Morgunblaðið - 26.04.2002, Blaðsíða 23

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 26. APRÍL 2002 23
ÉG HEF miklar
áhyggjur af Viðey
þessa dagana. Meiri-
hluti borgarstjórnar er
búinn að samþykkja
nýtt aðalskipulag, þar
sem gert er ráð fyrir
höfn í Geldinganesi og
göngubrú út í Viðey úr
Gufunesi. Orðrétt seg-
ir þar: „Göngutengsl
(göng eða brú).“ Verði
höfnin og brúin/göngin
að veruleika, eru
kyrrðin og friðsældin í
eynni í hættu, þá er
ævintýrið horfið úr
Viðey.
Mótmæli gegn
aðalskipulagi
Ég er ekki einn um þessar
áhyggjur. Náttúruvernd ríkisins og
Fuglaverndarfélag Íslands hafa
einnig mótmælt brúartengingunni
og Menningarmálanefnd Reykjavík-
ur mótmælti einhuga allri landteng-
ingu eyjarinnar. Við erum svo fjór-
ir, sem sendum sameiginlega
mótmæli gegn brúnni, auk mín Ing-
ólfur Guðmundsson, formaður Við-
eyingafélagsins, Ólafur Stephensen,
landeigandi í Viðey og Örlygur
Hálfdánarson, Viðeyingur. Ég hygg
að ekki finnist aðrir, sem búa yfir
meiri heildarþekkingu á Viðey,
hvorki á sögu hennar og náttúrufari
né rekstri þar og þörfum honum
samfara. Að okkar mati er eyjan
fjórði merkasti sögustaður á Ís-
landi. Hún er einnig afar dýrmæt
náttúruperla, ómetanlegur fjársjóð-
ur fyrir uppvaxandi og komandi
kynslóðir. Þess vegna er ekki sama,
hvernig með hana er farið og um
hana gengið. Mótmælin hafa enn
engan hljómgrunn
fengið, því miður. Því
vil ég, að almenningur
í Reykjavík fái að vita
alvöru þessa máls.
Mér er þvert um geð
að gagnrýna opinber-
lega mína ágætu
vinnuveitendur til
skamms tíma, en ég
verð að láta sannfær-
ingu mína fyrir heill
Viðeyjar ráða.
Ég tek höfnina
fyrst. Viðey býr í dag
við nokkurn véladyn
úr Sundahöfn. Bætist
annað hafnarsvæði við,
fer dynurinn yfir þau
mörk sem ásættanleg eru fyrir úti-
vistarsvæði. Það verða borgaryfir-
völd að skilja.
Almenn andstaða
við brú út í Viðey
En brúarmálið er mér efst í
huga. Fyrri hluta árs 2001 kom
Borgarskipulagið með tillögu um
íbúðabyggð á austurhluta Viðeyjar
og akfæra göngubrú þangað úr
Gufunesi. Þeim, sem best þekkja til,
var mjög brugðið við þetta. Miklar
fortölur skiluðu þeim árangri að
íbúðabyggðin var sett út af teikni-
borðinu og sterkar vonir voru um
að brúin færi líka.
Í ágúst 2001 kallaði borgin til
nokkra hópa manna í þeim tilgangi
að móta framtíðarsýn fyrir Viðey og
aðrar eyjar á Sundum. Eftir því,
sem ég veit best, voru allir, sem að
því máli voru kallaðir vegna þekk-
ingar á menningu, sögu og nátt-
úruvernd, á móti brúargerð. Samt
varð niðurstaðan í lokaályktun sn.
stýrihóps að skoða ætti kosti og
galla, kostnað og hagkvæmni
göngubrúar/jarðganga úr Gufunesi.
Sumarið 2001 lét borgin gera
vandaða viðhorfskönnun meðal
gesta sem komu út í Viðey og jafn-
framt á nokkrum vinnustöðum í
landi. Þar var fólk m.a. spurt álits
um samgönguleiðir út í eyna. Svör
voru nokkuð mismunandi eftir því,
hvort spurt var úti í Viðey eða í
landi. 78% þeirra, sem voru nýbúnir
að njóta sjóferðarinnar út í eyna
vildu ferjusamgöngur, 17% göngu-
og hjólreiðabrú, 3% vildu akveg og
2% jarðgöng. Meðaltöl talna í Viðey
og í landi er 61% með ferju og 26%
með brú. Niðurstaðan er því sterk-
ur meirihluti á móti brú. Af ein-
hverjum ástæðum hafa niðurstöð-
urnar ekki verið birtar opinberlega.
Rök gegn brú til Viðeyjar
Rökin á móti brú til Viðeyjar eru
margvísleg. Komi brú, er þarna
ekki lengur eyja. Náttúruvernd rík-
isins hefur bent á, að vernda eigi
eyjarnar allar á Sundum ásamt
grunnsævinu sem eina heild og
gera þar friðland. Þar á bæ var
bent á, að á hinum Norðurlönd-
unum hefur verið lögð áhersla á
verndun eyjaklasa, náttúru þar og
búsetuminjar. Þar eru menn á móti
brúagerð og vegtengingum, en
leggja áherslu á að þjóna eyjunum
með bátaumferð.
Við mótmælendur höfum enn-
fremur bent á, að brú myndi opna
leið fyrir rottur og ketti út í Viðey.
Hvorugt er til þar í dag og hvort
tveggja er mikill skaðvaldur í varpi
Rottur hafa valdið stórskaða á
fuglalífi í Breiðafjarðareyjum og
myndu gera það sama í Viðey.
Minkurinn hefur synt út í Viðey, en
tekist hefur að halda honum nokkuð
í skefjum. Með brúnni kæmist hann
óhindraður út og ylli enn meiri
skaða. Komi brú eða önnur land-
tenging, er útilokað að hindra að-
gang þessara þriggja dýrategunda.
Brúin myndi einnig valda því, að
ýmsar skuggahliðar borgarlífsins
færu að spilla þessum fagra stað.
Næturlífið yrði fljótt að koma yfir,
en einnig svo margt annað nei-
kvætt. Það myndi kalla á löggæslu
allan sólarhringinn, nokkuð sem
yrði hvorki örugg vörn né æskileg-
ur dráttur í mynd staðarins. Ferjan
hefur reynst frábær sía á allt slíkt.
Staðardagskrá 21
Borgarstjórn Reykjavíkur sam-
þykkti vandaða umhverfisáætlun 6.
febrúar 2001 undir nafninu Stað-
ardagskrá 21. En það er ekki nóg
að setja fallegar hugsjónir á blað.
Þeim fylgir sú ábyrgð að fylgja
þeim eftir í framkvæmd. Brúarhug-
myndin hlýtur m.a. að brjóta í bága
við kafla Staðardagskrárinnar um
verndun lands og lífríkis.
Í Staðardagskrá 21 heitir einn
kaflinn Rödd borgarbúa. Þar er
fjallað um íbúalýðræði. Þessum
kafla fylgir undirfyrirsögn: Þetta
ætlum við (borgarstjórn) að gera.
Síðan koma setningar eins og „að
efla samstarf við félagasamtök
borgarinnar um umhverfismál“, „að
efla almenna þátttöku borgarbúa í
ákvörðunum, er varða framtíð borg-
arinnar. Þetta verður gert með upp-
lýstri umræðu og viðhorfskönnun.“
Áróður fyrir brú í andstöðu
við íbúalýðræði
Áður en aðalskipulagið var end-
anlega samþykkt, þrátt fyrir Stað-
ardagskrá 21, þrátt fyrir viðhorfs-
könnun og þrátt fyrir aðvaranir og
sterk mótmæli þeirra sem best
þekkja til aðstæðna í Viðey, þ.m.t.
Viðeyingafélagsins, hóf meirihluti
borgarstjórnar að benda á brúna
sem framtíðarlausn fyrir Viðey.
Morgunblaðið vitnaði 22. mars sl.
Til kynningar borgarstjóra á skipu-
lagi lóðarinnar, þar sem Áburðar-
verksmiðjan stendur, en þá sýndi
hún á skipulagsuppdrætti mögu-
leika á göngubrú frá svæðinu út í
Viðey. Taldi borgarstjóri að brúin
„gæfi skemmtilega möguleika og
opnaði Viðey sem útivistarsvæði
fyrir Grafarvogsbúa með allt öðrum
hætti en verið hefur. Það gefur aft-
ur möguleika á þéttari byggð á
Gufunesi.“
Þetta er allt eitt stórt dæmi um
það, hvernig raddir borgarbúa og
félagasamtaka eru einskis metnar.
Hið sama má segja um raddir sér-
fræðinga, sem hafa það hlutverk
m.a. að bægja hættum frá íslenskri
náttúru. Þetta veldur mér miklum
áhyggjum. Ég vildi gjarnan fá að
sjá betri tíð með blóm í haga.
Með hafnarbótum í Viðey má
tryggja auðveldar ferjusamgöngur
við eyna í flestum veðrum. Þannig
yrði Viðey enn aðgengilegri al-
menningi, án þess að eyðileggja það
sem þátttakendur í viðhorfskönn-
uninni lögðu mesta áherslu á og
skýrslan dregur heiti sitt af: „Við-
ey: kyrrlát vin í skarkala borgarinn-
ar“.
Á að eyðileggja Viðey?
Þórir
Stephensen
Viðey
Verði höfnin og brúin/
göngin að veruleika,
segir Þórir Stephensen,
þá eru kyrrðin og frið-
sældin í eynni í hættu,
þá er ævintýrið horfið
úr Viðey.
Höfundur er fyrrverandi
staðarhaldari í Viðey.