýjast efcki síður en lífið sjáift.
Bindindi verður alltaf við liði
hivort eð er — bara í breytileg-
um myradum. Hver kyn'slóð ‘verð
ur að eigia sitt bimdimdi.. Bimdindi
verður etalki þurrtaað út — en
kynslóðirnar verða sjálfar að fá.
að punta upp á það eða tí.na af
því spjarirnar eftir sínu höfði.
Margir líta svo á, að ævilaragt
bindinidi Mjtótj að byiggjast á lof-
orðum og skuldhindkigum, en
viija ekki ski'lja að einiæg átavörð
un um að smataka ekki vín þann
daginn, geti án nokkurra skuldbind
iragia lítaia orðið að ævilöngu bind
indi. Hér er aðeins um fram-
kvæcndaatriði að ræða — bara
aðra leið að sama iraarki.
Áfengismál hvers komar hafa
verið óvenju mikið á d'agstorá und
anfarið. Hver ástæðam er, hlýtur
að liggja ' augum uppi. Fólkinu
— oikfcur — yikfcur, er farið að
blöstara Ofclkur blöstarar ektai bara
útbreiðsla drykkjuskapar meðal
þjóðarinnai heldur lika, og etoki
síður. hinar geigvæmlegu ört vax-
andi aflieiðingar ofdryktaj unnar.
En sjállfum mér blöskrar mest það
sinnuieysj sem mái þessi verða að
búa við, þr'átt fýrir skýlaus fyrir-
craæili Alþimgis til Heilbrigðisþ.ión
ustunnar um að simma þeim í al-
vöru. Alls staðar er sama sagam,
hvort heldur sikyggrast er um á
heimili eða vinmustað. — fólk
heragir hausinn og tuldrar eitt-
hva? sem manni skilst eigi að
þýða: „Ég skil þetta ekíki“
Við þurfmn ekki að vera með
nein látalæti — víst skiljum við
þetta ef við bara nennum að
hugsa til botns eina heilbrigða
hugsun um þessj mál Það er
mjöig algiemigt hjá virtaum di-ykkju
mönmum, að þeir neita sjáífum
sér um að hugsa ti! enda noktara
hiugsum er snertir drykkjuskap
sjáifra þeirra. Þeir vita — þeir
einhvern veginn finna það á sér,
að siíkt uppátæki mundi leiða til
þess að þeir yrðu að tataa afstöðu
til eigin drykkjuskapar og sú af-
staða yrði drykkjuskap þeirra vafa
laust ekki í vil. Þess vegna geta
þeir ekitai huigsað huigsumina til
endia. Eðli drytakjuiáiráibt'unnar
iraeinar þeim það.
Oktour ætti því að vera Ijóst,
að etoki er stætt á því að við —
ófullur alm'úgiran — látum ofckur
dietta í þessa sömu gryfju — bara
af eintómum teprustaap. Við vei'ð
um að hugsa hugsunina til enda,
síðan verðum við að áiytota, og
loks að framkvæma. Við höfum
ektai leyfi til að láta allt drasla
Við erum félagsverur og við verð-
um að reyma að stand'a undir
þeirri ábyrgð.
Vandamálið er þjóðarinnar —
og þjóðin er vandamálið.
Þið lesendur Tímans, sem heyrið
þessa upþhrópum, gerið ykfcur
Sáðari hluti
Ijóst að ábyrgð ykkair veltur alls
eklki á því hvort þið dreklkið eða
drekkið ekiki. Börnin dfckar og
barnabörn mundu mynd-a það þjóð
félag sem búa verður við, og tata-
ast verður á við áferagisvanda-
málið þegar við erurn gengin. Ef
ofckur finmst ástæða til að staila
þeirn rafoifcuveri og hreirarækt-
uðum kúastoíni, bví s'kyldum við
þá efcki líka reyma að skila þeim
sæmilegri aðstöðu til varnar þeicn
voða sem ætíð er og ætíð hefur
verið dragbítur hwerrar kynslóð-
ar?
Áfengisrraálin eru raú framorlega
á i'agsifcrá um allan heim — og
sénsta'klega þar sem iðnvæðing
befur orðið hvað örust, og afkoma
almenninigs bezt. Við íslendingar
höf'im breytt siðvemjum ofckar,
og þótt illa ári í bili þýðir etokert
að hitoa í þessum rraálum, þvi öll
vittim við ósköp vel að efnahags-
sveiflur snerta áfengismálim efcki
nema á yfii'borðimú. Meginstraum
urinn breytist ekfci. Til að við-
halda áunnum lífskjarabreytirag-
um er sífellt gripið tii aukinnar
tækni, sem krefst stöðugt meiri
og meiri nékvæmmi. Autaim tækmi
og drykikjuskapur eiga ekki sam-
leið — jafnvei þótt hægit sé að
haíl'da rafmagmsheiluraum ófullum.
Tæknin krefst hirana fíngerðan
vitundiarstöðva mannsins — ein-
mitt þeiira stöðva sem næmastar
eru fyrir áfengisáhrifumum. En
fái drykkjuS'kapur að þróast að
vissu markí krefst haran síns til-
veruréttar Vinna og vín eigia ekki
saman, slái þeim hins vegar sam-
am hlýfeur útkoman að auðkennast
af öragþveiti. Og er ég þá aftur
komiran að ástæðurani sem ég tel
vera megin orsökiaa fyrir vax-
andi vandræðum vegma drykkju-
skapar. en hún er sú, að áfemgis-
neyzla hefur síðasta aldarfjórð-
ungmn náð þó notokurri fótfestu
imrai á viramuvettvanfilnum
Drykkjuivandamálið er af þessum
söfcum muri erfiðara i dag em það
var i gær.
Áfengi'smálafél. hefur verið stofn
að hér á laradi til að leitast við að
nýta maiigvíslegia aðgeragilega
tæbni, sem byiggist á reynslu ann
arra þjtóða til varnar ofdrykkj-
urani. í þeim tilgamgi er opim skrif
stofa að Skipbolti 35. sími 847^-0.
Huigmymdim var sá að beiía orfci.
félagsin's fyrst að því að byfigoa
upp fræðslukerfi, ná saman slíkri
fjlölbreytni í fræðsluigögrrum að
hægt væri að dreifa því til allra
þeirra aðila er áhuga hefðu á þess
uirn iraálum hvar á liandinu sem er.
Hvergi mun hifcað á þeirri braut.
En ástandið í ofdirykkjumálui-m
ofckar er svo bágtoorið, að Áfeng-
ismálafélagið varð nauðugt viTj-
uiglt að beita sér að raauðhjálp á
Reykj.avíkursvæðinu í miik’lu rík-
ari íraæli en i'eiknað var mieð, svo
fyrirhuigað fræðslustarf hefir taf-
izt. Hluitverk Samiverjaras er ira-
dællt — en litlu trúi ég að hjarta-
gæzka Samverj.ans í dæmisög-
unni hefði áorkað ef en-gan hefði
hann átt denarinn, og ef sinnu-
leysi gestgjafans hefði verið
eitthvað svipað því afskiptaleysi
sem aðstandiendur ísienzkra
drykkjusjúklimga eiga að venjast
hjá ráðamönnucn íslenzku heil-
brigðisþjónustunnar. Þessa al-
m'anraaþjónu'stu Áfengismálafélags
ins verður nú illu heilli að leggja
á hiliuna í bili, því félagsgjöld
þessa nýstof'naða félagis standa
engian veginra uradir re'ksturskostn
aði slíkrar lekabyttu, þótt reynzl-
an hafi saranað að lebabyttunmar
er vissulega þörf.
Er hægt að hugsa sér aumara
hlutskipti ódrukkins manns en að
standa yfir laragdrukknum, blaut
um og skítugum túramanni, og
geta ekkert við hann sagt annað
en: „Ég get ebki hjálpað þér“.
Skiptir þá eragu máli hvort sjúld-
ingurinn skjögrar um á teppalögð
um gólfum, fjölum, eða malbiki.
Eða þá að líta sjálfumglaður fram
hjá þeirri staðreymd, að þótt
endurteknar rannsóknir sýni að
einn af hverjum 13—15 æsku-
mönnum verði fyrr eða síðar of-
drybkjunni að bráð, þá gerum
við ekkert til að hamla gegn
þessum voðg í vaxandi skara skól
anma. Við teljum bara stúdenta-
kollana og segjum: „Já, menntað-
ir erum við íslendingar“
Með þessum línum er ég ekki
að leitast við að vekja athygli
lesenda á ástandi og horfum —
ég er að leitast við að minna á
þær óskráðu skyldur og kvaðir
sem fylgja borgararéttindunum,
Þess vegma bið ég ykfcur — nei,
ég skora á ykkur að styðja við
bakið á Áfengismálafélaginu í
þeim tveimur meginverkefnum,
sem þess bíða, en þau eru:
1. fræðsla og aftur fræðsla —
og meiri fræðsla,
2. að hlutast til um að hjúkr-
unardeild er tekur hlutverk
sitt alvarlega, verði opnuð
á vegum Heilbrigðisþjónust-
unnar.
Ég þykist vita, að þeir sem mál
um þessum ráða nú, séu indælis
menn — en það er ekki nóg að
góður maður vilji vel, hann verð
ur að gera vel til að einhvers
áraragurs sé að vænta.
Hér að framan sló ég fram
þeirri spurningu, hvort íslands-
met í ofdrykkjuvörnum yrði sleg
ið á næstunni. Kjánalega spurt,
finnst víst mörguia. En væri ekki
ástæða til að ætla að þau íslands
met í drykkjuskap, sem reglulega
eru slegin ár eftir ár, gefi til-
efni til að hugleiða hvort ekki
væri kominn tími til að auka
varrairnar? En íslandsmetið sjálft
skiptir engu máli. aðalatriðið er
að við sameinumst til átaksins.
Verðlaunaneningi methafans gai
um við vel afsalað okkur. bvi {
móti kemur sú dýrðlega saðning,
sem felst í því, að rétta með-
bróður hjálr'irhönd — í laumi.