Vísir - 26.01.1981, Blaðsíða 4

4
Hinar grænu veifur Islams
blakta vi6 Pislarvættistorgiö i
hjarta Tripoli, höfuöborg Libýu,
og þaöan sendir Khaddafi
erindreka sina, hvort sem er til
viöræöna um sameiningu Libýu
og annars rikis eöa til þess að
fyrirkoma óvinum sinum i Utlegö.
Þar fögnuöu bedúinar hans
sigrinum i N’Djamana, höfuöstaö
Chad.
Sá sigur varö þó til þess, aö sú
tortryggni, sem vesturlanda-
menn bera til Khaddafis offursta,
breiddist út um stóran hluta
Afriku.
Hafa margir leiðtogar blökku-
Hafa margir leiötogar blökku-
mannalýövelda snúist gegn hon-
um. Lita þeir á hann sem mann,
sem látið hefur oliuauðinn stiga
sér til höfuðs, En meö þvi aö oliu-
dollaramir hafa gert honum fært
að sanka aö sér hergögnum, þykir
maöurinn um leið hættulegur.
Stórveldisdraumar
Fram til valdatöku Khaddafi
fannst engum sér stafa hætta af
Libýu. Hvorki næstu nágrönnum,
eins og Egyptum eöa Túnisbúum,
né heldur rikjunum i hinni svörtu
álfu. 1 Libýu búa um þrjár
milljónir manna og aðallega þá
bedúinar, hjarömenn eyðimerk-
unnar. Þettaer strjálbýltland, aö
flatarmáli þrisvar sinnum stærð
Frakklands.
Olfuauðurinn haföi fram til 1969
ekki vakiö hjá stjórn landsins
neina stórveldisdrauma, hvorki á
sviöi stjórnmála eöa trúar-
bragða. En þaö ár bylti herinn
Idriss konungi og til valda komst
höfuösmaður einn úr hernum
Moammar Khaddafi aö nafni.
Siðan hefurekki á ööru gengið en
endemum.
Fæddur á
bakl ulfaida
Um uppruna Khaddafis hafa
menn þaö fyrir satt, aö hann sé
fæddur á baki úlfalda, skipi
eyöimerkurinnar. Foreldrar hans
voru bedúinar, og voru þau á ferð
i úlfaldalest, langleiöina komin i
tjaldstað, þegar móöirin ól soninn
1942, einhvers staðar i Syrtes-
eyðimörkinni um 500 km suöaust-
ur af Tripóli.
Hinn ungi Khaddafi hlaut
stranga trúarbragöafræöslu i
Tripolitania, og stundaöi siöar
landafræðinám I háskólanum i
Benghazi f þrjú ár. 1963 hóf hann
nám i herforingjaskóla, sem
leiddi hann til stuttrar dvalar i
breska herskólanum i Sandhurst.
A þessum tima slóst hann í fylgd
meö ungum foringjum úr hern-
um, sem mynduöu kjarnan i sam-
særinu gegn Indriss kóngi. •
Þarna ber strax á þrennu, sem
viröist setja sitt sterkasta mark
á Khaddafi. Eyðimörkin,
múhammeöstrúin og herinn. Viö
bætist sfðan mikill metnaöur og
fjallgrimm vissa um, aö hann sé i
heiminn borinn til heilags verk-
efnis. Hvaöa verkefni? Hvorki
meira né minna en endurheimta
reisn sóldánsveldisins, heims-
áhrif araba frá fyrri timum og
hreinleika múhameðstrúarinnar.

WtíSÍR
. i kfc t •.*•**' ♦ i*n « >.:
Mánudagur 26. janúar 1981.
BRJALÆÐINGURINN
í TRÍPðLI FER A
STÚFANA I AFRlKlf
Olían gerir
muninn
Þessi sama hugsjón hefur
blossað upp i brjóstum margra
annarra leiðtoga múhameðs-
manna. Nefna má Nasser
Egyptalandsforseta, sem
dreymdi stórveldisdrauma um
heimsveldi, sem teygt gæti sig frá
Sahara til Miö-Asiu og frá Ind-
landi til Atlantshafs viö Spánar-
strönd, skorti hann oliu, peninga
og vopn.
Khaddafi stýrir hinsvegar
fámennri þjóö en af svarta gull-
inu hefur hann yfriö nóg. Olian
færir honum milljaröa og aftur
milljaröa af Bandarikjadölum i
tekjur tíl aö spila úr. Eins og
stendur eru oliutekjur Libýu ætl-
aðar um 16 milljarðar dollara á
ársgrundvelli og stöðugt hækkar
olian i veröi einmitt fyrir áhrif
Libýu innan OPEC, sölusamtaka
oliuframleiöslurikja.
Draumórar
og raunverulelki
Hvaö er raunveruleiki og hvaö
eru draumórar varöandi
Khaddafi? Markiö, sem stefnt er
Guömundur
Pétursson,
fréttastjóri
erlendra
frétta.
aö, er svo sem nógu raunverulegt.
Aö skapa stórveldi úr sand-
auönunum umhverfis Libýu:
Chad, Niger og ýmsum hlutum
Sahara. Bedúinasonurinn litur
svo á, aö borgimar séu bæöi sál-
ar- og heilsuspillandi. Hann telur,
aö Kairó Casablanca og Bagdad
séu alger spillingarbæli og hættu-
leg trúnni, og þar af leggur hann
út af trú sinni á hreinleikanum og
eyöimörkinni.
Til þess aö stefna aö þessu
marki hefur offurstinn I Libýu
viðað aö sér sliku safni vopna-
birgöa aö hreint er meö ólikind-
um og er samt raunveruleiki.
Kennir þar margra grasa. Gnótt
Momntar Khaddafi trúir þvi, aö hann sé i heiminn borinn til aö taka
upp merki spámannsins og sanntrúaöra og bera þaö til nýs heims-
veldis.
er af léttum og þungum hand-
vopnum, fallbyssum og skotfær-
um fyrir þau. Þar eru til sprengj-
ur, eldflaugar og flugskeyti.
Skriðdreka skortirekki heldur, né
orrustuvélar eöa sprengiflugvél-
ar. Aö sjálfsögöu eru flutninga-
tæki, sem enginn her kemst af án.
Þvl þurfti ekki að horfa i her-
gagnabruöliö I herferð Libýu-
manna í Chad. Né heldur sparar
Khaddafi hergögn I Polisarlu-
skæruliða i Vestur-Sahara, eöa
skæruliöa Palestinuaraba i Sýr-
landi. Hefur hann raunar reynst
mjög örlátur hverskonar hryöju-
verkasamtökum, hvar sem er I
heiminum, og látiö þeim I té bæöi
vopn og aöstööu til þjálfunar i
Libýu.
Heima fyrir hefur stefna
Khaddafis reynst draumar, sem
illa ætla aö rætast. Þaö hefur ekki
tekist aö hrlfa þjóöina á öldum
byltingarinnar til þjónustu við
„hreinleika trúarinnar”. Spill-
ingin er sögð allsráöandi innan
embættiskerfisins, þar sem hver
og einn reynir aö raka aö sér ollu-
peningum, og vill heldur reisa
fyrir þá eitthvert gróðavænlegt
einkafyrirtæki en byggja fyrir þá
moskur. Jafnvel innan hersins
rlkir enginn sérstakur eldmóöur,
og nægir aö nefna, að mikið af
fallegu herleikföngunum er látiö
liggja og ryöga vegna skorts á
umhiröu og viðhaldi. Hefur
Khaddafi neyðst til þess aö set ja á
laggirnar „alþýöunefndir” til
eftirlits. En einmitt fyrir þaö
eftirlit saka einstakir foringjar
hann um haröstjóraaðferöir, og
má vera, aö þar sé kannski þegar
kviknaður sá neisti, sem einhvern
tlma brennir undan Khaddafi
valdastóhnn.
Enginn endist til
Þaö hafa hingað til reynst
draumórar einir hjá Khaddafi aö
reyna aö steypa saman i eitt
riki, Libýu og einhvern ná-
grannann. Þegartillengdar hefur
látiö, hafa þeir alhr gefist upp á
honum. Sadat kallar hann
„brjálæöinginn I Tripoll” og er
fýrirlitningin gagnkvæm hjá báö-
um, hvor á öörum. Þeir, sem hafa
látiö ginnast af sameiningarhjali
Khaddafis eöa látist gera þaö i
von um aö krækja I eitthvaö af
oliuauðnum, hafa alUr til þess
gengið frá honum meö tapi, braki
og bramli. Egyptar, Túnisbúar og
Miö-Afrikumenn. Jafnvel
Palestlnuarabar eru klofnir I af-
stööu sinni til hans.
Hvaö varöar tengsl Khaddafis
við Evrópu og Bandarikin, þá
nýtur hann þar um slóðir ekki of
mikils álits eftir, aö ýmsir útlag-
ar frá Libýu höföu verið myrtir I
Bretlandiog V-Þýskalandi og upp
komst um samsæri libýskra
leynierindreka um svipaöa af-
greiöslu andstæðinga hans i
Bandarlkjunum.
Eins og stendur þykir maöur
óútreiknanlegur og ómögulegt aö
reiða sig á hann, og eru það ein-
ungis Sovétrikin sem reyna aö
skipa viö hann skapi og færa sér I
nyt dyntina, þrátt fyrir hve litla
samleiö kommúnisminn og
islamskt ofstæki viröast eiga. En
meö afskiptum sinum i Chad hef-
ur Khaddafi aukiö enn á ólguna
þar I álfu, og gætu afleiöingarnar
af þvi oröiö alvarlegar, einnig
fyrir hann sjálfan.
Hundaðheppni
Olivia Ncwton-John á eins og
margur annar sinn kjölturakka
sem henni þykir undurvænt um.
Er þaö tik, sem hún kallar
„Lady" (HefÖarfrú). En greyið
sneri sig á fæti einhvern tima i
ákafa sinum til þess að komast tii
að flaöra upp um Oliviu og varö
þviaðleita lækninga handa Lady.
Sem lókst allt vel, en reikningur
læknisins var upp á 3.125 krónur
Kanada og íran
Kanada mun leita formlegrar
tryggingar transstjórnar um
vcrnd tii handa diplómötum sin-
um, áður en tekiö verður aö nýju
upp stjórnmálasamband við lran
og sendiráð opnað í Tcheran, eftir
þvi sem Trudeau forsætisráð-
herra segir.
. Taldi hann, að iiða mundu
nokkrir mánuðir, áöuren af þessu
getur orðið.
Kanada lokaöi sendiráði sinu,
flutti burt starfsliö sitt og smygl-
aöi með þvf sex bandarisk-
um diplómötum, sem sloppið
höfðu frá hertöku bandaríska
sendiráðsins i Teheran og leitað
skjóls í kanadiska sendiráðinu,
þrem mánuöum eftir sendiráðs-
tökuna.
Rlthöfundar svlptir
ríklsborgararéttl
Sovésku rithöfundarnir Vasily
Aksyonov, Lev Kopelev og Haisa
Orlov. sem allir búa i útlegð á
vesturlöndum, hafa nú verið
sviptir sovéskum rikisborgara-
rétti. Þeim hafði öllum verið
meinað að snúa aftifr til Sovét-
rikjanna, eftir að þeir höfðu feng-
ið ferðaleyfi úr landi. Allir Itafa
lagt orð í belg til andófsmála.
„Times"
Astralski blaöakóngurinn,
Rupcrt Murdoch, hefur keypt
Lundúnarblaðiö „Timcs”, en með
þvi skilyrði að hann nái sam-
komulagi við stéttarfélögin um
mannahald.
Thomson lávarður gafst upp i
október f haust, við rekstur blað-
anna, eftir marga árekstra og
ófrið við prentarasamtökin vegna
innleiðingar nýrrar tækni.
Murdoch á fyrir mest útbreiddu
blöð Breta, sem eru „Sun” og
„News of the YVorld”. í Banda-
rikjunum á hann stórblaðið „New
York Fost” sem hann kcypti i
hitteöfyrra, en fyrir átti hann
nokkur blöö og timarit i Astraliu,
Verkfall
Flestir starfsmenn Evrópuráðs
EBE, um 8000 inanns, hófu verk-
fall á fimmtudaginn, en þeir gera
sig ekki ánægða með 1% kaup-
hækkanir fyrir allt árið 1981. Slik
launahækkun þykir þeim ekki i
samræmi viö samningana frá þvi
1976 sem gerði ráð fyrir árlegum
launahækkunum i samræmi við
framfærsluvisitölu. — Ráðið hef-
ur ákveðið, að úr þessu atriði
verði ekki skoriö, nema skjóta
málinu til Evrópudómstólsins.