Morgunblaðið - 21.08.2002, Blaðsíða 8

FRÉTTIR
8 MIÐVIKUDAGUR 21. ÁGÚST 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Ráðstefna ofnæmisfræðinga
Ofverndun
og ofnæmi
SAMNORRÆN ráð-stefna um ofnæmis-fræði, NCA, verður
haldin í Háskólabíói dag-
ana 21.–24. ágúst. Björn
Árdal, sem sæti á í ráð-
stefnustjórn, sagði Morg-
unblaðinu nánar frá ráð-
stefnunni.
– Hver er saga ráðstefn-
unnar?
„Ráðstefnan er haldin á
vegum Félags íslenskra
ónæmis- og ofnæmisfræð-
inga og er í samstarfi við
samsvarandi félög á hinum
Norðurlöndunum og sam-
norrænt félag á þessu sviði.
Þetta er í fyrsta sinn sem
ráðstefna samtakanna er
haldin hér á landi. Hún er
haldin á þriggja ára fresti.“
– Hvernig er dagskráin
skipulögð?
„Dagskráin er mjög fjölbreytt
og metnaðarfull, og má á henni
finna erindi um nýjustu rannsókn-
ir á sviði ónæmis– og ofnæmis-
fræða. Á fyrsta deginum er til
dæmis farið í stöðu rannsókna á
grundvallaratriðum fræðanna, um
ónæmiskerfið og svörun þess. Á
fyrirlestrum og málstofum verður
rætt um tíðni ofnæmis, faralds-
fræði, asma og aðra ofnæmissjúk-
dóma svo eitthvað sé nefnt. Rætt
verður um gagnsemi erfðafræði í
ofnæmisrannsóknum og mögu-
leika á virkjun ónæmiskerfisins til
góðra verka. Einnig verður rætt
um góð áhrif lýsis á ónæmiskerf-
ið.“
– Geturðu nefnt okkur nokkra
fræðimenn sem koma á ráðstefn-
una?
„Já, við eigum von á einvalaliði
sérfræðinga á sviði ofnæmis hing-
að til lands á ráðstefnuna. Þar má
nefna Bengt Björkstén frá Sví-
þjóð, sem er mörgum ofnæmis-
fræðingum hér heima að góðu
kunnur. Hann ræðir um hvernig
sýklar geta haft hvetjandi áhrif á
ónæmiskerfið í frumbernsku.
Rannsóknir sýna að börn sem
kynnast sýklum og sýkingum
snemma hafa lægri tíðni ofnæmis
en önnur börn. Thomas Platts-
Mills frá Bandaríkjunum hefur
einnig fjallað mikið um þessi mál,
en er ekki alveg á sömu skoðun og
Björkstén, svo að það verður
spennandi að fylgjast með viðræð-
um þeirra. William W. Busse, einn-
ig frá Bandaríkjunum, er mjög
þekktur fyrir rannsóknir sínar á
bólgusvörun í asma. Marga fleiri
erlenda fræðimenn mætti nefna,
en einnig er fjöldi íslenskra sér-
fræðinga sem kynna munu rann-
sóknir sínar, sem margar hafa vak-
ið mikla athygli. Dagskráin státar
af fremstu fyrirlesurum á þessu
sviði, og erum við í undirbúnings-
nefnd mjög ánægð með árangur-
inn.“
– Ráðstefnan hlýtur að vera
mikilvæg fyrir stétt ofnæmisfræð-
inga hérlendis.
„Já, sannarlega. Þegar fyrst var
nefnt við okkur að halda þessa ráð-
stefnu vorum við mjög
fá hér heima, og færð-
umst undan því um
skeið. Við hófum undir-
búning ráðstefnunnar
fyrir tveimur til þremur
árum og hefur hann gengið mjög
vel. Fyrirlesurum þykir spennandi
að koma hingað til lands og feng-
um við jákvæð viðbrögð við beiðni
um að fá færustu fræðimenn á ráð-
stefnuna.“
– Hver er staða ofnæmisrann-
sókna um þessar mundir?
„Mikið er nú rætt um orsakir
aukningar ofnæmis á Vesturlönd-
um. Vakið hefur athygli að hættan
á að börn Vesturlandabúa fái of-
næmi og asma hefur aukist miðað
við börn í öðrum löndum. Kenn-
ingar eru uppi um að of mikið
hreinlæti hafi bælt ónæmiskerfið
að vissu leyti. Að sjálfsögðu hefur
greining ofnæmissjúkdóma orðið
mun nákvæmari á síðari árum, en
rannsóknir hafa líka sýnt að um
raunverulega aukningu er að
ræða.“
– Hvar má helst sjá framfarir á
þessu fræðasviði?
„Miklar framfarir hafa orðið í
lyfjagjöf við ofnæmi og asma á
undanförnum árum. Bæði virka
lyfin betur og hafa minni auka-
verkanir. Skilningur fræðimanna á
samvirkni mismunandi ofnæmis-
einkenna hefur einnig aukist til
muna, og er nú tekið mun heild-
rænna á ofnæmissjúkdómum. Það
hefur sýnt sig að mikilsvert er að
meðhöndla bæði nefeinkenni og
asma samtímis. Ef ekki er gefin
meðferð við nefeinkennunum tekst
ekki að halda asmaeinkennunum í
skefjum. Meðhöndlunin verður því
að ná yfir öll ofnæmisvandamálin.
Framtíðin ber ýmislegt í skauti
sér, sérstaklega á sviði erfðafræð-
innar og rannsókna á virkni ónæm-
iskerfisins. Rannsóknir beinast
einkum að því að sporna við aukn-
ingu ofnæmissjúkdóma. Samt sem
áður getur liðið langur
tími frá því að rann-
sóknir leiða nýjungar í
ljós þar til að meðferð í
samræmi við nýjustu
niðurstöður getur haf-
ist. Ofnæmisfræðin horfir nú upp á
gríðarlega fjölgun tilfella og sann-
arlegan farald ofnæmis um hinn
vestræna heim. Það er skylda
greinarinnar að leita allra leiða til
þess að bregðast við vánni, og er
ráðstefna sem þessi hér á landi
kjörinn vettvangur til að kynnast
því nýjasta og sjá hvert stefnir á
næstu árum, öllum ofnæmissjúk-
lingum vonandi til heilla.“
Björn Árdal
 Björn Árdal fæddist í Reykja-
vík árið 1942, lauk stúdentsprófi
frá MR árið 1962, stundaði nám í
efnafræði í München í Þýska-
landi 1964–65, og lauk embættis-
prófi í læknisfræði frá Háskóla
Íslands árið 1970. Hann stundaði
framhaldsnám í Bandaríkjunum
og lauk prófi í barnalækningum
1977 og í ofnæmis- og ónæmis-
fræðum árið 1979. Björn hefur
starfað að barnalækningum og
ofnæmislækningum hjá Barna-
spítala Hringsins frá 1977, ásamt
störfum á eigin stofu. Hann hef-
ur unnið að rannsóknum og birt
greinar í innlendum og erlendum
fagritum. Björn er kvæntur Kol-
brúnu Sæmundsdóttur píanó-
kennara og eiga þau þrjár dætur
og fimm barnabörn.
Mikil aukning
ofnæmis
meðal barnaMapeifinish
Sími 525 3000 • www.husa.is
Þéttimúr
24 kg poki og 6 lítra brúsi
3.995 kr.
ÞÓRÓLFUR Sveinsson, formaður
Landssambands kúabænda, sagði á
aðalfundi sambandsins í gær að
fjárhagslegt þanþol flestra kúa-
bænda væri mjög takmarkað en
helsta mál fundarins varðar hugs-
anlegan nýjan samning við stjórn-
völd um mjólkurframleiðslu.
Aðalfundurinn hófst að Laugum í
Sælingsdal í gær og honum lýkur í
dag. Í setningarræðu sinni sagði
Þórólfur að gengju spár eftir þyrfti
innanlandsmarkaðurinn prótín úr
109 milljónum lítra mjólkur á næsta
verðlagsári en greiðslumarkið hefði
verið hækkað í 106 milljónir lítra.
Við það væri miðað að næsta leið-
rétting á mjólkurverði yrði um
næstu áramót.
„Hafa ber í huga að við verðlagn-
ingu undangengin misseri hefur
mjólkuriðnaðurinn ekki fengið uppi
bornar allar hækkanir sem fram-
reikningur á verðlagsmódeli
iðnaðarins hefur mælt. Afkoma iðn-
aðarins hefur aftur á móti verið það
góð að hægt hefur verið að láta
hann taka á sig hluta af hækkunar-
þörfinni.
Ekki liggur fyrir samræmt upp-
gjör iðnaðarins fyrir árið 2001, en
telja verður líklegt að það sýni
versnandi afkomu frá árunum 1999
og 2000 sem nemur hundruðum
milljóna. Því er ólíklegt að við
næstu verðlagningu verði hægt að
ganga miklu lengra í að láta mjólk-
uriðnaðinn taka á sig verðhækkan-
ir. Viðhorf gagnvart verðbreyting-
um hefur breyst talsvert síðastliðna
mánuði og því ekkert gefið um
hvernig gengur með leiðréttingar á
mjólkurverði um næstu áramót.
Það er hins vegar ljóst að kúa-
bændur lenda í miklum erfiðleikum
ef mjólkurverð verður ekki leiðrétt í
samræmi við kostnaðarhækkanir.
Fjárhagslegt þanþol flestra kúa-
bænda er mjög takmarkað.“
Í máli Þórólfs kom fram að sala
nautakjöts hefði gengið vel á verð-
lagsárinu en verðið væri of lágt. Í
kjölfar ráðstefnu um málefni nauta-
kjötsins hefðu verið teknar upp við-
ræður við landbúnaðarráðuneytið
um hvernig hægt væri að greiða
götu atvinnuvegarins og tryggja
neytendum aðgang að íslensku kjöti
en ekki væru komnar niðurstöður.
Mjólkursamningur verði
framlengdur óbreyttur
Þórólfur sagði að óskað hefði ver-
ið eftir að viðræður um næsta
mjólkursamning hæfust sem fyrst
og er stefnt að því að ljúka samn-
ingagerð fyrir áramót. Í því sam-
bandi greindi hann frá því að stjórn
LK legði tillögu fyrir aðalfundinn
þess efnis að lögð yrði áhersla á að
samningurinn yrði framlengdur
óbreyttur hvað varðar stuðning við
mjólkurframleiðslu og tollvernd.
Sama gilti um leikreglur fram-
leiðslustýringar en viðskiptahættir
með greiðslumark yrðu teknir til
endurskoðunar, sveigjanleiki við
verðlagsáramót aukinn og heimilað-
ur samrekstur greiðslumarkshafa
þannig að hægt væri að nýta
greiðslumark eins lögbýlis að hluta
eða öllu leyti með framleiðslu á öðru
lögbýli.
Formaðurinn sagði að fram-
leiðsla mjólkur til útflutnings væri
ekki skynsamleg. Því virtist óhjá-
kvæmilegt að viðhalda kvótakerfinu
og nauðsynlegt væri að leita arð-
gæfra markaða erlendis fyrir sér-
vöru úr íslenskri mjólk. Núverandi
form á stuðningi við mjólkurfram-
leiðsluna væri skynsamlegt, því það
tryggði að hver króna sem til verk-
efnisins væri varið kæmi til lækk-
unar á vöruverði til neytenda.
ESB-aðild myndi kollvarpa
forsendum nautgriparæktar
Þórólfur sagði að mikil óvissa
ríkti um framtíðina og í Danmörku
væri t.d. spurning hve mikilli fram-
leiðniaukningu væri mögulegt að ná
í búrekstri og hversu mikilli hag-
ræðingu væri hægt að ná í mjólkur-
iðnaði. Aðeins þeir bændur sem
væru nokkuð góðir fyrir og héldu
áfram að bæta sig gætu átt von um
viðunandi afkomu.
„Í framhaldi af þessu er óhjá-
kvæmilegt að minna á þá miklu um-
ræðu sem orðið hefur í síðastliðnum
mánuði um hugsanlega aðild Ís-
lands að Evrópusambandinu. Eng-
inn vafi er á því að slík aðild myndi
kollvarpa núverandi forsendum
nautgriparæktar á Íslandi og liggur
þá í augum uppi hver hlýtur að vera
afstaðan til málsins. Hitt hefur
raunar farið miklu hljóðar að í
samningnum um Evrópska efna-
hagssvæðið sem Ísland er aðili að
kemur fram vilji til þess að ræða
frekari tollalækkanir í viðskiptum
með landbúnaðarvörur milli aðila
samningsins. Því má segja að þótt
okkur gangi heldur vel nú sé óvissa
um framtíðina.“
Formaður Landssambands kúabænda á aðalfundi
Morgunblaðið/Guðrún Kristinsdóttir
Mikið fjölmenni var á aðalfundi Landssambands kúabænda að Laugum í Sælingsdal í gær.
Fjárhagslegt þanþol flestra
kúabænda takmarkað