Morgunblaðið - 07.11.2003, Blaðsíða 4

FRÉTTIR
4 FÖSTUDAGUR 7. NÓVEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Sannleikurinn um lygina
Með húmor, innsæi og
stílgáfu gengur Linda
Vilhjálmsdóttir á hólm við
sjálfa sig og lygi lífs síns.
Einstök bók um mannlegt
eðli – sannleikann og lygina
um okkur öll.
Linda Vilhjálmsdóttir
Lyginni
líkast
HÉRAÐSDÓMUR Suðurlands hef-
ur staðfest úrskurð óbyggðanefndar
um að land innan landamerkja nokk-
urra jarða í uppsveitum Árnessýslu
teljist ekki til þjóðlendna en íslenska
ríkið höfðaði málið og krafðist þess
að úrskurðurinn yrði ógiltur. Þá
komst dómurinn að þeirri niður-
stöðu í máli Bláskógabyggðar gegn
íslenska ríkinu að afréttur norðan
vatna á Biskupstungnaafrétti teljist
ekki til þjóðlendna eins og óbyggða-
nefnd úrskurðaði í mars í fyrra en
vísaði jafnframt frá kröfu Bláskóga-
byggðar um viðurkenningu á bein-
um eignarrétti afréttarins. Héraðs-
dómur staðfesti aftur á móti úrskurð
óbyggðanefndar um að Framafrétt-
ur, eins og hann er afmarkaður í nið-
urstöðu úrskurðarins, teljist til þjóð-
lendu.
Málinu að öllum
líkindum áfrýjað
Skarphéðinn Þórisson ríkislög-
maður segist eiga von á því að dóm-
um Héraðsdóms Suðurlands verði
áfrýjað enda sé það mikilvægt upp á
seinni tíma að búa til fyrir óbyggða-
nefnd bindandi fordæmi þannig að
menn lendi ekki í vandræðum seinna
meir.
Ragnar Aðalsteinsson, sem flutti
mál eins landeigenda, segir aðalat-
riðið vera að jarðirnar standi
óbreyttar, þ.e.a.s. að hin þinglýstu
landamerki standi á sama hátt og
hjá óbyggðanefnd. Ragnar segist í
raun mjög undrandi á þeirri kröfu-
gerð ríkisvaldsins að óska eftir því
að landamerkjum jarða skuli verða
breytt í tilefni af þjóðlendulögum því
lögin sjálf og undirbúningsgögn
þeirra gefi ekki tilefni til þess. „Við
settum okkur landamerkjalög árið
1880 og á þessum slóðum fóru menn
strax í það að gera landamerkjalýs-
ingar og þinglýsa þeim. Það hefur
enginn gert athugasemd við það í
120 ár og ríkið hefur sjálft byggt á
þessum landamerkjalýsingum bæði
skattheimtu, lán og veðsetningar og
því verður ekki raskað.“
Studdust við landamerkjabréf
og hefðarsjónarmið
Í niðurstöðu dómsins, sem var
fjölskipaður, segir að stefndu, þ.e.
eigendur jarðanna, telji sig eigendur
þess lands sem um sé deilt og þeir
hafi lagt fram landamerkjabréf til
stuðnings eignarrétti sínum. Þá hafi
þeir stuðst við hefðarsjónarmið, lík-
ur á upphaflegu námi landsins, nýt-
ingu jarða þeirra og væntingar
þeirra og annarra til eignarhalds á
landsvæði því sem um er deilt. Í nið-
urstöðum dómsins er fallist á þá nið-
urstöðu óbyggðanefndar að almennt
megi gera ráð fyrir að jörð sé land-
svæði sem upphaflega hafi verið ráð-
stafað úr einstökum landnámum,
stofnað til nýbýlis á eða eignarhefð
unnin yfir og að tilgangur með stofn-
un jarðar hafi verið að stunda þar
búskap árið um kring.
Í niðurstöðum dómsins segir enn
fremur að eigandi hafi farið með um-
ráð og hagnýtingu innan merkja
jarðar sinnar og gert ráðstafanir
með löggerningum, og hún hafi
gengið að erfðum á sama hátt og
gildi um eignarland almennt.
Skilyrði hefðar um óslitið
eignarhald uppfyllt
Þá segir að ekki verði annað séð
en að skilyrði hefðar um óslitið eign-
arhald af hálfu eigenda jarða séu
uppfyllt að því er varði þá hluta
jarðanna sem um sé deilt. Ekki hafi
verið sýnt fram á að aðrir en eig-
endur jarðanna hafi nýtt þær nema
með samþykki þeirra. Að mati dóms-
ins styðja hefðarsjónarmið kröfur
eigenda jarðanna um að land innan
landamerkja þeirra teljist ekki til
þjóðlendu í skilningi laganna.
Ríkið taldi að þar sem enginn
hefði áritað landamerkjabréf um-
ræddra jarða að því er varðar merki
á afrétti hafi þau ekkert gildi hvað
varðar afmörkun eignarlanda
jarðanna og aðliggjandi þjóðlendu. Á
þetta féllst dómurinn ekki heldur
verði þvert á móti að líta svo á að
með áritun fyrirsvarsmanna grann-
jarða felist mikilvæg vísbending um
að landamerkjum hafi einmitt verið
lýst í landamerkjabréfi í samræmi
við það sem talið hafi verið rétt á
þeim tíma.
Þá telur dómurinn það hafa þýð-
ingu að eigendur jarðanna, sem af-
markaðar voru með landamerkja-
bréfi, hafi komið fram gagnvart
handhöfum ríkisvalds og öðrum sem
eigendur þessa tiltekna lands, hafi
greitt skatta og skyldur af jörðinni
eins og henni var lýst í landamerkja-
bréfi og gert um hana ráðstafanir
sem eigendur.
Héraðsdómur hafnar kröfum ríkisins á hendur bændum í Árnessýslu
Land innan landamerkja
ekki hluti af þjóðlendu

    

 
  
 





      

 

 
 
 
 





 





 
 
 
 
 


 


 
 
 
 



 


  










  
 


 
!




"  


 







 

 

 
   
!  
 " # $
 %  !
 
& '"

RÍKISSJÓÐUR var rekinn með 8,1
milljarðs kr. halla á síðasta ári en í
fjárlögum var gert ráð fyrir að hann
skilaði 18,5 milljarða kr. rekstraraf-
gangi. Tekjurnar voru nálægt því
sem áætlað var en gjöldin voru 28
milljörðum kr. hærri en búist var við.
Þetta kemur fram í skýrslu Rík-
isendurskoðunar vegna endurskoð-
unar ríkisreiknings 2002. „Um helm-
ingur þess fráviks skýrist af því að
tveir fjárlagaliðir, gjaldfærsla lífeyr-
isskuldbindinga og afskriftir skatt-
krafna ríkissjóðs, hækkuðu mun
meira á árinu en ráð var fyrir gert.
Gjaldfærsla vegna lífeyrisskuldbind-
inga meira en sexfaldaðist milli ára
og afskriftir meira en þrefölduðust.
Vegna endurskoðunar ríkissjóðs-
tekna bendir Ríkisendurskoðun á
nauðsyn þess að endurskoða þann
tekjugrunn sem birtist í ríkisreikn-
ingi þar sem óraunverulegar áætl-
anir, t.d. á uppgjöri virðisaukaskatts,
valda erfiðleikum við að meta þær
tekjur sem eru til ráðstöfunar,“ segir
meðal annars í tilkynningu stofnun-
arinnar af þessu tilefni.
Þá kemur fram að flestar stofn-
anir virtu þær fjárheimildir sem
þeim voru ætlaðar og höguðu rekstri
sínum í samræmi við þær. Engu að
síður fóru útgjöld 109 fjárlagaliða af
510 fram úr þeim 4% mörkum sem
ákveðin voru í reglugerð um fram-
kvæmd fjárlaga. „Þar af voru um 80
stofnanir og aðalskrifstofur ráðu-
neyta. Í sumum tilvikum hefur verið
stofnað til útgjalda langt umfram 4%
mörkin. Ríkisendurskoðun bendir á
nauðsyn þess að tekið verði á þess-
um vanda,“ segir ennfremur.
Treystu sér ekki til
að grípa til sparnaðar
Fram kemur að í nokkrum tilvik-
um hafi verið bent á að stofnanir hafi
ekki náð að aðlaga sig tekjuskerð-
ingu vegna lækkandi sértekna eða
tekna sem ekki hafi tekist að inn-
heimta. Í fleiri tilvikum sé þó um það
að ræða að stjórnendur hafi ekki
treyst sér til að grípa til sparnaðar-
ráðstafana sem komi niður á þjón-
ustu viðkomandi stofnana. Sérstak-
lega sé þetta áberandi hvað varði
rekstur á sviði mennta- og heilbrigð-
ismála.
Auk hefðbundinnar fjárhagsend-
urskoðunar lagði stofnunin áherslu á
að kanna eftirlitskerfi og stjórn-
skipulag stofnana og fyrirtækja rík-
isins. Að þessu sinni var sérstök
áhersla lögð á fjögur atriði, áhættu-
stjórnun, fyrirkomulag launa-
ákvarðana og starfsmannamála,
vöru- og þjónustukaup og styrkveit-
ingar. Fram kemur að reglur um
ákvörðun viðbótarlauna eru óskýrar
hjá mörgum ríkisstofnunum og ein-
ungis tæp 50% þeirra viðhafa starfs-
mannaviðtöl. Þá virðast vinnureglur
um veitingu styrkja nokkuð á reiki
og Ríkisendurskoðun telur óeðlilegt
að stofnanir noti hluta rekstrarfjár
til að styðja félagasamtök.
Endurskoðun ríkisreiknings 2002
Gjöldin 28 millj-
örðum kr. hærri
en ráðgert var
GÍSLI Jónsson, dýralæknir fisk-
sjúkdóma, hefur nokkrar áhyggjur
af því að smitandi ILA-laxasjúk-
dómur sem ber íslenska heitið blóð-
þorri geti borist í sjókvíaeldi á
Austfjörðum, en náttúrulegir laxa-
stofnar eru hins vegar ekki í hættu.
Tugir þúsunda eldislaxa, sem sýkt-
ir eru af sjúkdóminum, sluppu úr
laxeldiskví í Oyndarfirði á Austur-
ey í Færeyjum fyrir viku.
Málið varð opinbert á þriðjudag-
inn var og bíða færeysk stjórnvöld
eftir rannsóknarskýrslu um málið.
Laxeldið er á vegum Vestlax og er
málið litið mjög alvarlegum augum
þar sem þetta er í fyrsta skipti sem
sýktur lax sleppur. Hingað til hafa
Færeyingar eingöngu þurft að
glíma við annað vandamálið í einu
varðandi laxeldið, þ.e. annars veg-
ar sjúkdóma og hins vegar að lax-
inn sleppi. Ekki er ljóst hvað olli
því að laxinn slapp en verið er að
rannsaka málið. Vitað er að allt að
100 þúsund laxar voru í kvínni.
Gísli sagði að sjúkdómurinn
sprengdi rauðu blóðkornin í fisk-
inum og tálknin yrðu algerlega
hvít og föl og þess vegna hefði
hann fengið nafnið blóðþorri. „Ég
hef mestar áhyggjur gagnvart sjó-
kvíaeldinu á Austfjörðum. Þarna
eru náttúrlega ekki nema ein-
hverjir fjögur hundruð kílómetrar
á milli. Það er nú helst gagnvart
því. Ég hef ekki áhyggjur af þessu
gagnvart villtum fiski eða slíku.
Það hefur nú sýnt sig að þetta hef-
ur engin áhrif á villta laxastofna,“
sagði Gísli í samtali við Morg-
unblaðið.
Verður að farga öllu
Hann sagði að sjúkdómurinn
hefði aldrei komið upp hér á landi
til þessa. Þetta væri sjúkdómur
sem væri í alvarlegasta flokki
slíkra sjúkdóma hjá Evrópusam-
bandinu og ef þetta kæmi upp í kví-
aeldi á Austfjörðum yrði að farga
öllu eins og löggjöfin væri í dag.
Morgunblaðið/RAX
Nokkrar
áhyggjur
af sjókvía-
eldi á Aust-
fjörðum
MIÐLUNARTILLAGA ríkissátta-
semjara í deilu Flugvirkjafélags Ís-
lands og Samtaka atvinnulífsins
vegna Tækniþjónustunnar á Kefla-
víkurflugvelli var samþykkt í at-
kvæðagreiðslu flugvirkja. Já sögðu
103, nei sögðu 14 og tveir atkvæða-
seðlar voru ógildir.
Vinnuveitendur hafa einnig sam-
þykkt tillöguna og er því kominn á
kjarasamningur milli aðila. Boðuðu
verkfalli sem átti að hefjast á mið-
nætti næstkomandi mánudagskvöld
er þar með aflýst.
Flugvirkjadeilan
Miðlunartil-
laga samþykkt
♦ ♦ ♦
HÆSTIRÉTTUR staðfesti í gær
dóm Héraðsdóms Reykjaness,
þar sem Hafnarfjarðarbær var
dæmdur til að greiða grunnskóla-
kennara 63 þúsund krónur ásamt
dráttarvöxtum, en kröfu sína setti
kennarinn fram til að innheimta
laun skv. gildandi kjarasamningi.
Taldi kennarinn sig jafnframt
eiga rétt til tilgreindra viðbótar-
kjara en í málinu deildu aðilar um
hvernig skilja bæri sameiginlega
yfirlýsingu samningsaðila. Hæsti-
réttur taldi að með yfirlýsingunni
hefði stéttarfélag kennarans
skuldbundið sig til þess eins að að-
hafast ekki þótt samningnum um
persónubundin viðbótarkjör yrði
sagt upp. Stéttarfélagið átti ekki
aðild að samningnum um viðbót-
arkjör kennarans og taldi réttur-
inn að Hafnarfjarðarbæ hefði bor-
ið að segja samningnum upp kysi
hann að vera laus undan skuld-
bindingum sem þar var kveðið á
um. Málið dæmdu hæstaréttar-
dómararnir Gunnlaugur Claes-
sen, Árni Kolbeinsson og Ingi-
björg Benediktsdóttir. Kristinn
Hallgrímsson hrl. flutti málið fyr-
ir Hafnarfjarðarbæ og Guðni Á.
Haraldsson hrl. fyrir kennarann.
Á rétt á viðbótarlaunum
óháð kjarasamningi