Morgunblaðið - 07.11.2003, Page 39

SMS
tónar og tákn
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 7. NÓVEMBER 2003 39
Skrefi framar
Sokkar, sokkabuxur, undirföt
www.sokkar.is
Kynnum
vetrartískuna
frá OROBLU
Í dag
Lyf og heilsa
Austurstræti
kl. 13-17.
Lyf og heilsa
Keflavík,
kl. 14-18.
Á morgun
Lyf og heilsa
JL húsi.
kl. 12-16.
20%
afsláttur
af öllum
Oroblu
vörum
meðan á
kynningu
stendur.
Gjöfin þín*:
* Resolution krem 15 ml
* Photogenic farði 15 ml
* Miracle ilmur 7 ml
* Hydra Intense rakamaski 15 ml
* Mini Amplicils maskari
* Snyrtitaska
Ef þú kaupir Lancôme vörur fyrir 5.500
eða meira færð þú þennan kaupauka
að verðmæti 5.500 kr.
EINSTAKIR GJAFADAGAR!
GIFTLE
*
G
ild
ir
m
eð
an
bi
rg
ði
r
en
da
st
-
ei
nn
ig
að
ra
r
ge
rð
ir
a
f t
ös
ku
m
og
gj
af
as
tæ
rð
um
Kynning
Hygeu Kringlunni
föstudag og laugardag
Smáralind, sími 554 3960.
Kringlunni, sími 533 4533.
Laugavegi 23, sími 511 4533.
ÞAÐ hefur ekki farið hátt í fjöl-
miðlum að Ólafur F. Magnússon,
borgarfulltrúi F-listans, lagði fram
tillögu á fundi borg-
arstjórnar nú í októ-
ber varðandi veru-
lega lækkun
strætófargjalda til
ungmenna og nið-
urfellingu fargjalda
barna (yngri en 12
ára) og öryrkja.
Tillagan er afar athyglisverð og
hljóðar svo:
Borgarstjórn Reykjavíkur sam-
þykkir að fela Reykjavíkurborg að
beita sér fyrir því innan stjórnar
Strætó bs. að eftirfarandi far-
gjaldalækkanir taki gildi hið fyrsta og
að kostnaði vegna þeirra verði mætt
með auknu framlagi sveitarfélaga á
höfuðborgarsvæðinu til fyrirtækisins.
1. Fargjöld barna að 12 ára aldri
verði felld niður.
2. Fargjöld unglinga 12–18 ára
verði lækkuð til samræmis við far-
gjöld aldraðra (67 ára og eldri).
3. Fargjöld öryrkja verði felld nið-
ur.
Með því að fella niður fargjöld
barna og öryrkja nú og lækka far-
gjöld unglinga til samræmis við far-
gjöld aldraðra væri stigið mikilvægt
skref í þá átt að fella niður fargjöld
allra þessara hópa í samræmi við
stefnu F-listans sem var kynnt fyrir
sveitarstjórnarkosningar. Þar sagði
að til að auka nýtingu almennings-
samgangna bæri að lækka og jafnvel
fella niður fargjöld í strætisvagna
fyrir unglinga að 18 ára aldri ásamt
öldruðum og öryrkjum. Bættar al-
menningssamgöngur næðust betur
fram með slíkum aðgerðum en að
hindra greiða umferð einkabíla um
stofnbrautir borgarinnar.
Ódýrt að fella niður fargjöld
barna og öryrkja
Áætlaður kostnaður vegna þessara
fargjaldalækkana er 10 milljónir
króna vegna niðurfellingar barnafar-
gjalda og 20 milljónir króna vegna
niðurfellingar fargjalda öryrkja.
Ástæða er til að vekja sérstaka at-
hygli á því hve lítið það kostar sveit-
arfélögin á höfuðborgarsvæðinu að
fella niður fargjöld þessara hópa.
Áætlaður kostnaður vegna lækk-
unar farmiðakorta unglinga, þannig
að hver ferð lækki um 25% og kosti
90 krónur í stað 120 kr. áður (miðað
við að kort séu keypt) er 17 milljónir
króna. Beinn kostnaðarauki vegna
tillögunnar í heild er þannig tæplega
50 milljónir króna.
Lág unglingafargjöld hjá stræt-
isvögnum Reykjavíkur voru tekin
upp í borgarstjóratíð Árna Sigfússon-
ar árið 1994 skv. tillögu Ólafs F.
Magnússonar. Eftir að meirihluti
R-listans tók við völdum voru ung-
lingafargjöld tvöfölduð árið 1995 og
aftur árið 2001 og þannig fjórfölduð á
sjö árum og urðu á ný töluvert hærri
en fargjöld aldraðra.
Betri þjónusta –
fleiri farþegar
Áherslur R-lista í samgöngumálum
borgarinnar hafa verið þær að ekki
megi gera einkabílnum of hátt undir
höfði og því sé brýnt að sem flestir
nýti almenningssamgöngur. Notkun
einkabíla er meiri hér á landi en í ná-
grannalöndum vegna þess að veð-
urfar er hér miklu rysjóttara en þar.
R-listinn hefur alltaf horft framhjá
þeirri staðreynd að hér er veðurfar
með allt öðrum hætti en í nágranna-
löndum þar sem t.d. hjólreiðamenn-
ing blómstrar. En ef R-listinn vill
raunverulega efla almennings-
samgöngur þá verður þjónustan að
stórbatna. Hvers vegna er ekki hægt
að kaupa strætókort í sjálfsölum um
allan bæ og jafnvel inni í vögnunum?
Og hvers vegna geta bílstjórar allra
landa skipt peningum fyrir farþega
sína þegar það virðist ekki vera fram-
kvæmanlegt hér á landi?
Fulltrúar R-lista hika iðulega þeg-
ar rætt er um byggingu öflugra
stofnbrauta í borginni og hafa
áhyggjur af því að það sé ekki sú borg
sem þeir vilja sjá í framtíðinni (ekki
nógu rómantísk?). En rétt er að
benda á að ef stofnbrautir borg-
arinnar verða stórefldar, þá eiga allir
bílar greiðari leið – líka strætisvagn-
arnir sem R-listinn vill að almenn-
ingur noti – og það sparar gríð-
arlegan tíma og peninga þegar upp er
staðið.
Lækkun
strætó-
fargjalda
Eftir Margréti Sverrisdóttur
Höfundur er varaborgarfulltrúi
F-listans.
ÍSLENDINGAR eiga því láni
að fagna að njóta góðrar heil-
brigðisþjónustu. Á þeim vettvangi
verða þó aldrei all-
ar óskir uppfylltar
og ýmsir á öllum
tímum telja hlut
sinn fyrir borð bor-
inn. Hraðfara þró-
un læknavísinda,
ný lyf, skilvirkari
hjúkrun og umönnun og framfarir
í endurhæfingu lengja verk-
efnalista heilbrigðiskerfisins og
auka útgjöld.
Þegar rætt er um útgjöld til
heilbrigðiskerfisins virðist það
gleymast í umræðunni, að um 70%
af kostnaðinum er launakostn-
aður. Ríkið fær því fljótlega aftur
hluta af framlögunum í formi
skatta starfsmanna. Þá verður að
horfast í augu við þá staðreynd,
að erfitt verður að draga úr
kostnaði nema því aðeins að skera
niður launakostnað. Aðrar leiðir
eru vart færar.
Þess ber og að geta, að ríkið
sjálft semur um laun fagfólks og
stjórnar þar launaþróuninni.
Mestur sparnaður í heilbrigð-
iskerfinu næðist með því að fjölga
legurúmum, utan sjúkrahúsa, fyr-
ir langlegusjúklinga. Þá þurfa
stjórnvöld að efla þátt endurhæf-
ingar; gera fleiri einstaklinga
starfhæfa á ný, bæði á vinnu-
markaði og til að sjá um eigin
þarfir og til að draga úr
greiðslum örorkubóta. Merkileg
tilraun á þessu sviði var gerð fyrir
nokkru í Östursund í Svíþjóð.
Sveitarfélagið lagði fram umtals-
vert fjármagn til að fjölga sjúkra-
þjálfurum og iðjuþjálfum og auka
alla endurhæfingu fyrir eldri
borgara. Eftir tvö ár var unnt að
draga verulega úr greiðslum til
heimilishjálpar, enda minnkaði
þörfin á henni um þriðjung. Einn-
ig kom þetta fram í færri inn-
lögnum á sjúkrahús. Þegar reikn-
ingurinn var gerður upp reyndist
sparnaðurinn mun meiri en nam
viðbótarframlögum.
Umræðan á Íslandi snýst nú
einkum um hugsanlegan þátt
einkaframtaksins í heilbrigð-
isþjónustu. Í þessari umræðu hef-
ur orðið mikill hugtakaruglingur.
Eitt sinn heyrði ég fullorðinn
mann segja, að það væri sitthvað
sósa eða kjöt þegar honum þótti
ranglega farið með staðreyndir.
Menn mega ekki rugla saman
einkavæðingu og einkarekstri.
Á landsfundi Samfylkingarinnar
fyrir nokkrum dögum komu þessi
mál talsvert til umræðu í kjölfar
ræðu formanns. Þessi umræða er
mjög nauðsynleg og er hluti af
tímabærri könnun á leiðum til
hagræðingar í heilbrigðiskerfinu.
Það verður hins vegar að koma
mjög skýrt fram, að einkavæðing
heilbrigðiskerfisins kemur aldrei
til greina.
Þeir, sem tala um einkavæð-
ingu, eru að gera því skóna, að
einstaklingum verði afhentur hluti
af heilbrigðiskerfinu án nokkurrar
aðkomu ríkisvaldsins. Einkavædd-
ar greinar byðu þá þjónustu sína
gegn fullri greiðslu. Sjúkrahús
yrðu rekin eins og hver önnur fyr-
irtæki, án fjármuna úr ríkissjóði.
Takmarkaður hópur einstaklinga
gæti þá keypt sér aðgerðir og
meðferð fyrirvaralítið og jafn-
framt keypt nauðsynlegar trygg-
ingar, sem stórir hópar þjóð-
félagsþegna hafa ekki ráð á. Þar
með væri komin fram misskipting
og misrétti, sem stuðningsmenn
velferðarríkisins geta ekki sætt
sig við. Afleiðingar af einkavæð-
ingu í bandarísku heilbrigðiskerfi
eru hörmulegar. Það er dýrasta
heilbrigðiskerfi í heimi, miðað við
kostnað pr. íbúa og um leið það
lakasta fyrir gríðarlega stóran hóp
þegnanna.
Þegar talað er um einkarekstur
er jafnan átt við það, að gefa ein-
staklingum tækifæri á að spreyta
sig á rekstri innan tiltekinna sviða
heilbrigðiskerfisins. Það er hins
vegar gert á þeim forsendum, að
notendur kerfisins greiði ekki
meira fyrir þjónustuna en hjá rík-
isreknum stofnunum og tryggt að
sjúklingum verði ekki mismunað.
Einkareksturinn yrði að lúta öll-
um lögum um heilbrigðisþjónustu
og fengi rekstrarfé á fjárlögum.
Slíkur einkarekstur er þegar fyrir
hendi hér á landi og hann getur
tekið við í margvíslegum stoð-
greinum sjúkrahúsanna og jafnvel
tekið að sér verkefni, sem rík-
isrekin sjúkrahús annast nú.
Nefna má liðaðgerðir og ýmsar
smærri aðgerðir, sem ekki kalla á
langa legu, en krefjast endurhæf-
ingar á göngudeildum eða vistunar
á hvíldar- eða endurhæfing-
arstofnunum. Það kemur hins veg-
ar ekki til greina að stóru sjúkra-
húsin verði einkarekin. Öll
skynsamlega rök mæla gegn því.
Það er bæði sjálfsagt og eðli-
legt, að vandlega verði kannað
hvort og hvernig einkarekstur
getur komið við sögu í íslensku
heilbrigðiskerfi til að bæta þjón-
ustu og draga úr kostnaði. Menn
verða þó að hafa hugfast að einka-
rekstur er engin töfralausn. – Í
umræðu um heilbrigðismál er
rangt að tala um botnlausa hít.
Heilbrigðiskerfið skilar miklum
verðmætum inn í samfélagið og er
fyllilega tímabært að hefjast
handa um að meta þau verðmæti.
Einka-
rekstur –
einkavæðing
Eftir Árna Gunnarsson
Höfundur hefur stýrt Heilsu-
stofnun NLFÍ í 12 ár.