Vísir - 23.09.1978, Page 10

10 Laugardagur 23. september 1978 VISIR
jonpMiA ’ utgefandi: Reykjaprent h/f Framkvæmdárstjóri: DaviðGuðmundsson Ritstjórar: Þorsteinn Palsson ábm. Olafur Ragnarsson Ritstjórnarfulltrúi: Bragi Guðmundsson. Fréttastjóri erlendra frétta: Guðmundur Pétursson. Umsjón með helgarblaði: Arni Þórarinsson. Blaöa- menn: Berglind Asgeirsdóttir, Edda Andrésdóttir, Elias Snæland Jónsson, Guðjón Arngrimsson, Jón Einar Guðjónsson, Jónina Mikaelsdóttir, Katrín Páls- dóttir, Kjartan Stefánsson, Oli Tynes, Sæmundur Guðvinsson. Iþróttir: Gylfi Kristjánsson og Kjartan L. Pálsson. Ljósmyndir: Gunnar V. Andrésson,Jens' Alexandersson. útlit og hönnun: Jón Oskar Hafsteinsson, Magnús Olafsson. Auglýsinga- og sölustjóri: Páll Stefánsson . Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson Auglýsingar og skrifstofur: Siðumúla 8. ■ ■ Simar 86611 og 82260 Afgreiðsla: Stakkholti 2-4 simi 86611 Ritstjórn: Siöumula 14 simi 86611 7 linur Askriftargjald erkr. 2000 á mánuöi innanlands. Verð i lausasölu kr. 100 eintakið.

BETUR MÁ Ef DUGA SKALI
Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin. hef ur
lýst yfir að baráttan gegn sjúkdómum af
völdum tóbaksneyslu sé umfangsmesta
verkefni sem vinna þurfi í iðnvæddum
ríkjum heims um þessar mundir.
Jafnframt telja sérfræðingar stofnun-
arinnar fullvíst að engin önnur aðgerð á
sviði f yrirbyggjandi heilsugæslu geti orðið
jaf n árangursrík til þess að bæta heilsufar
og lengja lif fólks í þessum löndum og það
að reykingum yrði hætt.
Baráttan gegn reykingum hefur verið
efld gífurlega á Vesturlöndum á siðustu
árum, og virðast Norðmenn nú hafa for-
ystu meðal þjóða heims varðandi þetta
verkef ni.
Hér á landi hef ur á nokkrum árum orðið
hugarfarsbreyting varðandi afstöðu fólks
til reykinga. Unga fólkið hef ur látið mikið
að sér kveða á þessu sviði, réttur þeirra
sem ekki reykja til að anda að sér hreinu
lofti er æ meira virtur og sífellt fleiri
reykingamenn hætta reykingum eða sýna
áhuga fyrir að segja skilið við tóbakið.
Samkvæmt könnun sem Skúli G. John-
sen-borgarlæknir, gekkst nýlega fyrir á
reykingavenjum nemenda í grunnskólum
Reykjavíkur hafa reykingar minnkað að
meðaltali um fjórðung hjá nemendum á
aldrinum 10 til 16 ára miðað við ástandið
1974.
Mest hefur breytingin orðið meðal 12
ára barna, en í þeim aldursflokki hefur
samdrátturinn orðið hvorki meira né
minna en 67 af hundraði.
Meginþungi fræðslu- og upplýsinga-
starfsins í skólunum hefur einmitt verið í
12ára bekkjum skólanna og er árangurinn
i réttu hlutfalli við það.
Auk þess hefur þeim heimilum grunn-
skólanemenda þar sen enginn reykir
fjölgað um 25% á síðustu fjórum árum.
Þetta sýnir að stefnt er í rétta átt og
fræðslu og upplýsingastarfið hefur borið
árangur. Af tur á móti verða menn að gera
sér grein fyrir því að betur má ef duga
skal.
Öflug upplýsinga og fræðslustarfsemi
kostar talsvert f jármagn en slíkt er góð
fjárfesting fyrir þjóðfélagið, þegar til
lengri tíma er litið.
Ef við íslendingar eigum ekki að drag-
ast verulega aftur úr frændþjóðum okkar
á öðrum Norðurlöndum, verða ráðamenn
þjóðarinnar að leggja mun meira fjár-
magn til reykingavarnanna en nú er gert.
Tóbaksverslun ríkisins seldi tóbak fyrir
um 6000 milljónir króna á síðasta ári. Á
sama tíma er varið á fjárlögum ríkisins
einungis 20 milljónum króna til þess að
vara við þvi heilsutjóni sem neyslu þessar-
ar vöru er samfara.
Á meðan aðeins er veitt 0.3 prósentum af
þeirri upphæð sem fæst f yrir tóbakssölu til
reykingavarnanna lítur f remur út fyrir að
hið opinbera sé að friða samviskuna i
þessum efnum, en að það vilji heils hugar
koma í veg fyrir að landsmenn verði
reykingasjúkdómum að bráð.
Við höf um ekki efni á að missa hundruð
mannslífa árlega beinlínis af völdum
reykinga og eyða milljörðum króna í
kostnað vegna sjúkrahússvistar þúsunda
fólks, sem misst hef ur vinnuþrek og heilsu
vegna reykinga — sumt á besta aldri.
Allt bendir til þess að kostnaður þjóð-
félagsins vegna afleiðinga reykinga
landsmanna sé mun meiri árlegra en
hreinar tekjur ríkissjóðsaf tóbakssölunni.
Er þá einungis reiknaður kostnaður á sviði
heilbrigðismála og vegna tapaðra vinnu-
stunda. Auk þess má til dæmis bæta á tó-
baksreikninginn tjóni sem verður í elds-
voðum sem rekja má til reykinga.
Að öllu þessu athuguðu er Ijóst að efla
þarf alla þætti reykingavarnarstarfins
hér á landi bæði á vegum hins opinbera og
félagasamtaka.
Auka þarf fræðsluna í skólunum og
halda jafnframt áfram almennu upp-
lýsingastarf i auk þess sem nauðsynlegt er
að aðstoða fólk sem vill hætta reykingum
með námskeiðahaldi og rekstri leið-
beiningarstöðva.
Engum vafa er undirorpið að með þessu
yrði hægt að færa heilsufar landsmanna
til betri vegar minnka kostnað við heil-
brigðiskerfið, auka þjóðartekjur og bæta
þjóðarhag.
eftir Finnboga
Hermannsson
Hausthljóð er komið i vindinn. Lognværir dagar heyra nú til liönu
sumri. Fjöllin hérna við Djúpið eru tekin að grána i vöngum og
gamli Renóskrjóðurinn minn ögn lengur i gang á morgnana. Þannig
markar sigurverkið eilifa alia náttúru, lifandi og dauða. Gott sumar
er brátt gengiö.
Guösgjafirnar eru rikulegar i þetta sinn. Landburöur sjávar-
fengs, hey i meöallagi. Frjómáttur jarðarinnar mikill, og sá
óijóðræni ávöxtur kartafian hefur aukist og margfaidast aö vexti
þar sem hún var dysjuö I vor. Aöalbláberin hér i fjörðunum hafa
sjaldan veriö bústnari og blárri, og góð næring á bætiefnasnauðum
vetri.
Ekki er laust við, að nokkurs
dapurleika sé fariö að kenna
þegar nálgast fer timi hnignun-
ar og afturhvarfs til fyrri
uppruna. Þannig veröur náttúr-
an, sýnileg okkur mönnum,
drepin i dróma um nokkurt
en kjötkveðjuhátiör kaþólskra
manna, og við minnumst með
saltkjöti og baunum á sprengi-
kvöld. Andstætt þvi að armæð-
ast i þversögninni um fjallgarða
af kjöti og smjöri gerðu menn
fyrrum áætlanir aö skrimta af
Kjötkveðjuhátíð íslendinga
skeið uns aöstæðurnar samein-
ast um að leysa hana úr læöingi
á ný. Þetta timabil köllum við
vetur.
Um þessar mundir reka
bændur fé sitt af fjalli og hafa
ákveöið fyrirkomulag aö þekkja
hver si'na kind. Safniö er rekið I
réttir og bóndinn dregur svo fé
sitt hver eftir sinu marki og
setur í dilk.
Hin islenska kjötkveðjuhátiö,
réttirnar, er á annarri forsendu
veturinn meö tilliti til þess kjöts
sem af fjalli kom. Nú til dags
skapar haustslátrun hins vegar
ný vandamál og gengur maður
undir manns hönd að grafa upp
gamla kjötið.
Þannig hafa allsnægtirnar
breytt fyrri lögmálum. Að
minnsta kosti i hugum borgar-
alþýðu. Fjallskil eru ekki lengur
fyrirheit um að hjara næsta
misseriö. Afurámóti atburður
sem menn lesa um i blööunum
eins og Visisrallið, nema þetta
er hestarall að reka kindur og
allir fullir.
Að hinu leytinu raskar vetur-
inn aöstæðum manna. Heilar
byggöir einangrast þá er vegir
lokast vegna snjóa. Verða ibú-
arnir að lifa með tilliti til þessa
og búa við frystikistur.
Sjósókn verður önnur og
hættulegri og held ég sjómenn i
vetrarveðrum eigi fáa öfundar-
menn.
Nokkuð sýnist mér á skorta,
að menn sætti sig við veturinn
og undirbúi sig samkvæmt þvi.
Heldur reyna að halda dauöa-
haldi i tilfinninguna um sumarið
i stað þess aö semja frið við vet-
ur og njóta þess sem hann býður
upp á.
Svo vikið sé aftur að kjötinu
þá eru hugmyndir ýmissa um
tilorðningu þess og nauðsyn
fjarri öllu raunsæi. Hafa nokkr-
ir skribentar taliö fólki trú um
að landbúnaður sé ámóta starf-
semi og til að mynda kara-
mellugerð, þar sem essensinn
er settur uppi eina vél og kemur
út úr henni karamellur. Hér
erum við liklega komin aö
grundvallarhugsuninni um
sambýlið við landið og
viðkvæma náttúru þess. Það er
reyndar efni i sérlega hugleiö-
ingu.