Morgunblaðið - 26.04.2002, Síða 25

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 26. APRÍL 2002 25
Allt í grænu!
ÍS
LE
NS
KA
A
UG
LÝ
SI
NG
AS
TO
FA
N
EH
F/
SI
A.
IS
IK
E
17
27
4
04
.
20
02
IKEA er opið:
Virka daga kl. 10-18.30
Laugardaga kl. 10-17
Sunnudaga kl. 12-17
Býður
einhver betur?
Bang bollar
70kr.
ýmsir litir, staflanlegir
TRÚLEYSINGJAR
eru venjulegar mann-
eskjur sem lifa sam-
kvæmt hinni gullnu
reglu eins og flestir
aðrir, reglu sem segir
að fólki beri að koma
fram við aðra eins og
það vill að aðrir komi
fram við það. Gullna
reglan, sem iðulega er
kennd við kristna trú,
er grundvallaratriði í
siðfræði flestra þeirra
þúsunda mismunandi
trúarbragða sem
mannkynið hefur fund-
ið upp og var hún til
mörg þúsund árum fyrir meinta fæð-
ingu Jesú. Hvorki siðfræði né kær-
leikur eru því upprunnin úr kristni.
Það virðist vera nokkuð algengt við-
horf meðal almennings að trúleys-
ingjar, fríþenkjarar og húmanistar
séu siðlaust, fáfrótt, neikvætt og
vont fólk sem lifir gleðisnauðu og
þýðingarlitlu lífi. Þetta er hinn mesti
misskilningur.
Við sem erum trúlaus erum flest
jákvæð. Við skemmtum okkur og
höfum gaman af lífinu. Við lifum ekki
þurru, tómu, innihaldslausu lífi eins
og sumir vilja meina. Við erum
ábyrgir borgarar, tökum þátt í hjálp-
arstörfum, látum gott af okkur leiða,
kennum börnum okkar að bera virð-
ingu fyrir öðrum og að bera ábyrgð á
eigin hugsunum og gjörðum. Flest
lifum við frjálsu og þýðingarmiklu
lífi. Hugsanir okkar eru frjálsar og
gagnrýnar og við berum fulla ábyrgð
á þeim sjálf. Þetta er sú reynsla sem
ég hef af trúleysingjum. Trúleys-
ingjar eru auðvitað eins misjafnir og
þeir eru margir. Þeir hafa mismun-
andi lífsgildi og skoðanir, koma úr
öllum stéttum samfélagsins og hafa
ólíkar stjórnmálaskoðanir. Ekkert
verður alhæft um trúleysingja nema
það að þeir eru lausir við trú á Guð,
guði eða önnur fyrirbæri sem ekki
hafa verið skilgreind eða hafa verið
rökstudd út frá rökum og/eða vís-
indalegri þekkingu.
Flestir þeir trúleysingjar sem ég
hef kynnst á lífsleiðinni eru kær-
leiksríkt, umburðarlynt og frjálslynt
fólk. Einnig eru flestir þeirra víð-
lesnir og hafa aflað sér upplýsinga
um margvísleg lífsviðhorf, trúar-
brögð og heimspeki. Þeir trúleys-
ingjar sem ég þekki eru langt frá því
að vera fáfróðir. Hvorki um trúmál
né annað.
Trúleysingjar tengja ekki gott sið-
ferði við trú á eitthvað yfirnáttúru-
legt. Við trúum því að við getum allt-
af bætt okkur og orðið að betri
manneskjum og að það sé skylda
okkar að reyna að bæta mannlífið,
umhverfi okkar og menningu. Líf
okkar á jörðinni er hið eina sem við
sannanlega þekkjum. Við óttumst
ekki refsingu eftir dauða og búumst
ekki heldur við umbun. Við reynum
að skapa það besta sem við getum
með því lífi sem við lifum hér og nú.
Fyrir okkur er mikilvægasta spurn-
ing lífsins hvernig við högum okkur
gagnvart náunganum ekki hvort það
er líf eftir dauða. Við óttumst ekki
dauða meira en annað fólk sem trúir
t.d. á himnaríki og helvíti. Við erum
flest hamingjusamt og gott fólk og
það er því engin ástæða til að vor-
kenna okkur.
Siðrænn húmanismi
Siðrænn húmanismi er lífsskoðun
sem milljónir manna aðhyllast í dag.
Næstum því milljarður manna í
heiminum í dag er trúleysingjar, frí-
þenkjarar, efahyggjumenn eða húm-
anistar. Til eru mörg félög og sam-
tök trúleysingja, fríþenkjara og
húmanista í öllum löndum ásamt
nokkrum alþjóðasamtökum eins og
International Humanist and Ethical
Union (IHEU) (með tæplega 100 að-
ildarfélög í 40 löndum), Atheist All-
iance International (með 40 aðildar-
félög), Council for Secular
Humanism og Freedom From Rel-
igion Foundation. Enn-
fremur eru til félög trú-
leysingja í háskólum og
framhaldsskólum víðs
vegar um heiminn.
Þess má geta að norska
systurfélag Siðmennt-
ar, Human-Etisk For-
bund, er með tæplega
70.000 meðlimi og hef-
ur skipulagt borgara-
legar athafnir þar í
meira en hálfa öld. Til
eru skrár yfir slík félög
um allan heim, eins og
„The Freethought Dir-
ectory“ sem er um 300
blaðsíður. Þekkingar-
miðstöðvar með fríþenkjarabækur
og tímarit (t.d. Free Inquiry, Secular
Nation) eru til í mörgum borgum er-
lendis. Þessar miðstöðvar hýsa mikið
af upplýsingum um hina ýmsu lífs-
speki án guðshugmynda og standa
fyrir menntun og þjálfun í gagnrýnni
hugsun, afhjúpun bábilja o.fl. Fjöl-
menn fríþenkjaranámskeið og ráð-
stefnur eru haldin á nokkurra mán-
aða fresti víða um heim. Einnig eru
ótal heimasíður trúleysingja og húm-
anista úti um allan heim (t.d.
www.nobeliefs.com, www.secular-
humanism.com, www.atheistalli-
ance.org, www.ffrf.org, www.-
iheu.org, www.skepticsannotated-
bible.com). Nokkur fyrirtæki hafa
sérhæft sig í útgáfu bóka um gagn-
rýna hugsun, trúleysi, guðleysi, o.fl
eins og t.d. Prometheus Books
(www.prometheusbooks.com)
Sumir mestu hugsuðir og mann-
vinir mannkynssögunnar voru/eru
trúleysingjar, efahyggjumenn, frí-
þenkjarar, húmanistar og rök-
hyggjumenn. Nokkrir dæmi eru:
Sókrates, Spinoza, Locke, Voltaire,
Hume, Thomas Paine, Bertrand
Russell, Robert Ingersoll, John
Dewey, Mark Twain, Jean-Paul
Sartre, Isaac Asimov, Carl Sagan,
Richard Dawkins, o.fl.
Það getur verið erfitt að viður-
kenna opinberlega að maður sé trú-
laus vegna þeirra fordóma sem
margir bera í garð fólks sem stendur
utan trúfélaga. Samt er þessi hópur
næstfjölmennasti lífsskoðanahópur-
inn á Íslandi. Aðeins meðlimir þjóð-
kirkjunnar eru fjölmennari. Við er-
um fleiri en fólk í öllum öðrum
trúflokkum á Íslandi. Það er mikil-
vægt að fólk sýni umburðarlyndi
gagnvart fólki sem aðhyllist önnur
trúarbrögð og fólki sem hefur kosið
lífsskoðun án æðri máttarvalda. Við
erum öll jöfn og engin lífsskoðun er
rétthærri en önnur.
Það er jákvætt
að vera trúlaus
Hope Knútsson
Höfundur er formaður Siðmenntar,
Félags um borgaralegar athafnir og
félagi í SAMT (Samfélag trúlausra).
Trúleysi
Við sem erum trúlaus,
segir Hope Knútsson,
erum flest jákvæð.