Morgunblaðið - 25.10.2001, Blaðsíða 16

 
 
&'&(')*'&'
4/;=;@ 4AB/C/@(4/B!D ED&8!DF 878/B%84/B!D 8/&E@GD F/@&/HI J88;@!/;F6DB=
     ;5 68
 
    
 

 ,  -  6
B1 #16# = .. &
1 ; ".D &# .# ;* ,5 ) 83 ;, ,) 5 55 7 ,6 5 55 ;* ,, ;* ), ) *4
&/@E
BIRGIR Ísleifur Gunnarsson
seðlabankastjóri hélt erindi á fundi
Verðbréfastofunnar í gærmorgun og
sagði ríka ástæðu fyrir Seðlabankann
að halda vöxtum svo háum sem raun
bæri vitni.
Jafet Ólafsson forstjóri Verðbréfa-
stofunnar sagði í upphafi að þau
vaxtakjör sem stæðu stórum íslensk-
um fyrirtækjum til boða væru í kring-
um 14%. Á sama tíma stæðu erlend-
um fyrirtækjum til boða vextir á
bilinu 6-7%.
Birgir ítrekaði að það væri mat
Seðlabankans að framleiðsluspennan
væri enn til staðar í þjóðfélaginu.
Birgir taldi til atriði eins og verð-
hækkanir á innlendum vörum, en töl-
ur sýndu að þær hefðu verið töluverð-
ar á síðustu mánuðum og eins væri
enn spenna á fasteignamarkaði sem
færi hjaðnandi en þrátt fyrir fréttir
um samdrátt á þeim markaði væri
hann ekki enn farinn að skila sér í
verðlækkununum. Í verðbólguspá
bankans, sem gerð var í ágúst síðast-
liðnum, spáði bankinn 8,1% verðbólgu
yfir árið. Ný verðbólguspá bankans
verður gefin út 7. nóvember nk.
Birgir benti á að hlutfall launa af
vergum þáttatekjum hafi ekki verið
hærra síðan á þensluárunum 1986-
1987 og sagði það afar mikilvægt að
launþegahreyfingin tæki ekki þá
ákvörðun að segja upp launasamning-
um í febrúar næstkomandi eins og
hún hefði gefið til kynna. Slíkt gæti
hrynt af stað víxlverðhækkun launa,
verðlags og gengis sem menn þekktu
vel frá fornu fari. Seðlabankastjóri
sagði að launaskrið og þensla hefði án
efa verið mun meira hér á undanförn-
um árum ef ekki hefði komið til um-
talsverður innflutningur á vinnuafli
en tölur bentu til þess að helmingur
þess vinnuafls kæmi frá löndum utan
EES svæðisins.
Birgir gerði gengisþróun undan-
farinna vikna að umtalsefni og lýsti
því yfir að hún væri áhyggjuefni. Inn-
grip bankans að undanförnu hefðu
skilað tímabundnum árangri en til
lengdar væri erfitt að hamla á móti
þungum straumi eins og verið hefði
að undanförnu. Hið lága raungengi
nú vísaði frekar til styrkingar geng-
isins í framtíðinni. Þróun sem þessi
væri algeng á haustmánuðum vegna
þess að mikil innkaup væru vegna
jólaverslunar í desember og opnun
Smáralindar og vörukaup henni
tengd væru einnig mikil. Eins hefðu
borist fregnir að því að sjávarútvegs-
fyrirtæki væru að greiða upp erlend
lán. Góð framlegð hjá fyrirtækjum í
sjávarútvegi að undanförnu gerði það
að verkum að nú gæfist færi á að
greiða niður erlendar skuldir.
„Staða sjávarútvegsins er mjög góð
um þessar mundir,“ sagði Birgir og
sagði að á öllum samdráttarskeiðum á
Íslandi væri það sammerkt að staða
sjávarútvegsins hafi verið slæm. Svo
væri ekki nú, heldur þvert á móti.
Einnig væri raungengi mjög lágt og
staða samkeppnis- og útflutningsfyr-
irtækja almennt góð. Horfur í efna-
hagsmálum væru því alls ekki jafn
slæmar og margir vildu halda fram.
Stýrivextir í Noregi einnig háir
Hvað varðaði vaxtalækkanir í Banda-
ríkjunum og fleiri löndum eftir 11.
september sagði Birgir að markmiðið
með vaxtalækkunum Bandaríska
seðlabankans væri að koma í veg fyrir
kreppu í Bandaríkjunum og að sumu
leyti í heiminum. Ljóst væri að á Ís-
landi væri markmiðið fyrst og fremst
að huga að ástandinu hér innanlands
og ekki ástæða til að fylgja í kjölfar
aðgerða annara seðlabanka. Hann
benti á að sambærilegir stýrivextir í
Noregi væru 9% og verðbólga 2,7%.
Norðmenn væru í þeirri stöðu nú að
þurfa að halda vöxtum háum til að
geta haldið verðbólgunni í skefjum.
Birgir sagði markmið Seðlabank-
ans vera skýrt, að halda verðbólgunni
í skefjum. Óánægjuraddirnar núna
segðu að ekki væri mögulegt að ís-
lenskt atvinnulíf byggi við svo háa
vexti en ef dæmið snerist við og ekki
yrði unnið á verðbólgunni sagðist
Birgir vera sannfærður um að þá
myndi einnig verða óánægja með það
að verðbólga væri hærri hér en í sam-
keppnislöndunum.
Aðspurður hvort hann hefði
áhyggjur af stöðu fjármálakerfisins,
eins og ný skýrsla Standard & Poor
gæfi til kynna, sagði Birgir að útlána-
aukning síðustu ára hefði verið mjög
mikil. Seðlabankinn hefði bent á, sem
víti til varnaðar, þau miklu áföll sem
bankar á Norðurlöndum hefðu orðið
fyrir í byrjun tíunda áratugarins.
Vafalítið yrðu bankar hér fyrir áföll-
um en ekki væri ástæða til að óttast
fjármálakreppu. Standard & Poor
gerðu það einnig að umtalsefni að ef
slík kreppa kæmi til þyrfti ríkið að
hlaupa undir bagga til að hækka eig-
infjárhlutföll bankanna. Birgir taldi
mat S&P of svartsýnt að þessu leyti
og sagði mikilvægt að hraða einka-
væðingu ríkisbankanna þannig að
þeir gætu farið út á markaðinn til að
auka eigið fé sitt ef svo bæri undir.
Rík ástæða fyrir háum vöxtum
Morgunblaðið/Kristinn
Birgir Ísl. Gunnarsson á fundi Verðbréfastofnunar í gærmorgun.
Seðlabankinn telur að framleiðsluspenna sé enn til staðar í þjóðfélaginu. Tölur sýna að hækkanir á innlendum vörum
hafa verið töluverðar á síðustu mánuðum og samdráttur á fasteignamarkaði hefur ekki skilað sér í verðlækkunum.
AFKOMA Vinnslustöðvarinnar hf.
á síðasta rekstrarári var lakari en
upphaflegar áætlanir gerðu ráð fyrir,
sem skýrist eingöngu af 700 milljóna
króna gengistapi á árinu. Samkvæmt
ársreikningi sem birtur var í gær nam
tap félagsins 276 milljónum króna og
jókst um tæpar 20 milljónir frá fyrra
ári.
Heildartekjur félagsins voru 3.213
milljónir króna og jukust um rúmlega
35% frá fyrra ári. Heildargjöld fyrir
utan afskriftir voru liðlega 2.186 millj-
ónir króna og jukust um 16,8% frá
fyrra ári. Hagnaður fyrir afskriftir,
fjármagnsliði og aðrar tekjur og gjöld
nam 1.026 milljónum króna og jókst
um 525 milljónir króna eða um 104%.
Framlegðarhlutfall hækkaði úr 21,1%
í 31,9%.
Afskriftir eru óbreyttar frá fyrra
ári. Önnur gjöld námu rúmlega 46
milljónum króna og skýrast fyrst og
fremst af niðurfærslu hlutabréfaeign-
ar félagsins um 45 milljónir króna.
Fjármagnsgjöld námu 856 milljón-
um króna og hækkuðu um 600 millj-
ónir króna frá fyrra ári. Skýring þess-
arar hækkunar er fyrst og fremst 700
milljóna króna gengistap. Þá hækk-
uðu reiknaðar tekjur vegna verðlags-
breytinga um 115 milljónir króna frá
fyrra ári. Félagið flutti veiðiheimildir
(aflamark) að markaðsvirði á annað
hundrað milljónir króna yfir á nýhafið
rekstrarár.
Í áætlun fyrir nýhafið rekstrarár er
gert ráð fyrir að framlegð félagsins
verði 950 milljónir króna og hagnaður
verði 200 milljónir króna. Þá er gert
ráð fyrir að verðbreytingarfærsla
verði felld niður. Aðrar mikilvægar
forsendur eru að gert er ráð fyrir að
verð afurða lækki þegar líður á árið.
Tap Vinnslustöðvarinn-
ar 276 milljónir króna
ÞRJÁR athafnakonur, hver á sínu
sviði, hlutu Auðarverðlaunin í gær.
Auður Eir Vilhjálmsdóttir, fyrsti ís-
lenski kvenpresturinn, Rakel Olsen,
stjórnarformaður Sigurðar Ágústssonar
í Stykkishólmi og Herdís Egilsdóttir,
kennari.
Í umsögn dómnefndar Auðar í krafti
kvenna kemur fram að barátta Auðar
Eir, sem fyrsti kvenpresturinn á Ís-
landi, hafi ekki verið auðveld en hún
hafi sigrast á viðteknum fordómum og
verið öðrum konum góð fyrirmynd og í
kjölfarið hefur fjöldi íslenskra kvenna
hlotið prestvígslu.
Rakel Olsen hlýtur Auðarverðlaunin
fyrir að hafa stýrt sjávarútvegsfyrirtæki
um áratugaskeið sem og fyrir menn-
ingarmál en hún hefur beitt sér fyrir
verndun og endurreisn gamalla húsa í
Stykkishólmi.
Í umsögn dómnefndar kemur fram
að Rakel hafi án efa aldrei litið á sig
sem konu í stjórnunarstöðu, heldur
einfaldlega sem atvinnurekanda. Hún
er fyrsta konan til þess að setjast í
stjórn SH og einnig í stjórn Coldwater
Seafood Corporation í Bandaríkjunum.
Þriðja konan sem hlaut Auð-
arverðlaunin 2001 er Herdís Egils-
dóttir kennari. Í umsögn dómnefndar
kemur fram að Herdísi hafi verið
snemma ljóst mikilvægi þess að ala
börn upp til að verða góðir og meðvit-
aðir borgarar í sínu samfélagi. „Það er
ekki nóg að kunna að lesa og skrifa.
Börnin þurfa að skilja hvernig sam-
félagið er uppbyggt, hvernig það starf-
ar og hvernig þau geta lagt sitt af
mörkunum til að verða nýtir þjóð-
félagsþegnar. Með hennar hjálp og
leiðsögn hafa börnin búið til land,
gætt það gróðri og lífi, numið það og
nýtt,“ segir í umsögn dómnefndar Auð-
ar í krafti kvenna.
Athafna-
konur verð-
launaðar
Rakel Olsen, stjórnarformaður Sigurðar Ágústssonar, séra Auður Eir Vilhjálmsdóttir
og Herdís Egilsdóttir, kennari, hlutu Auðarverðlaunin í ár.
Auðarverðlaunin
veitt í annað sinn