Morgunblaðið - 07.09.2001, Side 24

ÞYRLUR björguðu áhöfn flutn-
ingaskipsins Ikan Tanda sem
strandaði skammt frá Höfðaborg í
Suður-Afríku á miðvikudaginn. Um
fimmtíu sjómönnum var bjargað
um borð í þyrlur þegar tvö skip
strönduðu í einhverju versta vetr-
arveðri sem komið hefur á þessum
slóðum í ár.
Reuters
Mannbjörg við Höfðaborg
LISTIR
24 FÖSTUDAGUR 7. SEPTEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
ÞAÐ verður ekki sagt um verk
Guðna Harðarsonar að þau beri sterk
íslensk einkenni. Frekar myndi maður
giska á að listamaðurinn væri frá S-
Ameríku, Ástralíu eða af götum New
York borgar en frá Íslandi. Ástæðan
fyrir því að ég nefni þetta er litanotk-
unin sem er suðrænnar ættar, fígúr-
urnar gætu allt eins átt heima í veggja-
skrauti á götum stórborga og
sandblönduð málningin og málverkið
sjálft minna að einhverju leyti á mál-
verk frumbyggja Ástralíu. Það eru
helst titlar myndanna sem gefa til
kynna að verið sé að fjalla um íslensk-
an veruleika en umfjöllunarefnum
Guðna má skipta í tvennt: hversdags-
leg þemu eins og Afli, Æfing og Kvöld-
matur, og dramatísk þemu, eins og
Sólmyrkvi, Vandræði, Draumur, Fall
og Basl.
Á sýningunni eru 24 verk, öll af svip-
aðri stærð. Eins og áður sagði notar
Guðni sterka og bjarta liti og í einstaka
verkum verður litanotkunin allt að því
glannaleg á kostnað myndbyggingar-
innar, sem gerir þau helst til skraut-
leg. Myndirnar eru allar keimlíkar og
bera sterk sameiginleg einkenni. Þær
eru svipaðar að stærð, fígúrurnar sem
koma fyrir í þeim eru alltaf þær sömu
og málunartæknin nær alltaf eins.
Myndirnar eru allar hlutbundnar, þ.e.
í þeim öllum kemur fyrir eins konar
teiknimyndafígúra sem er máluð end-
urtekið í ólíkum stellingum. Það er þó
ekki langt í afstraktið hjá listamann-
inum, einungis þyrfti að kippa út höfði
fígúrunnar og þá væri myndin orðin
nær óhlutbundin.
Guðni hefur ágætt næmi fyrir
myndbyggingu en eins og áður sagði
má hann passa sig á litunum.
Besta myndin á sýningunni er Akur
sem sker sig frá öðrum myndum á
sýningunni.
Verkin eru laus við tilgerð og greini-
legt er að Guðni er heill í því sem hann
er að gera.
Sterkir
litir
MYNDLIST
G a l l e r í F o l d
Opið mán. – fös. frá 10–18,
laugardaga frá 10–17 og sunnu-
daga 14–17. Til 9. september.
MÁLVERK
GUÐNI HARÐARSON
Morgunblaðið/Þóroddur
Sólmyrkvi, eitt verka Guðna
Harðarsonar í Galleríi Fold.
Þóroddur Bjarnason
FÓLK í íslensku landslagi hefur
verið nokkuð algengt þema í verkum
ákveðins hóps íslenskra málara und-
anfarin ár. Fólkið er þá oft án per-
sónuleika og staðsetning þess úti í
landslaginu hálffáránleg þannig að
myndin fær létt og oft fyndið yfir-
bragð. Soffía er ein þessara málara.
Leiðarstef í gegnum myndir hennar á
sýningunni „Kveðjustundir“ í Rauðu
stofunni eru einmitt andlitslausar fíg-
úrur í einhvers konar búningi sem
gæti verið sambland af færeyskum
þjóðbúningi, lúðrasveitarbúningi og
sýslumannabúningi. Verurnar eru í
mismunandi litum búningum eftir því
í hvaða mynd þær birtast og titlar
verkanna vísa til ólíkra hlutverka
þeirra. Eitt heitir Tónleikadagur,
annað Ferðalangur og enn annað
Skipherra leitar lands. Þrátt fyrir að
landslagið sé greinilega ættað héðan
frá Íslandi gefur klæðnaður fólksins
þeim dálítið útlenskt yfirbragð.
Soffíu tekst misvel upp að túlka
birtuna í íslensku landslagi en best
tekst henni upp í mynd númer 1.,
Ókleifur hamarinn … sem er án efa
fallegasta mynd sýningarinnar.
Í mynd númer 8, Skipherra leitar
lands, finnst mér að Soffía hefði þurft
að huga að jafnvæginu því skipherr-
ann, sem staðsettur er niðri í vinstra
horni myndarinnar, hallar á þann veg
að jafnvægið innan flatarins raskast
verulega.
Ef mér skjátlast ekki gægjast
vængir upp úr bökum fólksins á
myndunum sem breytir enn túlkun
myndanna og gerir veruleikann sem
birtist í myndunum fantasíukenndari.
Í myndinni Köld ferðin ... á enda,
þar sem fígúrurnar eru að því er virð-
ist úti á köldum klaka, er litanotkunin
athyglisverð og minnir á litaspjald
Birgis Snæbjörns Birgissonar.
Sýningin í heild sinni fer vel inni í
rauðmáluðum sýningarsalnum og
helsti ljóðurinn á framkvæmdinni eru
tvö verk eftir aðra listamenn sem eru
af einhverjum ástæðum inni í sýning-
arsalnum. Einkasýning á að vera
einkasýning og þá má ekki setja inn
verk eftir aðra listamenn sem trufla
upplifun sýningarinnar.
Lúðrasveitarmenn
MYNDLIST
G a l l e r í F o l d
– R a u ð a s t o f a n
Opið mán.–fös. frá 10–18,
laugardaga frá 10–17 og sunnu-
daga 14–17. Til 9. september.
MÁLVERK
SOFFÍA SÆMUNDS-
DÓTTIR
Morgunblaðið/Þóroddur
Skipherra leitar lands, eftir Soffíu Sæmundsdóttur.
Þóroddur Bjarnason
ERLENT
ENN var óljóst síð-
degis í gær hvort ein-
ing næðist um loka-
ályktun ráðstefnu
Sameinuðu þjóðanna
um kynþáttafordóma
og nýlendustefnu sem
haldin er í Durban í
Suður-Afríku og lýkur
í dag. Vestræn ríki
voru sem fyrr andvíg
því að Ísraelar væru
sakaðir um kynþátta-
fordóma en á mánudag
gengu sendinefndir
Bandaríkjanna og Ísr-
aels af fundi vegna
deilna um orðalag.
Arabaríki vildu meðal annars að Ísr-
aelar yrðu sakaðir um þjóðarmorð á
Palestínumönnum.
„Ég bjóst við að menn vildu fjalla
meira um framtíðina og hvernig ætti
að koma í veg fyrir að slæmir hlutir
endurtækju sig,“ segir Páll Péturs-
son félagsmálaráðherra sem ávarp-
aði ráðstefnuna fyrir hönd íslenskra
stjórnvalda. „En það var að mínu
mati mjög óheppilegt að Colin Po-
well, utanríkisráðherra Bandaríkj-
anna, skyldi ekki vera þarna. Afr-
íkuríkin settu mikinn svip á
ráðstefnuna og það hefði verið upp-
sláttur fyrir Bandaríkin ef þeldökk-
ur utanríkisráðherra frá öflugasta
ríki heims hefði verið í forystu fyrir
sendinefnd þess.“
Páll hélt heimleiðis á miðvikudag
vegna anna heima fyrir. Hann lýsti í
samtali við Morgunblaðið vonbrigð-
um sínum með að fulltrúar margra
ríkja hefðu lagt svo þunga áherslu á
að ræða vandamál fortíðar í stað
þess að reyna að finna leiðir til að
draga úr kynþáttahatri í nútíma-
num. En vonandi tækist að finna
málamiðlun þannig að ráðstefnan
yrði ekki gagnslaus.
„Þarna var Castro Kúbuleiðtogi
með mikið númer og kunni að láta
taka eftir sér,“ sagði Páll. „Ræðu-
tíminn var takmarkaður við sjö mín-
útur en hann fór í tutt-
ugu, þá var orðið tekið
af honum. Þá var oft
búið að vara hann við.
Þarna var einnig Ara-
fat og vakti mikla at-
hygli.
Ef nefndir eru vest-
rænir leiðtogar held ég
að mesta eftirtekt hafi
vakið Joschka Fischer,
utanríkisráðherra
Þýskalands. Ræða hans
kom nokkuð á óvart,
hann bað heiminn ákaft
fyrirgefningar á fortíð-
inni og illvirkjum Þjóð-
verja á Hitlers-tíman-
um, Helförinni gegn gyðingum.“
Ósamkomulag innan
Evrópusambandsins
Ráðherra sagði að Íslendingar
hefðu ekki neina sérstöðu meðal
vestrænna þjóða í afstöðu sinni til
þeirra deilna sem markað hafa ráð-
stefnuna eða umræðna um kyn-
þáttavandamál og nýlendustefnu.
Hann sagði að ráðamenn og fulltrú-
ar frá vestrænum ríkjum í Durban
ráðfærðu sig með sama hætti og
venjan væri á fundum SÞ og hefðu
íslensku fulltrúarnir tekið þátt í
þeim.
„Ég hef lagt áherslu á að við bíð-
um átekta og líka að við höfum sam-
ráð við þjóðir sem eru utan Evrópu-
sambandsins en á sama báti og við,
til dæmis Norðmenn og Svisslend-
inga. Menn voru ekki sammála um
það hvað bæri að gera, ríki Evrópu-
sambandsins voru heldur ekki sam-
mála innbyrðis. Þeir voru ekki með
eina línu, Frakkar voru með aðra en
til dæmis Norðurlandaþjóðirnar í
sambandinu, Danir, Finnar og Sví-
ar. Þær síðarnefndu vildu láta meira
á það reyna hvort hægt yrði að finna
viðunandi niðurstöðu. Frakkar voru
býsna harðir og vildu verja Ísraela
sem var auðvitað eðlilegt að gera að
ákveðnu marki.
Ef Hitler hefði ekki
tapað stríðinu …
Arabísku fulltrúarnir snerust
mjög heiftúðlega gegn Ísraelum og
málflutningur sumra keyrði alveg úr
hófi. Einn þeirra, ég man ekki hver
það var og vil því ekki nafngreina
hann, sagði úr ræðustól að ef Hitler
hefði ekki tapað stríðinu væru ekki
þessi vandamál fyrir botni Miðjarð-
arhafs! En það er líka hellt olíu á
eldinn í hverjum fréttatíma þegar
maður heyrir af einhverjum óhæfu-
verkum Ísraela í Palestínu.
En ég tel að það sé mikilvægt fyr-
ir okkur að fylgjast með þessum um-
ræðum og vita hvað aðrar þjóðir eru
að gera. Við viljum auðvitað ekki að
hér blossi upp rasismi í samskiptum
okkar við aðkomufólk í landinu.“
Önnur mál en deilurnar í Miðaust-
urlöndum hafa varla komist að.
Hann var spurður hvað honum fynd-
ist um tillögur þess efnis að þjóðir
sem á sínum tíma stunduðu þræla-
sölu greiddu afkomendum fórnar-
lambanna skaðabætur.
„Ég held að menn ættu að hugsa
meira um framtíðina en fortíðina
vegna þess að það er erfitt að gera
þennan reikning upp. Það var að
heyra á mörgum afrískum fulltrúum
að þetta væri mikilvægt baráttumál.
En ég tel að þjóðum sem mergsugu
nýlendurnar beri að aðstoða þessi
lönd með öflugri þróunarhjálp frek-
ar en að verið sé nefna þetta beinlín-
is skaðabætur,“ segir Páll Péturs-
son félagsmálaráðherra.
Tveir fulltrúar sitja ráðstefnuna
fyrir hönd íslenskra stjórnvalda,
þau Berglind Ásgeirsdóttir, ráðu-
neytisstjóri í félagsmálaráðu-
neytinu, og Haukur Ólafsson frá ut-
anríkisráðuneytinu. Einnig eru
fulltrúar frá samtökum sveitar-
stjórna og Rauða krossinum og
nokkrir Íslendingar úr frjálsum
félagasamtökum sækja sérstaka
ráðstefnu slíkra aðila um sömu efni í
borginni.
Menn eru allt of
fastir í fortíðinni
Páll Pétursson
Félagsmálaráðherra um málflutning á ráðstefnu
Sameinuðu þjóðanna um kynþáttafordóma