Morgunblaðið - 25.10.2001, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 25. OKTÓBER 2001 C 11








































































































NÚR VERINU Y
D
D
A
/ S
ÍA
Skynsa
mle
g á
kv
ör
ðu
n
Tryggðu atvinnureksturinn gegn
óvæntum áföllum á þann hátt sem
þér hentar.
Nýttu þér faglega og persónulega
þjónustu sérfræðinga okkar í
fyrirtækjatryggingum.
Einföld og örugg
vátryggingarvernd
Aðalstræti 6-8 • 101 Reykjavík • Sími 515 2000 • www.tmhf.is
VERÐ á fiskimjöli og lýsi er nú af-
ar hátt og hefur verðmunur á þess-
um afurðum og mjöli og olíu úr jurta-
ríkinu aldrei verið meiri. Eftirspurn
er mikil, en framleiðsla hefur lítillega
dregizt saman frá síðasta ári. Stuart
Barlov, framkvæmdastjóri Alþjóða-
samtaka framleiðenda fiskimjöls og
lýsis, IFFO, segir ekkert benda til
annars en verð verði áfram hátt og
eftirspurn mikil, einkum í fiskeldi.
Meirihluti fiskilýsis og mjöls er nú
notaður í fiskifóður.
„Framleiðsla fiskimjöls í heimin-
um á þessu ári er talin verða 6,3
milljónir tonna, sem er nokkru lægra
en meðaltalið sem er um 6,5 milljónir
tonna,“ segir Barlow. „Gert er ráð
fyrir að af lýsi verði framleiddar 1,2
milljónir tonna, sem einnig er undir
meðaltalinu eða 100.000 tonnum
minna. Samdráttur í Perú er um 10%
og framleiðslan er sömuleiðis minni í
Chile og Noregi, en framleiðsla í öðr-
um löndum er svipuð og á síðasta ári,
þar með talið Íslandi og Danmörku.
Birgðastaðan er því í minna lagi og
eftirspurn er góð. Kínverjar kaupa
mikið af mjöli um þessar mundir og
munar það miklu. Á síðasta ári
keyptu þeir um milljón tonn og eru
langstærstu innflytjendur í heimin-
um. Á þessu ári er gert ráð fyrir því
að þeir minnki innflutninginn og
hann verði um 700.000 tonn. Helzta
skýringin á því er hækkandi verð.
Verð er bæði hátt og stöðugt
Fyrir tonnið af perúsku staðalmjöli
fást nú ríflega 50.000 krónur og fyrir
lýsi frá Perú fást 52.000 krónur. Verð
á lýsi hefur aldrei verið eins hátt í
sögunni og við ættum í raun og veru
að vera að gæða okkur á kampavíni í
því tilefni. Þetta er í fyrsta sinn í
sögu Alþjóðasamtaka fiskimjöls- og
lýsisframleiðenda, sem spannar yfir
30 ár, sem verð á lýsi er hærra en á
jurtaolíu. Allt fram á þetta ár hefur
verð á lýsi verið 20 til 30% lægra en á
jurtaolíunni. Það er fyrst og fremst
vegna þess að auðveldara er að nota
jurtaolíur í smjörlíki og aðra mat-
vælaframleiðslu en lýsið. Hinn öri
vöxtur í fiskeldi hefur leitt til mik-
illar eftirspurnar eftir lýsinu og í það
fara nú tveir þriðju hlutar allrar lýs-
isframleiðslu í heiminum. Lýsið hef-
ur ákveðna kosti umfram jurtaolíur í
fiskifóðri, og skipta ómega 3-fitusýr-
urnar þar mestu máli. Þess vegna er
verð á lýsi 40% hærra en á sojaolíu
og nærri tvöfalt hærra en á pálma-
olíu. Það er fátt sem bendir til þess
að þetta breytist, en viss hætta er á
því að verði verðmunurinn of mikill
reyni menn að nota jurtaolíu í stað
lýsisins til að draga úr kostnaði. Við
vitum að nokkur notkun er á repju-
olíu á vissum stigum í eldinu, en
henni er þá blandað saman við lýsið.
Hins vegar verður að nota óblandað
lýsi í fóðrið á fyrsta vaxtarstigi laxins
og á því síðasta til að styrkja heilsu-
far ungfisksins og til að koma ómega
3-fitusýrunum í fullvaxna fiskinn áð-
ur en hann fer á markað. Þegar fólk
kaupir eldisfisk gerir það það meðal
annars til að fá hollan mat, þar með
taldar hinar nauðsynlegu fjölómett-
uðu fitusýrur. Fólk kærir sig ekkert
um jurtaolíu í laxinum. Hana er alltaf
hægt að fá á lágu verði. Þess vegna
eru möguleikar á því að nota jurta-
olíur í stað fiskilýsis í fiskifóður tak-
markaðir.
Útlitið gott
Ég sé því fram á að í framtíðinni
verði verð á fiskilýsi alltaf hærra en á
jurtaolíum. Nú fer um helmingur
fiskimjölsins í fiskeldið og það mun
aukast á næstu tíu árum. Notkun
fiskimjöls í alifuglafóður og fóður
fyrir svín mun áfram verða fyrir
hendi. Útlitið er því gott, eftirspurn
er mikil og verð mun haldast hátt.
Það veltur þó svolítið á verðinu á
sojamjöli og sojaolíu. Fiskimjölið er
nú 2,5 sinnum dýrara en sojamjölið
og fiskilýsið mun dýrara en olían.
Verði veruleg verðlækkun á sojaaf-
urðunum gæti það leitt til verðlækk-
unar á mjöli og lýsi, en það er ekkert
sem bendir til þess eins og er. Verð á
sojaafurðunum hefur verið í lág-
marki að undanförnu og ég tel afar
ólíklegt að það lækki meira, enda
myndi það valda bændum í Banda-
ríkjunum meiriháttar erfiðleikum.“
Nýir möguleikar
Eru einhverjir nýir möguleikar að
skapast í notkun mjöls og lýsis til
matvælaframleiðslu?
„Svo virðist ekki vera hvað mjölið
varðar. Það hefur reyndar lengi farið
smávegis af mjöli til manneldis í
nokkrum löndum, aðeins nokkur
þúsund tonn, og við sjáum engin
merki þess að sú neyzla aukist. Hvað
lýsið varðar er það notað í lyfjafram-
leiðslu í hylkjum vegna ómega 3-fitu-
sýranna. Það er hins vegar afar lítill
hluti lýsisins sem fer í það, aðeins um
25.000 tonn árlega. Hugsanlega gæti
þessi notkun aukizt. Baráttan er fyr-
ir því að fá fólk til að nota fiskilýsi til
heilsubótar. Fólk vill gjarnan borða
fisk og fær þessar fitusýrur þannig,
en það er yfirleitt tregt til að taka inn
lýsi, nema á Íslandi. Þess vegna tel
ég að fólk borði frekar laxinn og við
komum lýsinu í það þá leiðina.
Það eina sem gæti skyggt á gleði
okkar um þessar mundir er að Evr-
ópusambandið setji skilyrði um afar
lágt díoxíninnihald í lýsi. Líklega
verða gefin út ný mörk í upphafi
næsta árs, en við ráðum nú yfir að-
ferðum til að draga nægilega úr inni-
haldi díoxíns í lýsinu og getum vel af-
borið það. Það sem við erum að reyna
að gera Evrópusambandinu ljóst, er
að inntaka díoxíns hefur minnkað um
50% á síðustu tíu árum vegna breytts
mataræðis og minni mengunar.
Staðan er því góð þrátt fyrir að Evr-
ópusambandinu finnist nauðsynlegt
að lækka leyfileg mörk, en eins og ég
sagði áðan ráðum við við það. Það er
því bjart framundan,“ segir Stuart
Barlow.
Meirihluti mjöls
og lýsis fer í fiskeldi
Verðmunur á mjöli og lýsi og jurtamjöli og olíu hefur aldrei verið meiri
Stuart Barlow
RAÐAUGLÝSINGAR
ATVINNU-
AUGLÝSINGAR
I
I
Sölumaður í sjávarafurðum
Vegna ört vaxandi umsvifa vantar okkur sölu-
mann í sjávarafurðum.
Tungumálakunnátta nauðsynleg.
Vinsamlega skilið inn umsóknum til augl.deild-
ar Morgunblaðsins merktum: „S — 1070“.
ÝMISLEGT
Veflausnir
Íslenskt hugbúnaðarfyrirtæki leitar að fyrir-
tækjum og/eða einstaklingum til samstarfs
um hönnun, framleiðslu og markaðssetningu
veflausna. Áhugasamir vinsamlegast sendið
tölvupóst á veflausnir@visir.is með nafni og
nafni fyrirtækis ef það á við, símanúmeri og
helstu upplýsingar um tilefni áhuga.