Morgunblaðið - 26.04.2002, Qupperneq 26

26 FÖSTUDAGUR 26. APRÍL 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
NÝ TÆKIFÆRI Í ATVINNUMÁLUM
AUSTFIRÐINGA
ÖFGAÖFLIN TIL HÆGRI
Öfgaöflin til hægri hafa engarraunhæfar lausnir á þjóðfélags-vandamálum samtímans frekar
en öfgaöflin til vinstri. Hvort sem um er
að ræða hreyfingu Le Pens í Frakk-
landi, Jörgs Haiders í Austurríki eða
aðrar stjórnmálahreyfingar af því tagi
þrífast þær á vanþekkingu, menntunar-
leysi, hræðslu og fordómum. Hið sama
á við um öfgamenn til hægri í Banda-
ríkjunum, sem oft ganga fram fyrir
skjöldu í nafni kristinnar trúar og af-
skræma boðskap hennar að sjálfsögðu.
Bókin Mein Kampf, sem hafði að
geyma hugmyndafræði Adolfs Hitlers
er skýrt dæmi um það algera rugl, sem
einkennir stjórnmálastefnu öfgamanna
til hægri. Þar er ekki að finna neinar
skipulegar eða markvissar hugmyndir
um þjóðfélagsmál. Einungis samheng-
islaust raus.
Eftir fall Þýzkalands Hitlers héldu
menn að öfgahreyfingar á hægri kant-
inum mundu ekki skjóta upp kollinum á
nýjan leik alveg eins og margir hafa tal-
ið að eftir fall kommúnismans mundi
hugmyndum sósíalismans hvergi verða
hreyft á nýjan leik.
En þessar hreyfingar koma og fara.
Á síðustu hálfri öld hafa stjórnmála-
menn á borð við Le Pen alltaf við og við
náð takmörkuðum árangri en þeir
hverfa alltaf af sjónarsviðinu fyrr en
varir. Almenningur finnur fljótt að þeir
hafa engar lausnir fram að færa, sem
máli skipta. Uppgangur Le Pens í
Frakklandi er tímabundið fyrirbæri.
Það er hyldýpi á milli öfgamanna á
hægri kantinum og stjórnmálamanna,
sem boða það, sem á íslenzku hefur ver-
ið kölluð íhaldsstefna en er orð, sem
aldrei hefur náð að lýsa þeirri stjórn-
málastefnu, sem þar er um að ræða. Þar
eru oft á ferðinni stjórnmálamenn, sem
hafa mjög ákveðnar og skipulegar hug-
myndir um uppbyggingu þjóðfélagsins.
Þeir eru oft tilbúnari en aðrir að láta
málefnalega sannfæringu ráða ferðinni
þótt líkurnar á almannafylgi séu stund-
um litlar. Þetta átti t.d. við um banda-
ríska öldungadeildarþingmanninn
Barry Goldwater, sem beið afhroð í for-
setakosningunum í Bandaríkjunum
1964, en má jafnvel segja að hafi lagt
grundvöll að stjórnmálastefnu bæði
Reagans og Thatcher.
Öfgaöfl á hægri kanti stjórnmálanna
hafa aldrei náð fótfestu á Íslandi og
munu ekki ná. Þjóðin er of vel menntuð
og upplýst til þess, að þau hafi nokkra
slíka möguleika enda má segja að rödd
þeirra heyrist varla í þjóðfélagsumræð-
um hér.
Saga 20. aldarinnar sýnir fyrst og
fremst að það er leið til glötunar að
veita öfgamönnum hvort sem er til
hægri eða vinstri tækifæri til að láta
reyna á hugmyndir sínar í framkvæmd.
Það átti við um bæði Stalín og Hitler,
sem í nafni sósíalisma og nazisma létu
drepa tugi milljóna manna um alla Evr-
ópu. Og það á við um fleiri minni spá-
menn, sem fylgdu í fótspor þeirra.
Vitlausasta aðferðin til þess að fást
við þessa menn er að reyna að útiloka
þá frá því að njóta þeirra sjálfsögðu
mannréttinda, sem borgarar í hverju
lýðræðisríki njóta. Þess vegna var til-
raun jafnaðarmanna í Evrópu til að ein-
angra Austurríki eftir að Haider komst
þar til áhrifa röng. Og þess vegna eru
mótmælagöngur í Frakklandi til að
mótmæla niðurstöðum frjálsra kosn-
inga furðulegar.
Lýðræðið er svo sterkt að það stend-
ur af sér svona hreyfingar með sínum
eigin aðferðum og á ekki að falla í þá
gryfju að nota aðferðirnar, sem öfga-
mennirnir sjálfir boða, til þess að koma
þeim á kné.
Umræður um atvinnuuppbyggingu áAusturlandi hafa verið áberandi
undanfarin misseri. Áherslur stjórn-
valda hafa einkum tengst uppbyggingu
stóriðju og stórvirkjana á Austurlandi
en upp á síðkastið hefur athyglin einnig
beinst að nýjum möguleikum. Þar má
nefna hugmyndir um fiskeldi og upp-
byggingu ferðaþjónustu.
Í grein sem birtist síðastliðinn sunnu-
dag hér í Morgunblaðinu kemur fram í
máli Jóhönnu Gísladóttur, fram-
kvæmdastjóra Markaðsstofu Austur-
lands, að ferðafólki sem stundar göngu-
ferðir hafi fjölgað verulega á
Austurlandi. Fjölgun hefur komið í
kjölfar bættrar aðstöðu fyrir göngufólk
og aukinnar umfjöllunar og kynningar á
því sem í boði er. Jóhanna segir til
dæmis að sprenging hafi orðið í sókn
göngufólks á Víknaslóðir, svæðið sem
liggur milli Borgarfjarðar eystri og
Loðmundarfjarðar, en ekki er langt síð-
an vönduð göngukort voru gefin út af
því svæði og gistiskálum fjölgað. Þessi
aukning er merkileg í ljósi þess að að
baki þessari bættu þróun liggur gras-
rótarstarf heimamanna, sem sýnir vel
hvers fólk er megnugt þegar viljinn er
fyrir hendi.
Jóhanna segir hins vegar að þrátt
fyrir margvíslega kynningu á göngu- og
ferðaleiðum á Austurlandi sé ekki nóg
að gert. „Markaðsstofan var stofnuð á
sínum tíma og tryggð laun fyrir einn
starfsmann. Okkur vantar meira fjár-
magn til að geta gert nauðsynlegar
rannsóknir og kannanir til þess síðan að
nota við stefnumótun og markvissari
markaðssetningu. Ég er búin að sækja
mjög víða, í ýmsa sjóði og hef talað við
ráðuneyti, en ekki fengið peninga.
Markaðssetningin hefur því verið
ómarkvissari en hún hefði getað verið.“
Í ljósi þeirrar miklu áherslu sem lögð
hefur verið á atvinnuuppbyggingu á
Austurlandi hljóta þessi ummæli Jó-
hönnu að vekja athygli. Ljóst er að
áhugi fólks á að ferðast um Austurland
hefur aukist verulega undanfarin ár,
meðal annars í kjölfar þeirrar miklu
umræðu sem átt hefur sér stað um nátt-
úru landsfjórðungsins. Það er ánægju-
legt að sjá að ferðamönnum til Austur-
lands hafi fjölgað, en jafnframt
áhyggjuefni hve lítið er stutt við bakið á
vaxandi atvinnugrein sem þessari, ef
marka má fyrrnefnd ummæli Jóhönnu.
Það hefur margoft komið fram að það
er mikið metnaðarmál stjórnvalda að
byggja upp blómlegt atvinnulíf á Aust-
urlandi, sem og víðar á landsbyggðinni.
Það vekur því furðu og virðist skjóta
skökku við, í ljósi yfirlýsinga stjórn-
valda, að ekki skuli hafa verið stutt bet-
ur við bakið á þeirri jákvæðu þróun sem
átt hefur sér stað á sviði gönguferða á
Austurlandi.
UM 150 manns frá Banda-ríkjunum og 18 löndumí Evrópu sækja ECAD-ráðstefnuna. Ingibjörg
Sólrún Gísladóttir, borgarstjóri í
Reykjavík, setti ráðstefnuna og
gat þess að Reykjavík hefði verið á
meðal 27 stofnenda samtakanna
1994 og tilgangurinn væri nú sem
fyrr að vernda borgarana fyrir
ólöglegum eiturlyfjum, en m.a.
væri byggt á samþykkt Samein-
uðu þjóðanna um réttindi barna og
aðgerðir til að vernda þau fyrir
ólöglegri fíkniefnaneyslu. Ráð-
stefnunni lýkur í dag.
Í máli borgarstjóra kom fram að
í Reykjavík hefði verið beitt nýj-
um aðferðum til að kljást við fíkni-
efnavandann. Verkefnið Ísland án
eiturlyfja, sem staðið hefði yfir
1997 til 2002 á vegum borgarinnar,
ríkisstjórnarinnar og ECAD auk
Sambands íslenskra sveitarfélaga
frá 1998, væri viðamesta verkefni
sinnar tegundar sem ráðist hefði
verið í á Íslandi og þótt heildarnið-
urstöður hefðu ekki verið birtar
væru vísbendingar um minnkandi
neyslu áfengis, tóbaks og ólög-
legra eiturlyfja í Reykjavík. Enn-
fremur væru vísbendingar um
minni afskipti lögreglu af börnum
og unglingum 16 ára og yngri í
borginni enda væru krakkar á
þessum aldri ekki í reiðileysi í
miðbænum síðla kvölds eins og áð-
ur hefði verið.
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir
sagðist vilja líta á björtu hliðarnar
og lagði áherslu á fjölmarga mögu-
leika sem ungt fólk hefði til að ná
sem mestu út úr lífinu. Í samræð-
um sínum við ungt fólk skynjaði
hún fyrst og fremst kraft og mikl-
ar vonir, en einnig visst óöryggi og
ótta um að standa ekki undir
væntingum. Hún sagði mikilvægt
að unga fólkið fyndi fyrir góðum
stuðningi og það gæti fengið ráð-
gjöf og aðstoð. „Við þurfum öll á
miklum stuðningi að halda í lífinu
en það er lykilatriði fyrir krakka í
vanda sem hafa á einn eða annan
hátt misst stjórn á lífi sínu, sér-
staklega fyrir þá sem eiga við eit-
urlyfjavandamál að stríða.“
Borgarstjóri sagði það skyldu
yfirvalda að gefast aldrei upp og
leita allra leiða til að tryggja íbú-
unum öruggt umhverfi þar sem
ekki væri hætta á að börn og ung-
lingar yrðu ginnt til að neyta eit-
urlyfja. Allir yrðu að sameinast í
baráttunni gegn útbreiðslu
eiturlyfjaneyslu og það væri best
gert með markvissum forvörnum,
skipulagðri löggæslu og tollgæslu
og með áhrifaríkri endurhæfingu.
Reykjavík hefði tekið á málinu
með því að bjóða börnum og ung-
lingum upp á ýmsa möguleika í
leik og námi og stefnan væri að
íbúðarhverfin yrðu örugg og eitur-
lyfjalaus auk þess sem áhersla
væri lögð á að hjálpa þeim sem á
aðstoð þyrftu að halda í þessu efni.
Þetta væru lykilatriði til að
tryggja borgurunum bestu lífsskil-
yrði og grundvallarmannréttindi
en yfirskrift ráðstefnunnar er
Grundvallarmannréttindi – við-
fangsefni Evrópu.
Eiturlyfin flótti
Vigdís Finnbogadóttir, fyrrver-
andi forseti Íslands og verndari
ráðstefnunnar, sagði í ávarpi sínu
að málefni ráðstefnunnar væri
mjög mikilvægt og það sn
Stjórnmálamenn töluðu
stríð gegn eiturlyfjum
reyndin væri sú að eiturly
urlyfjasalar hefðu lýst y
gegn þjóðfélaginu. Sakla
arlömb væru berskjöld
hræðilegum örlögum
vegna þess að samviskul
með ekkert gildismat sæi
eiturlyfjasölu.
Í máli Vigdísar Finnbo
kom fram að það væri e
sem héti eiturlyf til létt
lyftingar. Vissulega byrja
í neyslu í þeim tilgangi
háður eiturlyfjum og eng
verða fíkill heldur væri
flótti. Hins vegar gerði
ekki grein fyrir afleiði
Þjóðfélagið bæri líka áby
krefðist allt of mikils af un
sem réði ekki við hraðann
Níunda borgarstjóraráðstefna Samtaka ev
Samvinna
að tryggja
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir borgarstjóri og Vigdís
Finnbogadóttir, verndari ráðstefnunnar.
Fjölmenni var á níundu
ráðstefnu evrópskra borga
gegn fíkniefnum, sem hófst í
Reykjavík í gær. Blaðamenn
Morgunblaðsins fylgdust með
umræðum dagsins.
TORGNY Peterson, aðstoð-arframkvæmdastjóriECAD, ræddi vítt ogbreitt um framleiðslu og
dreifingu eiturlyfja í Evrópu. Í upp-
hafi máls síns sagði hann að hinn
hefðbundni óvinur þegar eiturlyf
væru annars vegar væri framleið-
andann og sá sem dreifði slíkum efn-
um. Yfirvöld reyndu með öllum ráð-
um að draga úr slíkri starfsemi með
því að beita lögreglu og tollyfirvöld-
um. Nýir óvinir sagði hann að væru
hins vegar þeir sem væru hlynntir
lögleiðingu eiturlyfjanotkunar í ein-
hverri mynd í hinum ýmsu löndum.
Torgny Peterson sagði víða starf-
andi samtök sem legðu fram fjár-
muni til að snúa almenningsálitinu á
þann veg að óþarfi væri að banna
notkun fíkniefna. Hann sagði stjórn-
völd víða ekki tilbúin að hefja bar-
áttu á þessu sviði þar sem orkan og
fjármunirnir færu að mestu í margs
konar lögregluaðgerðir. Hann sagði
mikið hafa verið gert í því að reyna
með öllum ráðum að draga úr eft-
irspurn eftir fíkniefnum en hann
kvaðst hafa mestar áhyggjur af því
stóra hlutfalli fólks í mörgum lönd-
um sem væri meðmælt fíkniefnum.
Heróín veldur mestum vanda í
Evrópu að sögn Torgny Petersons
þótt kannabisefni væru útbreiddust
í öllum Evrópulöndum. Hann sagði
Kosovo-Albana bera mesta ábyrgð á
heróínverslun á Norðurlöndunum.
Þeir hefðu komið ár sinni vel fyrir
borð í dreifileiðum sem erfitt væri
að uppræta þar sem þær væru sí-
breytilegar og raunar væru lög-
regluyfirvöld í flestum löndum Mið-
og Vestur-Evrópu í mikilli baráttu
við þá en ekki aðeins Norðurlöndin.
Hann sagði kannabisiðnað í álfunni
velta milljörðum og nefndi sem
dæmi að í Hollandi væri talið að
kringum 100 þúsund manns hefðu
viðurværi sitt af kannabisiðnaði.
Þá sagði hann margar frelsis-
hreyfingar víða um heim viðriðnar
skipulagða glæpastarfsemi. Þannig
væri til dæmis vitað að í Írlandi
hefðu stríðandi aðilar beggja megin
borðs afskipti af dreifingu fíkniefna.
Í ræðu sinni minntist Torgny Pet-
erson á að Vítisenglar frá Dan-
mörku, sem hefðu ekki gott orð á sér
þar í landi þar sem þeir væru taldir
tengjast glæpastarfsemi, hefðu fyrir
nokkru reynt að heimsækja Ísland.
Sagði hann þá ekki hafa ætlað að
skoða sig um í landinu heldur kom-
ast í samband við íslenskt vélhjóla-
fólk og að það hefði verið sterkur
leikur hjá yfirvöldum á Keflavíkur-
flugvelli að snúa þeim til baka með
næstu ferð til Danmerkur. Með því
hefði verið gefin út sú yfir
fólk úr þessum hópi væri e
legt hérlendis.
Í lok máls síns sagði Tor
erson að baráttan gegn eit
ynnist ekki nema með þekk
hugsuðum aðgerðum og s
þjóða. Ljóst væri að þeir se
nir væru milljarðaviðskipt
eiturlyfja vildu ekki láta e
þau fyrir sér og þeim vær
sama þótt yfirvöld stæðu
vörnum og því væri aðalver
uppræta framleiðslu og dre
Lönd hafa ekki efn
röngum ákvörðunu
Á þessum síðasta hluta
unnar í gær greindu fulltrú
urra landa frá ástandi í f
málum heima fyrir. Sýnd
tölur um fjölda sprautufíkla
um löndum. Í Danmörku
taldir vera á bilinu 12 til 15
80 til 150 þúsund í Þýskala
176 þúsund í Frakklandi, 25
und í Hollandi og 1.700 til 3
þjóð, svo dæmi séu tekin.
Fulltrúi Rússlands sagð
hafa gert mikil mistök árið
því að leyfa neyslu fíkniefna
það leitt til mjög hraðrar ú
síðustu árin. Sagði hann
ekki síst hafa aukist me
Nýr óvinur er alme
álit meðmælt fíkn