Morgunblaðið - 03.11.2002, Blaðsíða 7

unarkonu, sem sagði mér snúðug að
þetta væri tóm vitleysa – en svo
skoðaði hún mig og sá sér til skelf-
ingar að ég hafði reyndar rétt fyrir
mér.
Hún kallaði á tvær aðstoðarstúlk-
ur, báðar óþjálfaðar þorpsstúlkur, og
skipaði þeim með skelfingu í rödd-
inni að halda mér niðri og þrýsta
hnjánum á mér saman svo ég gæti
ekki rembst á meðan hún næði í
lækninn. Ég sárbændi hana um að
taka sjálf á móti barninu enda var
hún lærð ljósmóðir, en hún svaraði
því til að hún ætlaði ekki að hætta
starfi sínu með því að taka á móti
konungbornu barni þar sem til þess
væri ætlast að ég fæddi með lækni
við höndina.
Jacqueline var haldið fast af að-
stoðarstúlkunum þar til læknirinn
kom nokkru síðar.
Hún byrjaði ekki strax að gráta.
Ég sá að naflastrengurinn hafði vaf-
ist tvo eða þrjá hringi um hálsinn og
að líkami hennar var öskugrár. Ég
hélt niðri í mér andanum á meðan ég
beið eftir að hún gæfi frá sér hljóð og
bað þess að hún léti í sér heyra svo ég
vissi að hún væri heil á húfi. Það var
eins og tíminn stæði í stað og ver-
öldin öll héldi niðri í sér andanum, en
svo gaf Shahirah frá sér væl sem
fékk tárin til að renna niður kinnar
mínar af gleði. Ég breiddi út faðminn
móti henni og lagði hana á brjóst
mér, en hún greip strax í geirvörtuna
og fór að drekka. Hún var svo ótrú-
lega fíngerð. Hún var grönn, miklu
nettari en Iddin hafði verið við fæð-
ingu, og hún var köld viðkomu. Um
leið og hún opnaði annað örþreyttu
augnanna og virti andlit mitt fyrir
sér af einurð vissi ég að ég tilheyrði
henni um allan aldur – ég var orðin
móðir í annað sinn.
Skömmu síðar kom Bahrin inn í
herbergið til að skoða nýju dóttur
okkar. Ég rétti höndina í átt til hans
þegar hann nálgaðist rúmið og hag-
ræddi Shahiruh lítillega svo hann
gæti séð hana. Í stað þess að taka í
hönd mína lagði hann hana aftur ofan
á sængina og klappaði hranalega á
hana um leið og hann gjóaði augun-
um á barnið okkar.
„Ég elska þig,“ muldraði ég ofur-
lágt og leit vonaraugum upp á andlit
hans.
„Það veit ég,“ svaraði hann blæ-
brigðalausri röddu, klappaði mér á
hnéð og snerist á hæli. „Ég sé þig
seinna,“ sagði hann svo og hvarf
gegnum vængjahurðina.
Klukkutíma eftir að Shahirah
fæddist kom Iddin til okkar; ég hafði
beðið Mak að sjá til þess, því að ég
vildi vera viss um að hann gæti byrj-
að að mynda tengsl við systur sína
eins fljótt og hægt var. Hann kom
inn í herbergið á fullri ferð og ætlaði
að fara að kasta sér í fangið á mér, en
snarstansaði og rak upp stór augu
þegar hann sá litlu systur sína. Ég
laut fram til að kyssa hann og faðma
og kynnti hann svo fyrir systur sinni.
Tengdamóðir mín og Zainah frænka
vissu ekki sitt rjúkandi ráð þegar ég
sagði Iddin að koma upp í til okkar
og hjálpaði honum að koma sér þægi-
lega fyrir. Hann starði heillaður á
systur sína þegar ég lagði hana í
fangið á honum og er hún bærði á
sér, opnaði augun og horfði upp á
hann var hann frá sér numinn.
„Þetta er litla systir mín,“ sagði
hann, „ég skal passa mig voða vel.“
Svo hélt hann áfram að brosa við
henni.
Seinna um kvöldið tók ég Shah-
iruh upp úr vöggunni. Það voru ekki
til neinir hitakassar á spítalanum og
hún var krókloppin svo að ég
smeygði henni inn undir náttkjólinn
minn til að hlýja henni. Þannig lá hún
alla nóttina, í hnipri upp við líkama
minn, og svaf á milli þess sem hún
drakk af brjóstum mínum.
„Raja Shahirah Aishah,“ hvíslaði
ég að henni um leið og ég kyssti hana
á ennið, „hvað hef ég gert með því að
fæða þig inn í líf eins og þetta?“
Þegar vonin ein er eftir eftir Jacqueline
Pascarl kemur út hjá JPV-útgáfunni í
þýðingu Höllu Sverrisdóttur. Bókin er
302 bls. að lengd.
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 3. NÓVEMBER 2002 B 7
LAGT hefur verið fram á Alþingi
frumvarp þess efnis að sameiginleg
forsjá barna verði meginregla ef til
skilnaðar eða sambúðarslita kemur
hjá fólki. Þeir sem leggja fram frum-
varpið sakna þessa ákvæðis í nýjum
barnalögum sem lögð hafa verið fram
til umfjöllunar Alþingis. Bent er og á
að slíka meginreglu sé nú verið að
setja á oddinn á sumum Norður-
landanna.
Það er varla tilviljun að hin nýjubarnalög kveða ekki á um að
sameiginleg forsjá verði meginregla –
tæpast er þarna um
hugsunarleysi, mis-
gáning eða
gleymsku að ræða.
Sönnu nær er lík-
lega að þeir sem
unnu nýju barna-
lögin hafi eftir at-
hugun og umþenk-
ingar komist á þá
skoðun að það sé ekki heppilegt að
koma hér á sameiginlegri forsjá sem
meginreglu.
Í samtali sem ég átti fyrir þremur
árum við dómara kom fram að sam-
eiginleg forsjá hefði þá ekki reynst
eins vel og vonir stóðu til. Mörg mál
hefðu komið upp þar sem óskað væri
breytinga og risið hefðu af þeim sök-
um forsjármál.
Það er ekkert óeðlilegt við það að
sameiginleg forsjá geti reynt mjög á
þolrif þeirra sem slíkt fyrirkomulag
prófa.
„Þetta gengur helst hjá eldra fólki
sem þegar hefur alið upp eldri börn
sín en miklu síður hjá ungu fólki sem
er með ung börn,“ sagði dómarinn
ennfremur.
Það er skiljanlegt að fólk sem ekki
hefur getað leyst ágreining sinn á
annan hátt en með sambandsslitum
eigi í erfiðleikum með að láta sér koma
saman um lausnir í uppeldismálum.
Það er viss hætta á að með sameig-
inlegri forsjá haldi áfram að koma upp
ágreiningsefni sem hinu fráskilda fólk
gengur seint að leysa úr.
Það er vitað að það tekur flest fólk
talsvert langan tíma að jafna sig til-
finningalega eftir það skipbrot sem
hjónaskilnaður eða sambúðarslit er
óhjákvæmilega.
Meðan tilfinningalegt öldurót er
sem mest má því lítið út af bera til að
upp úr sjóði. Þetta vita þeir t.d. sem
hafa reynt að halda góðu sambandi við
báða hina fráskildu aðila.
Börn fráskilins fólks eru í svipaðri
aðstöðu, þau finna að ástandið er eld-
fimt og vilja hvorugt foreldra sinna
særa. Löngunin til þess að gera báð-
um jafn réttháum aðilum til hæfis leið-
ir venjulega þann sem togast er á um í
mikla tilfinningalega streitu.
Börn þurfa ró og festu meðan þau
eru að alast upp, síendurtekið tilfinn-
ingalegt umrót er fjandsamlegt sál-
arró.
Margt getur orðið til þess að for-
eldrum sem fara sameiginlega með
forsjá komi illa saman.
Í fyrsta lagi hefur þetta fólk oftar
en ekki átt í miklum erfiðleikum með
að móta sameiginlega stefnu í grund-
vallarmálum, – annars hefði það getað
leyst sín mál og ekki komið til
sambandsslita. Í öðru lagi rekur fólk
eðlilega mun meira í sundur eftir
skilnað, – líf þess breytist mjög er
fram í sækir, tíminn og umhverfið sjá
um það. Í þriðja lagi koma mjög oft til
nýir makar foreldranna sem líka hafa
sínar skoðanir og tilfinningar.
Í fjórða lagi koma svo gjarnan til ný
systkini og stjúpsystkini og nýjar
stórfjölskyldur.
Barnið í sameiginlegu forsjánni má
því hafa sig allt við að aðlagast öllu
þessu og reyna að gera sem flestum til
hæfis.
Þetta getur skapað mikið álag sem
því miður minnkar kannski ekki með
árunum heldur jafnvel eykst.
Væri ekki ráð að bíða og sjá hvernig
þeim börnum reiðir af sem uppkomn-
um einstaklingum sem alist hafa upp
við sameiginlega forsjá? Það þyrfti að
kanna rækilega hvaða áhrif þetta fyr-
irkomulag hefur á þá sem reyna það á
eigin skinni.
Álit sérfræðinga og foreldra hlýtur
eðli málsins vegna að skipta minna
máli en reynsla fullorðinna einstak-
linga sem alist hafa upp við sameig-
inlega forsjá – velferð barnanna í bráð
og lengd er það sem að er stefnt.
Í svona málum er rétt að fara sér
hægt og muna að oft er langur vegur á
milli óskhyggju og veruleika. Hafa ber
líka í huga að raunsönn reynsla í upp-
eldismálum fæst ekki á nokkrum ár-
um, árangurinn verður að kanna hjá
mörgum einstaklingum og á löngum
tíma til þess að réttlætanlegt sé að
breyta fyrirkomulagi sem komin er
löng hefð á, þ.e. að annað hvort for-
eldrið hafi forsjá barns og sjái að meg-
inhluta um uppeldið en hitt hafi um-
gengnisrétt.
Af þessum sökum er sameiginleg
forsjá sem meginregla varla heppileg
nú, heldur ætti sameiginleg forsjá að
vera áfram valkostur sem rétt væri að
skoða síðar vel í samhengi við árangur
og reynslu annarra möguleika í for-
sjármálum. Hvað snertir önnur lönd
þá væri heppilegt að sjá fyrst hvernig
reynslan þar til lengri tíma verður af
því að gera sameiginlega forsjá að
meginreglu áður en slíkar aðgerðir
eru lagðar til grundvallar breytingum
á forsjármálum hér. Hafa ber einnig í
huga að hvert samfélag hefur sín sér-
kenni og það sem reynist vel á einum
stað þarf ekki að gera það annars
staðar.
Þjóðlífsþankar/Væru breytingar
til farsældar?
Sameiginleg forsjá – val-
kostur eða meginregla
eftir Guðrúnu
Guðlaugsdóttur