Tíminn - 26.09.1969, Qupperneq 7

FÖSTUDAGUR 26. september 1969.
TÍMINN
7
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og IndriSi
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjómar: Tómas Karlsson. Auglýs-
ingastjóri: Steingrímur Gíslason Ritstjómarskrifstofur 1 Gddu-
húsinu, símar 18300—18306 Skrifstofur Bankastræti 7 —
Afgreiðslusimi: 12323. Auglýsingasimi: 19523 Aðrar skrifstofur
sími 18300. Ásíkriftargjald kr. 160,00 á mánuði. tnnanlands. —
í iausasölu kr. 10,00 eint. — Prentsmiðjan Edda h.f.
Fyrir byggðajafnvægi í landinu er það einhver hættu-
legasti þátturinn, hve lítið miðar að leiðrétta það rang-
læti, sem æska landsbyggðarinnar á við að búa í mennt-
unaraðstöðu. Á aðalfundi Stéttarsambands bænda í haust
komu fulltrúar aftur og aftur að þessu máli í ræðum
sínum og kváðu sterikt að orði um það, að samtökin yrðu
að fara að beita sér fyrir því með skeleggari hætti.
Samþykkt var tillaga þar sem fundurinn lagði
„ríka áherzlu á, að fullnægt verði sem allra fyrst
þeirri grundvallarkröfu til sjálfsögðustu mannréttinda
sveitaæskunni til handa, að henni verði tryggð sam-
bærileg menntunaraðstaða, bæði fjárhagslega og
menningarlega séð, og æskufólki þéttbýlisins hefur
verið búin fyrir löngu".
Hér er litið réttum augum á málið. Eins jafna
menntunaraðstöðu og unnt er að veita, hvar sem er
á landinu, ber að skoða sem sjálfsögð mannréttindi.
Vanrækslusyndir ríkisvaldsins í þessum málum eru
orðnar miklar og margar, og á það verulegan þátt í
röskun landsbyggðarinnar. ■)
Framsóknarflokkurinn hefur mjög barizt fyrir þessu
máli á síðustu þingum og flutt um það mörg frumvörp
og tillögur. En eyru ríkisstjórnarinnar og meirihluta
hennar á þingi hafa verið furðulega dauf. Þetta er þó
mannréttindakrafa, og langlundargeð fólksins úti á
landsbyggðinni, sem þolir þetta misrétti ár eftir ár, og
sér lítt þokast til réttrar áttar, er satt að segja furðu-
lega mikið. Það er því ekki að ástæðulausu, að full-
trúar á fundi Stéttarsambands bænda kveða fast að orði
um það, að nú verði að láta til skarar skríða. Kjördæmis-
þing Framsóknarflokksins út um land kveða jafnan fast
að orði um nauðsyn úrbóta í þessu máli 1 tillögum sín-
um, og sem betur fer heyrast nú líka raddir í svipaða
átt úr öðrum herbúðnm úti á landi. Til að mynda sam-
þykkti kjördæmisþing Sjálfstæðisflokksins á Vestfjörð-
um nýlega áskorun um að „kostnaðarauki vegna skóla-
göngu unglinga í framhaldsskólum fjarri heimilum
þeirra verði jafnaður, svo að ekki' verði verulegur
munur á aðstöðu unglinga miðað við búsetu“.
Þótt ekki sé ýkja fast að orði kveðið, sýnir þessi
ályktun, að fólkið úti á landi finnur og veit, hvar skór-
inn kreppir, hvar í flokki sem það stendur. Þannig ber
einnig að líta á þetta mál. Fólkið úti á landsbyggðinni
á að sameinast um þetta sjálfsagða mannréttindamál,
án tillits til flokka og knýja fram þessar sjálfsögðu
réttarbætur með samtökum utan og ofan við flokks-
bönd — og um fram allt líta það réttum augum, sem
mannréttindamál. Gæti þá svo farið, að eitthvað yrði
undan að láta, þó að hatramlegt verði að teljast, að
fólk í breiðum byggðum skuli þurfa að heyja slíka
frelsisbaráttu við stjómarvöld lands síns.
Bæjarmálaráðstefna
Skipulagsráð Framsóknarflokksins efnir til ráðstefnu
um sveitarstjórnarmál um næstu helgi, og hefst hún á
morgun. Frummælendur eru allir gerkunnugir þessum
málum, og umræðuefnið er meira en tímabært. Bæjar-
stjórnarmál, og þó helzt samskipti ríkis- og bæjar-
félaga, eru í úlfakreppu, og erfiðleikar vaxandi bæja eru
mjög miklir, bæði til félagslegrar og atvinnulegrar upp-
byggingar. Ríkið sker bæjunum yfirleitt mjög þröngan
stakk og ætlar þeim lítið svigrúm tii tekjuöflunar og
framkvæmda. Ástæða er til þess að hvetja þá. sem vinna
að sveitarstjórnarmálum, til að sækja þessá ráðstefnu.
■■■.... ................. .. ■■■■■ —
HENRY GINIGER:
Ríkisstjórn Pompidou á vlð
mikla erfiðleika að stríða
Tæpur helmingur frönsku þjóðarinnar er stjórninni andhverfur í
grundvallaratriSum. Verkföll geysa víða um land og' undirróSur foylt-
ingarsinnaðra hópa, sem komu fram á sjónarsviðið í fyrravor, tor-
veldar varanlega samninga.
í VIKUNNI sem leið, voru
miorigna!nnir í París votir og
gráir. Þá mátti sjá hundruS
þúsunda manna þiramimamdi til
vinnu sinnar í rigningunni, eða
reyna að mjafca bílum sínum
áfram í óendanlegri þvögunni
á gfötunum. Hið „nýja þjóðfé-
lag“, sem Jacques Chaban-
Delmas forsætisráðherra var að
lýsa fyrir þjióðinni fynra þriðju
diag, virtist eiga ákaflega langt
í land.
Neðanjarðarbrautimar voru
mifcið tii lamiaðar vegna verfc-
falla og mjög fáir strætisvagn-
ar á ferð. Starfsmenn á járn-
brautunum nöfðu stöðvað járn-
brautaflutninga að mestu í
tæipa vifcu hvarvetna í Frakfc-
landi, áður en starfsmenn neð-
anj'arðarbrautanna hurfu frá
vinnu. Kemnarar, póstmienn og
starfsmenn gas- og rafmagns-
stöðva höfðu verkfail við orð.
Iðnaðarmenn liokuðu vinnustof-
um sínum og fóru í mótm'æia-
gönigur. Bamkamienn andmaeltu
nýjum sfcöttum og iðjuhöldar
og kaupmienn börmuðu sér yfir
lánsfjánkreppunni, sem þeir
eiga við að búa.
MJÖG mangir þegnar gamla
þjóðfélagsins voru með öðrum
arðum óánaagðir. Hið nýja þj'óð
félag verður hagstætt og kær-
leiksrfkt, og þar eiga allir að
geta öðlazt hamingju og rétt-
læti eftir því, sem Chaban- Del
mas sagði. En leiðin þangað
virðist tor'sótt og grýtt og
vegalengidin óiviss.
Fyrst um sinn þarf að
þrauka við mieiri og minnl
erfiðleika í rúma níu tnánuði.
I Verið er að ganga frá -all
strangri áætlun, og samkvæmt
henni á að lánast að vinna bug
á verðbólgunm innan þess
tíma, boma jafnvsegi á viðskipt
in við útlönd, laiga neyzluna
inman lands eftir framleiðsí-
unni og treysta það verðgildi,
sem franfcanum var gefið í
genigisfellingiuiini.
Til þess að tafcast miegi að
koma áætluninni fram þarf á
samivinnu almennings og frið-
samlegri afstöðu að halda. En
verkföTTin og verkfallshótanim
ar sýndu, að hivorugt fæst fyrir
ósk ríkisstjiórnarinnar einnar.
Ástæður ókyrrðarinnar voru
bæði stjiómmálalegs og félags
legs eðlis og samtvinnaðar með
þeim hætti, að ógerlegt var að
ákveða, hivort mátti sín meira.
Verulegur hluti almennings
í Frafcfclandi telur sig til
vinstri í stj'ómmálunum, senni
lega milli 40 og 50 af hundraði.
Meginhluti þessarar fylkingar
er andstæður gfullismanum af
grundivallarástæðum, en ríkis-
stjórn Georges Pompidou for-
seta lítur á sig sem gauillista.
Af þesutn ástæðum á forsetinn
mjög míkilli andstöðu að mæta
hvað svo sem hamn segir og
gerir.
HÆTTAN, setn yfir forsetan
am vofir, er þó ekki alvar-
legust á venjulegum stjórn-
forseti Frakklands
miálavettvangi. Vinstri fylkinig-
in er klofin af ýmsum ástæð-
um og hefiur aldrei tekizt að
ná veruileigum áramgri í fcosning
um eða á þingi. Þessa fylkingu
er eigi að síður unnt að efla
til átaka á þann veg, að húm
láti bæði í sér heyra og á sér
toenna í verksmiðjum, skrifstof
um, vinmustofum og sfcólum,
og meira að segja stundum á
götom úti.
Franska verkalýðshreyfinigin
hiefur frá fornu fari staðið uitan
við stjórnmálin að því leyti, að
forusta hennar kýs heldur að
láta stj'órnmálaflokkana um
hina beinu stj'órnmálabaráttu.
Þessi regla er að vísiu ekki
undantetoniagaiaus, en yfirleitt
er þó erfitt að koma almenn-
imgi til að leggja til atlögu af
venjiulegum stjórmmálaástæð-
uim. Verkföllin, sem gerð hafa
CHABAN-DELMAS
forsætisráðlierra
verið til þessa, bafa haft þamn
tilgang að knýjia fram bætt
kj'ör. Vertoamenn vilja auknar
frístumdir og haganlegar fyrir
bomið en áður. Enginn hefur
í sjálfu sér snúizt gegn
þessum ki'öfum og ríkisstjórn-
in sízt allra, enda eru auknar
frístundir, hivíld og endurnær-
ing á stefnus'krá „hins nýja
þjó3félags“. Launakröfurnar,
sem gerðar hafa verið, eru al-
gerlega inman hims faglega
ramimia.
HAFA verður þó í huga
máttogasta og bezt skipuiagða
aflið til vinstri, bomim'únista-
flokikinn, sem stendnr í mijög
nánum tengslum við ö'flugustu
samtökin innan verkalýðshreyf-
ingarinnar eða almenna verka
mannasamlbandið. Georges Sé-
guy framtovæm'dastjóri sam-
bandsins er í miðstjóm og
fram)kvæmdastj'óm kommúm-
istaflokksins. Hann hélt ræðu
í vifcunni sem leið, og virtist
þá eiga dálítið erfitt með að
draga skýr mörk milli þessarar
trveggja hlutverka sinna.
Séguy talaði um launakröfur
sem verkamenn væri ekki
reiðubúnk að falla frá vegna
viðreisnaráætlunar, sem senni
lega mistækist hvort sem væri,
þar sem öruggt mætti telja, að
verðhætokanir héldu áfram.
Hann sagði ennfremur, að þeg-
ar ókyrrðin væri höfð í huga
mætti ef til vill gera ráð ryrir,
að stutt kynni að verða í sjö
ára kjörtímabil Pompid'Ous, og
skapazt gætu hentugar aðstæð-
ur til að „breyta um til vinstri“
eða mynda vinstristjóm, sem
toommúnistar ættu aðild að.
Pompidou og Chaben-Delmas
vora etoki seinir á sér að benda
á byltíngarvofU'na. Séguy hörf-
aði um eitt set og sagði, að
hann hesfði etoki verið að segja
ríkisstjórninni stríð á hendur
og verfcamannasambanid sitt
vildi semja. En hann bar ekki
á mióti því, að hann óskaði eftir
stjiórnarsk'iptum og bætti við
þeirri aðvörun, að ef ríkis-
stjórnin neítaði að semja, gætu
stjómarskipti orðið eia af
afleiðingunum.
SÍÐAN í maí og júní 1968,
að mest gétok á í Fraltoklandi,
hafa bæði toommúnistafloktour-
inn og aðrir gamalkunnar
vinstrihreyfingar orðið að etja
kappi við fámenna. byltingar-
sinnaða hópa til vinstri, sem
byrjuðu starfsemi sína í há-
skólunum og kveiktu þann
ókyrrðareld, sem við sjálft lá
að steypti de Gaulle forseta
af stóli.
Þátttaka almenninigs í áfcvörð
unuim, var ein þeirra grundvall
airkenninga, sem byltingarsinn-
arnir börðust fyrir og boðuðu.
Af þessum ástæðum var það
ekki hin viðurkennda, kjöma
forusta 1ární>rautarverka-
ui'anna, sem til verkfallsins
boðaði, heldur óbreyttu starfs-
mennimir sjálfir. sem ræddu
Framihald á bhs. 11.