Vísir - 17.03.1981, Síða 14

VÍSIR
Þriðjudagur 17. mars 1981
Þriðjudagur 17. mars 1981.
VÍSLR
H FfiTIN
KEISARANS'
Verslunum, sem bjóða upp á náttúrulegar vörur virðist
fara hraðfjölgandi á hólmanum okkar. f flestum stór-
:verslunum má finna fjöldan allan af vörum sem eru
unnar úr náttúruef num eingöngu, og upp hafa risið ýms-
ar smáverslanir, svo sem Kornmarkaðurinn við Skóla-
vörðustig, Heilsuhúsið, Frækornið og PNLF við Lauga-
veg og Öðinstorg. Auðvitað er þetta vegurinn í rétta átt —
rétt mataræði = heilbrigður líkami.
Er Náttúrulækningabúðin
á vegum NLFi?
Um hriö hef ég haft áhuga á aði
kynna mér þessa þróun og lagði
ég þvi leiö mina aö fyrirbæri sem
gengur undir nafninu PNLFR,
sem er ef til vill ein elsta náttúru-
vöruverslunin hér á landi. Þar
hitti ég fyrir hr. Óskar Guö-
mundsson, framkvæmdastjóra
Pöntunarfélagsins og bað ég hann
vinsamlegast um áheyrn.
Ekki varö ég beinlinis vör viö
aö ég væri hjartanlega velkomin,
en ég lét þaö samt ekki aftra mér
frá þvi að seöja forvitni mina. Til
þess að hefja innreiö i spurning-
arlista minn, byrjaöi ég á þvi aö
spyrja, hver væri tengiliöurinn
milli þessarar verslunar og
NLFR. Svar hans var:
,,Það er Pöntunarfélag Nátt-i
úrulækningafélags Reykjavikur,,
sem rekur þetta. Við köllum þetta
bara Náttúrulækningabúöina,
svona á milli fólks. Aö þetta sé
angi út frá NLFR fer eftir þvi
hvernig maður vill túlka þaö.
Þaö er Náttúrulækningastefnan|
sem á þetta en þetta er alveg sér-
stök stjórn. Þaö er ekki sama
stjórnin og NLFR, sem er bara
félagsstjórn og hefur ekkert meö
annaö að gera en venjuleg félags-
mál. Þetta er aftur á móti viöur-
kennt i formi samvinnufélaga.
Þaö getur enginn gengiö i
Pöntunarfélagiö nema að vera i
Náttúrulækningafélaginu um
leið. Siöan getur hann sótt um
inngöngu i Pöntunarfélagið”.
„Er erfitt aö fá inngöngu?”
„Neei, það kostar bara pen-
inga”.
Innanfélagsstríð NLFI
Um kostnaðinn viö aö gerast
meölimur i báöum félögum, svar-
aöi hann að veröiö væri 11 þús
krónur i Pöntunarfélagiö og 1500 i
Náttúrulækningafélagið. Hvort
þaö eru gamlar eöa nýjar, kom
ekki fram, því hann bætti snögg-
lega við: „Annars hef ég litinn
áhuga á að „skrifa” um þennan
liö málsins, vegna verndar viö
þetta félag”. Og vitnaði siöan i
upphlaupin i NLFÍ sem voru hvað
mest á forsiðufréttum blaöanna i
fyrra.
Þar eð hann haföi nú vakiö ó-
ljósar minningar hjá mér um
þetta innanfélagssyriö hjá NLFÍ,
spuröi ég óskar hvort þessi há-
reysti heföu ekki gerst i kringum
aöalfundinn hjá félaginu og hvort
von væri á áframhaldandi styrj-
öld. Ég varö fljót aö iðrast þess-
arar spurningar, þvi nú hvessti
hann róminn:
Hugsjónin skiptir
mestu máli
„Ég ætla sko ekki að fjalla um
Náttúrulækningafélagiö. Þetta
kemur Pöntunarfélaginu ekkert
við. Það er fyrst og fremst hug-
sjónin sem skiptir máli hjá þess-
ari verslun. Það hlutverk sem
hún þjónar skiptir máli. Viö erum
að reyna að vinna aö og halda á-
kveöinni hugsjón og ég vil ekki
blanda mér inn i svona spurning-
ar. Ef þú ætlar að ræöa þessi mál
svona, þá hef ég ekkert viö þig aö
tala, skal ég bara láta þig vita!!
Ég hélt þú ætlaöir að ræöa um
búðina og hugsjón hennar en ekki
félagsmálin”.
„Fyrirgefðu, en þú....”
„Ég ræði ekkert meira viö
þig!!”, þrumaöi hann.
Fyrir utan hegöunina þótti mér
þessi afstaða einkar afbrigðileg.
Þar sem Pöntunarfélagiö hangir
á Náttúrulækninganafninu, þá
þótti mér afstaðan svipuð og barn
sem afneitar áum sinum, En ekki
þýddi fyrir mig að streitast viö.
Sýndist mér sá svipur vera kom-
inn á manninn aö ég taldi rétt að
fjarlægja mig sjálf.
Hann Valdi minn
fauk upptil f jalla
Fyrir utan PNLFR-búöina stóö
ég nú i alislenskri veöráttu og
náði þvi að stööva einn vitran
kunningja minn sem var i þann
veg að fjúka til sjávar og spyrja
hann hvar ég gæti hitt formann
NLFR. Hann gat rétt svarað mér
áöur en hann tókst aftur á loft og
fauk upp til fjalla. Hugsaði ég
meö mér aö fleiri mættu fara
sömu leiö. En nú herti ég upp
hugann og ákveðin i þvi aö fá
minum spurningum svaraö,
þrammaöi ég til formanns NLFR,
Einars Loga Einarssonar.
Lengi getur vont versnað, kom
upp i huga minum og óörugg baö
ég Einar Loga um viötal. En for-
maöur NLFR tók aftur á móti
vingjarnlega viö mér og virtist
auöfús til svara.
Og þá datt hug-
sjónin í brunninn
„Mig langar til að spyrja þig
nokkurra spurninga um Náttúru-
lækningabúöina og kannski eitt-
hvað um félagiö i leiöinni”.
„Þaö væri nú best fyrir þig að
snúa þér til Pöntunarfélagsins i
sambandi viö búöina, en auðvitaö
er þér velkomiö aö spyrja mig
hvers sem þú vilt varöandi
NLFR”.
„Hvers sem ég vil! ? ” Ég út-
skýrði þá fyrir honum úthýsingu
mina hjá búðinni og sagði honum
jafnframt aö þaö heföi veruð ætl-
un min aö spyrja hr. óskar hvers
vegna vörurnar i PNLFR væru
langtum dýrari en annars staðar.
„En ég má sennilega þakka min-
um sæla fyrir aö hafa ekki gefist
kostur á að stynja þessari spurn-
ingu upp”. Einnig spurði ég Einar
Loga hvers vegna búöin sem
gengurundir „náttúrulækninga”-
nafni, seldi vörur eins og hveiti,
sykur, ópal, trix, cocoa puffs og
vörur sem innihalda gervi-,
bragö- og litarefni.
„Ætti ekki svona verslun aö
vera trygging fyrir þvi að þarna
séu einungis heilsusamlegar vör-
ur? Þetta gæti jafnvel ruglað fólk,
þannig aö þaö skynjaði ekki mis-
muninn og héldi aö cococa puffs
væri heilsusamlegt. Þaö er leiöin-
legt aö þurfa aö segja þetta, en
mér finnst þetta svipa til „Nýju
fata keisarans”, að auglýsa sig á
röngum forsendum og þá finnst
mér „hugsjónin”, sem rann svo
stritt fram af tungu hr. Óskars
dottin i brunninn”, sagöi ég hug-
rökk en undirbjó mig samt undir
aö hlaupa aö dyrunum.
t verslun Náttúrulækningafélags Reykjavikur. Vlsismynd: EÞS.
A sögulegum fundi náttúrulækningamanna.
Álagning á ekki
að vera óhófleg
En svar hans kom mér á óvart.
Þessi maður virtist einnig sjá i
beran rass keisarans:
„Ég hef enga skýringu á þvi
hvers vegna vöruveröiö sé hærra
en gerist i öðrum svipuöum
verslunum. Aftur á móti, er sú
staöreynd að þaö sé hærra en
annars staðar, i algjörri mótstööu
viö yfirlýsta stefnu Pöntunarfé-
lagsins. Ein lagagrein félagsins
hljóöar á þá lund, að útvega eigi
félagsmönnum hollustuvöru á
viöráöanlegu veröi, þannig að á-
lagning sé ekki óhófleg”.
„En hefur þá NLFR ekkert um
þetta að segja?”
NLFI bannað að skipta
sér af hugsjóninni
Einar Logi dæsti. „Þetta hefur
veriö margra ára deiluefni innan
NLF-hreyfingarinnar. Þar hefur
veriö deilt um hvort PNLFR ætti
aö einskorða sig viö sölu hollra
efna, vitamina og bætiefna og i
gegnum árin reyndi NLFÍ aö hafa
áhrif á vöruval i verslununum,
svo sem að banna sölu á kaffi,
sykri og hvitu hveiti. Þá gekk þar
fremstur i flokki Arni Asbjarnar-
son, þáverandi framkvæmda-
stjóri Heilsuhælis NLFt i Hvera-
gerði.
Þaö kann þvi aö viröast skjóta
nokkuö skökku viö, aö þegar hann
er nú orðinn formaöur Pöntunar-
félagsins þá skuli hann ekki beita
áhrifum sinum til þess að hrinda
þessu áhugamáli sinu i fram-
kvæmd. En eftir ab hafa setið sið-
asta aöalfund, sá ég aö skýringin
lá iaugum uppi, þvi þar lýsti Ósk-
ar Guömundsson yfir að hann
myndi ekki sjá sér fært aö starfa
sem framkvæmdastjóri ef stjórn-
armenn skiptu sér af rekstrinum
eöa hans verkum”.
Einkafyrirtæki eða
samvinnufélag?
„Og hans vilji hefur þá náö
fram að ganga?” spurði ég.
„Það liggur i augum uppi. Stað-
reyndin virðist vera sú, að Óskar
reki Pöntunarfélagið eins og
einkafyrirtæki i stað samvinnufé-
lags, eins og það þó er aö lögum”.
„Hver er þá kosturinn við aö
vera i Pöntunarfélaginu? Fá
meðlimir vörurnar ódýrari, eða
kannski heilsusamlegri?”
„Fyrstu árin nutu félagsmenn
ákveðins afsláttar frá smásölu-
verði, eins og tiökast hefur hjá
Kron, en siöari ár hefur ekki fylgt
annar réttur en til setu og „at-
kvæðis” á aöalfundi félagsins. En
atkvæðisrétturinn hefur þó veriö
skertur með gerræöislegum
hætti. Skýrasta dæmið um þaö
átti sér staö á aöalfundi félagsins
1979”.
Nú fékk ég kjörið tækifæri til aö
spyrja þeirrar spurningar, sem
hafði orðið viðtali minu við fram-
kvæmdastjóra Pöntunarfélagsins
aö bana. Þe.a.s. um innbyröis-
styrjöld NLF. En ég var samt
varkárari i þetta sinn og bætti
viö: „Þaö var alls ekki ætlun min
að móöga framkvæmdastjórann
á nokkurn hátt og satt að segja
komu viöbrögðin eins og valtari
yfir mig. Ef til vill var ég ómeð-
vitað að rifa i einhver gömul sár,
en hann sagöi að þessar deilui
kæmu Pöntunarfélaginu ekkert
viö”.
Erfittaðfá
inngöngu í PNLFR
„Ég mætti sem formaður NLFR
á Pöntunarfélagsfundinum, svar-
aði Einar Logi, „og til að lýsa
gerræðinu, sem þar átti sér stað,
má ég geta þess, aö eina skilyrðið
i lögum félagsins fyrir inngöngu
er aö vera þegar félagi i NLFR.
En á þessum aöalfundi sótti ég
ásamt Jóhannesi Gislasyni, nú-
verandi forseta NLFI um inn-
göngu i Pöntunarfélagiö. Fengum
viö þá upplýst aö stjórn Pöntun-
arfélagsins heföi tekiö þá ákvörð-
un aö engar inntökubeiönir yrðu
Einar Logi Einarsson, formaður Náttúrulækningafélagsins.
afgreiddar fyrr en eftir aöalfund-
inn. Bar þá einn fundarmanna
upp þá dagskrártillögu aö aöal-
fundurinn, sem æðsta vald i mál-
efnum félagsins, tæki sjálft af-
þar sem vald stjórnarinnar
spannar aöeins timabilið milli
aöalfunda, en ekki aöalfundinn
sjálfan.
En þá gerði formaöur félagsins,
aöi fundi, sér litið fyrir og braut
öll fundarsköp með þvi aö neita
að bera tillöguna undir atkvæði.
Alþingi fylgist með
En þaö er margt fleira mark-
vert sem hefur átt sér staö á þess-
um fundum og sem lýsir vel
starfsháttum forystumanna
Pöntunarfélagsins. Um það mætti
reyndar skrifa heila bók”.
1978 stóöu ungir stjórnarmeö-
limir aö söfnun nýrra félaga i
NLFR, en þá tókst ekki betur til
en svo að formanni Pöntunarfé-
lagsins stóö stuggur af. Stjórnar-
velli hans varð ógnað meö til-
komu ungs fólks sem vildi hrinda
hugsjón félagsins i framkvæmd.
„A aðalfundi Pöntunarfélags-
ins i fyrra átti sér stað atvik, sem
lýsir á skemmtilegan hátt heil-
agri reiöi Óskars i garð þeirra
sem stóðu aö þessari söfnun.
Skammaræöa hans náöi glæsi-
legu hámarki i þessari fleygu
setningu: „Þessir ungu menn
ættu að gæta að þvi að grannt er
fylgst meö verkum þeirra af fólki
innan félagsins, utan þess, á Al-
þingi og ríkisstjórn”. I miklu
sælurlki hljótum við að búa, ef Al-
þingi og rikisstjórn hafa það mik-
inn tima aflögu til aö fylgjast meö
þvi hvað allir eru vondir vib
óskar”.
Stefna NLF
„Hvað er Náttúrulækninga-
stefnan?”
„I fáum orðum má segja, aö
hún sé ákveðið lifsviöhorf, frekar
en stefna”, svaraði Einar Logi.
„Hún byggist á þvi viöhorfi að
fyrirbyggjandi aðgeröir séu væn-
legri i baráttu viö sjúkdóma, i
staö þess aö fást eingöngu við
sjúkdómseinkennin. Náttúru-
lækningastefnan er þvi i eðli sinu
róttæk, þ.e. að með heilnæmum
lifnaöarháttum og réttu mataræöi
megi fyrirbyggja flesta sjúk-
dóma”.
„Hvaöa verkefni telurðu aö ætti
að vera á slikri stefnuskrá?”
„Þaö má taka sem dæmi um
verkefni á félagslega sviöinu,
sem oft hefur verið bryddað á allt
frá stofnun félagsins, þ.e. nauð-
syn gæðaeftirlits. Þaö væri verð-
ugt verkefni fyrir NLFl að vinna
aö þvi að opna augu almennings
og stjórnvalda fyrir þeirri gifur-
legri verömætasóun og
heilsutjóni sem neysla óhollrar og
næringarlitillar fæðu veldur.
Fyrir utan þaö tjón sem neytand-
inn verður fyrir, má benda á þann
mikla kostnaö sem heilbrigöis-
þjónustan ber að meöferð hinna
ýmsu „menningasjúkdóma”.
Þróun neyslu á
heilsufæði
„Hver hefur þróunin veriö á
neyslu heilsufæöis?”
„Þaö hefur veriö gifurleg hug-
arfarsbreyting á siðasta áratug.
Má eiginlega segja aö gjörbylting
hafi oröiö á viöhorfi fólks gagn-
vart heilsufæðu. Sem dæmi, má
benda á val fólks á brauöi. Fyrir
10 árum var langmestur hluti
brauðsölu franskbrauð, sem er i
rauninni næringarlaust og óhollt.
1 dag er neysla brauös úr grófara
korni miklu meiri. A þessu má sjá
að hlutföllin hafa snúist viö.
Sérstaða NLF-verslana hvaö
varðar framboö á heilsusamleg-
um vörum er úr sögunni, meö til-
komu fleiri sérverslana. Jafn-
framtþvi, aö flestir stórmarkaöir
á Reykjavikursvæöinu bjóöa upp
á mikiö úrval grænmetis, ávaxta,
korns, bauna, auk ýmissa fæöu-
bætiefna.
Stjórnvöld gætu haglega ýtt
undir og hraöaö þessari hugar-
farsbreytingu sem hefur komiö
fram i breyttum neysluvenjum,
meö þvi að fella alfariö niður tolla
á heilsuvörum og heilnænum
matvælum. En þess I stað gætu
þau hækkaö verulega tolla og
gjöld á næringarlaus og heilsu-
spillandi „matvæli”, s.s. á hvitu
hveiti, hvitum sykri og matvæl-
um, sem innihalda gervi-, litar-
og bragöefni.