Morgunblaðið - 20.10.2002, Síða 24

24 SUNNUDAGUR 20. OKTÓBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
LEIKVERKIÐ, sem Kóm-edíuleikhúsið æfir nú afvestfirskum krafti, heitireinfaldlega Muggur ogsegir stutta en merka sögu
listamannsins Guðmundar Thor-
steinsson er kallaður var Muggur.
Höfundur draumsins um þessa litlu,
stóru sýningu er Elfar Logi Hann-
esson og skrifar hann sjálfur hand-
ritið ásamt Vigdísi Jakobsdóttur sem
jafnframt leikstýrir. Elfar Logi túlk-
ar Mugg, sem og allar aðrar persónur
sýningarinnar, með fátt annað að
vopni en einn vasaklút og eina krít.
Leikmyndin er aftur á móti hreyfan-
leg og með leikhúsgaldri er farið víða
um lönd og fram og aftur í tíma á
þeim klukkutíma sem sýningin varir.
Þegar leikari og leikstjóri eru
heimsótt er farið að styttast í frum-
sýningu en vinna við verkið hófst
snemma í vor. Þá hafði hugmyndin
nýverið hlotið styrk frá menntamála-
ráðuneyti og fyrirséð að Muggur
kæmist loks á fjalir eftir að hafa búið í
kolli Elfars Loga sem dálítill draum-
ur.
Meira að segja klæðskerinn …
„Velkomin í leikhúsið. Reyndar
kemur þetta tiltekna svið sýningunni
ekkert við, leikmyndin okkar er í
smíðum fyrir vestan,“ útskýrir leik-
húsfólkið kankvíslega um leið og
gengið er inn í sal Möguleikhússins
við Hlemm. Þar hafa þau Vigdís og
Elfar Logi æft að undanförnu – og
bera mikið lof á Möguleikhússmenn
fyrir liðlegheit – á sama tíma og með-
lætið hefur kraumað í pottum á öðr-
um stöðum. Tökur á hreyfimyndum
hafa farið fram í Elliðaárdal og víðar,
Kristinn Jóhann Níelsson semur tón-
listina á Ísafirði, leikskráin er í
vinnslu í Keflavík, búningur á sauma-
stofu í Reykjavík og leikmynd í smíð-
um á Bíldudal. „Á morgun förum við
svo vestur og tökum síðustu skorpuna
með áhlaupi. Allir þeir sem standa að
sýningunni koma saman á Bíldudal,
hver úr sinni átt, og sýningin fær á sig
mynd,“ útskýrir Vigdís og ekki laust
við spenning í röddinni.
Elfar Logi bætir við að þótt fjar-
vinnslan kunni að gefa hugboð um
tvístraðan hóp, tengist þátttakendur
samt allir – í gegnum Vestfirði.
„Það var nú ekki af ráðnum hug,
heldur kom það bara í ljós þegar á
leið. Sjálfur er ég frá Bíldudal,
heimabæ Muggs, og bý nú á Ísafirði.
Vigdís er hálfur Ísfirðingur, Rebekka
A. Ingimundardóttir sem hannar
leikmynd og búninga er af Ströndum
og Bíldudal, höfundur tónlistarinnar
býr á Ísafirði, ljósahönnuðurinn, Jó-
hann Bjarni Pálmason, var einu sinni
giftur vestur og meira að segja klæð-
skerinn sem saumaði búninginn
reyndist vera ættaður að vestan. Svo
er Ragnar Bragason, kvikmynda-
gerðarmaður, með okkur en hann er
frá Súðavík. Þannig að þetta er al-
vestfirskt leikhús,“ segir hann og er
tilbúinn til þess að fallast á þá tilgátu
að guðleg forsjón hafi raðað í hópinn.
Úthugsuð notkun kvikmynda
Verkið hefst þegar Muggur er 32
ára, árið sem hann dó. Svo er horfið
aftur til æskuára og sagan rakin með
tilheyrandi útúrdúrum og uppbrot-
um. Vigdís og Elfar Logi taka þó
fram að verkið sé ekki heimildaleikrit
heldur sé einungis byggt á ævi og
persónu Muggs – þess á milli sé
skáldaleyfi nýtt og endurspeglist það
í uppsetningunni allri.
„Leiðin sem Rebekka fer með leik-
mynd og búninga er til dæmis í senn
stílhrein og ákveðin og styður vel við
þá hugmynd okkar að setja ævi
Muggs í víðara samhengi. Við leggj-
um áherslu á manninn Mugg en ekki
sagnfræðilegar staðreyndir um líf
hans. Í leikmyndinni er mikill hreyf-
anleiki sem aftur rammar inn einfald-
leikann í frásagnarmátanum. Re-
bekka hefur mikla reynslu af leikhúsi
erlendis þar sem myndmiðlum er
beitt óspart og hefur það komið okkur
vel,“ segir Vigdís og bætir við að ljós
og tækni setji nokkurn svip á upp-
setninguna. „Samt sem áður reynum
við að hafa einfaldleikann að leiðar-
ljósi og höfum sett okkur margar stíf-
ar reglur hvað það snertir.“
Reglurnar ná jafnt til umgjarðar
og leikstíls; nefna má að Muggur tal-
ar aldrei við ímyndaðan hóp af sam-
ferðarfólki, heldur beint við áhorfend-
ur eða aðrar persónur verksins, en
þær eru ýmist byggðar á fyrirmynd-
um eða sprottnar beint úr penna höf-
unda.
„Þótt verkið sé einleikur er það
langt frá því að vera eintal,“ áréttar
Vigdís. „Ég man reyndar ekki í svip-
inn hversu margar persónur koma við
sögu, þær eru áreiðanlega tíu eða
tólf …“
„Ég var að telja þetta saman, þær
eru sautján að Mugg meðtöldum,“
skýtur Elfar Logi að.
„… og við kynnumst
manninum Muggi
þannig fyrst og fremst í
gegnum samskipti hans
við annað fólk. Þar liggur
dramatík verksins,“ heldur
Vigdís áfram. „Auk þess
notum við stutt kvikmynda-
brot á markvissan hátt. Oft
eru kvikar myndir í leik-
húsi meira hafðar til
skrauts, eða notaðar til
þess að undirstrika eitt-
hvað sem fram er komið,
en við viljum láta kvik-
myndaþáttinn bæta ein-
hverju við söguna. Sum
kvikmynduðu atriðin
snúa til dæmis að hugar-
heimi Muggs – sýna eins
konar róstur innra með
honum – og þar komum
við aftur að dramatík-
inni. Kvikmyndin er
þannig notuð sjaldan
og stutt í hvert sinn, en
markvisst.“
Sem fyrr segir er
það Ragnar Bragason
sem gerir kvik-
myndakaflana og þar
koma meðal annars
fyrir Dimmalimm og
prinsinn, en Muggur
skrifaði sem kunn-
ugt er Söguna af
Dimmalimm og
myndskreytti.
Annað kvik-
myndaatriði er
endurgerð Ragn-
ars, Elfars Loga
og Vigdísar á
lykilatriði úr
dansk-íslensku
kvikmyndinni
Saga Borgar-
ættarinnar frá 1919,
en þar lék Muggur ein-
mitt aðalhlutverkið.
„Já, hann tók eitt hliðar-
spor og lék í kvikmynd – eins og
Björk,“ segir Elfar Logi kankvíslega
og Vigdís bætir við að Muggur hafi
verið hógværðin uppmáluð og
aldrei gert mikið úr framlagi
sínu til myndarinnar, sem að
sögn vakti þó á honum heil-
mikla athygli.
„Við endurgerðum þetta at-
riði þar sem aðalpersónan,
Ormar Örlygsson, heldur á
látnum föður sínum út úr
kirkju. Eyvindur P. Eiríksson,
rithöfundur og enn einn Vest-
firðingurinn, lék látna föðurinn
og við tókum þetta atriði í Árbæj-
arsafni. Atriðið er auðvitað sorg-
legt en við skemmtum okkur engu
að síður konunglega við tökurn-
ar. Þegar við svo sáum útkom-
una kom í ljós þessi líka
brakandi snilld, Ragnar
hafði unnið filmuna
þannig að hún
virkar eldforn og
slitin og við vor-
um hæst-
ánægð.“
List hans og
leikgleði
Í hugum
samtímafólks
er Muggur
hins vegar
þekktur fyrir
flest annað en
kvikmynda-
leik. Hann er í
flestra huga
skapari ævin-
týrisins um
Dimmalimm
og svaninn,
ýmsir tengja
nafn hans
við mynd-
verk á borð
við Sjöunda
dag í Para-
dís, margir
muna mynd-
skreytingar
hans við ís-
lenskar þjóð-
sögur og enn
aðrir þekkja
teikningar hans
á fyrstu íslensku
spilunum – þar
sem drottning-
arnar eru á upp-
hlut – en spilin
þau munu enn
vera framleidd.
„Styrkur
Muggs lá í raun fyr-
ir utan svið hefðbund-
innar listsköpunar á
þessum tíma,“ segir
Vigdís. „Hann var ein-
staklega fjölhæfur;
teiknaði, tálgaði, saum-
aði út og frá unga aldri
hafði hann lag á að gera
lítil listaverk úr nánast
hverju sem var. Þetta
fylgdi honum ævina á
enda og sem listamaður
naut hann sín alla tíð
best í leiknum, þegar
hann sleppti fram af sér
beislinu. Hann var hrif-
næmur og um leið
gagnrýndur af sam-
tímamönnum fyrir að
móta sér ekki afgerandi
stíl sem listamaður. Í
raun má segja að hann
hafi verið eilíft barn en á
sama tíma gerði hann
miklar kröfur til sjálfs
sín. Ókláruð altaristafla
eftir hann, sem nú er í
Bessastaðakirkju, er
besta dæmið um það.“
Muggur dó úr berklum
32 ára gamall og Vigdís
bendir á að sumum þyki
sem hann hafi einfaldlega
ekki átt að verða eldri, í
ljósi hins barnslega og glað-
lega sem einkenndi verk
hans. „Hann gaf mikið af
sér á sinni stuttu ævi,
skemmti til dæmis á
góðgerðarsamkomum í Reykjavík
og giftist m.a.s. konu af góðmennsk-
unni einni saman. Hann var líka
myndarlegur og áberandi, dró að sér
Á fimmtudag verður
frumsýnt á Bíldudal
leikverk um einn af
bestu sonum bæjarins,
listamanninn Mugg.
Að sýningunni stend-
ur athafnafólk sem í
fyrstu taldi sig koma
úr ýmsum áttum, þar
til í ljós kom að ræt-
urnar kvíslast allar
um vestfirska mold.
Sigurbjörg
Þrastardóttir ræddi
við handritshöfund-
ana um leikhús og
drauma.
Morgunblaðið/Jim Smart
Dálítilli hreyfimynd um Dimma-limm og prinsinn verður varpað
á leikmyndina. Oliver Másson og Björg Katerine Jónsdóttir
Blöndal við tökur í Elliðaárdalnum.
Muggur var ævintýraprins