Morgunblaðið - 13.02.2004, Qupperneq 33

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 13. FEBRÚAR 2004 33
Tilvalin
tækifærisgjöf
á góðu verði: 1.490 kr.
Íslensk ástarljóð
Úrval okkar reyndustu söngvara; Andrea Gylfadóttir, Stefán Hilmarsson,
Páll Róskinkranz, Regína Ósk Óskarsdóttir, Björn Jörundur og Eiríkur
Hauksson, ásamt ungum, þjóðþekktum söngvurum; Ragnheiður Gröndal,
Sverrir Bergmann, Friðrik Ómar Hjörleifsson og Hera Hjartardóttir syngja
nokkur þekktustu ástarljóð íslenskrar tungu. Í frábærum útsetningum Jóns
Ólafssonar ( : kynþokkafyllsti maður Íslands, skv. vali hlustenda Rásar 2 : )
Inniheldur 15 stórkostleg lög, þ.á.m. lagið Ást í flutningi
Ragnheiðar Gröndal – lag ársins á Íslensku tónlistarverðlaununum.
Sérlega eiguleg geislaplata.
Pantanasími 568 8714.
Með lögum skal land byggja
Í TILEFNI 75 ára afmælis Varð-
ar, félags ungra sjálfstæðismanna á
Akureyri, má kynna stefnu félagsins
í iðnaðar- og byggðamálum.
Vörður fagnar iðnaðaruppbygg-
ingu Austurlands og lítur til Norður-
lands sem framtíðarvaxtarsvæðis
iðnaðar. Mikilvægt er að Íslendingar
hafi augun opin fyrir nýjum sókn-
arfærum til enn frekari styrkingar
íslensks atvinnulífs, stjórnvöld þurfa
ekki að koma að því. Fagaðilar hljóta
að sjá hag sinn í að kanna til hlítar
kosti góðra hugmynda sem fram
koma í umræðunni. Vörður leggur
áherslu á að dregið verði úr af-
skiptum ríkisins af íslenskum iðnaði
og losað um eignarhald ríkisins í iðn-
fyrirtækjum. Íslendingar hafa tví-
mælalaust hagnast á athygli er-
lendra fjárfesta á
iðnaðaruppbyggingu á Íslandi. Ekki
er ólíklegt að of mikið pólitískt vafst-
ur hins opinbera í iðnaðaruppbygg-
ingu hafi einnig getað fælt fjárfesta
frá landinu. Vegna pólitískra af-
skipta sjá fjárfestar fram á tilætl-
unarsemi stjórnvalda í sinn garð um
að veita atvinnu, fremur en að fjár-
festa í arðbærri starfsemi.
Varðarmenn vilja að Byggða-
stofnun verði lögð niður og sveit-
arfélögunum verði treyst til að sjá
um sig sjálf. Það þarf ekki stofnun til
að segja fólki hvar það á að búa. Þeg-
ar vegir eru góðir, eins og verður að
markmiðum samgönguáætlunar
uppfylltum, og samskipti hraðvirk, á
alnetinu, getur hver sem er nánast
búið hvar sem er. Nóg hefur verið
sagt um byggðamál og að vinda eigi
ofan af byggðaþróun síðustu tveggja
alda. Sé viljinn raunverulegur er
kominn tími á að verkin tali. Móta
átti fyrir nokkru byggðaáætlun um
Eyjafjarðasvæðið, um slíka hluti
hefur mikið verið skrifað. Vörður vill
framkvæmdir áður en síðasti Hrís-
eyingurinn flytur til Reykjavíkur.
Ísland á ekki að vera borgríki. Enda
víðar búsældarlegt en á Seltjarn-
arnesi og í nágrenni þess.
Akureyri þarf að vera óvinnandi
vígi, þar sem fólk á að geta leitað í
skjól, fundið sér starf og dægra-
styttingu við hæfi.
Vörður leggur til að
varlega sé farið í
einkavæðingu orku-
fyrirtækja. Hér er að
mestu um einokun að
ræða á markaði sem
lýtur að grunnþörfum
þjóðarinnar. Þó er
ljóst að endurskoða
má ýmislegt í rekstri
þeirra. Þrátt fyrir
miklar tækni-
framfarir, og þó
kannski einmitt vegna
mikilla tækniframfara, er orkugeir-
inn að styrkja sig í sessi sem grunn-
forsenda daglegs lífs í landinu. Því
má umfram allt ekki rasa um ráð
fram þegar böndin berast að einka-
rekstri eða einkavæðingu í orkugeir-
anum.
Hugmyndir um nám í orkufræð-
um við Háskólann á Akureyri er til-
valinn kostur til að efla enn frekar
nám og byggð við Eyjafjörð, slíkt
mætir óskum heimamanna um aukið
nám í tæknifræðum og getur styrkt
stöðu Háskólans á Akureyri og Ak-
ureyrar þar með.
Stefnu Varðar má sjá á vefritinu
islendingur.is. Við minnum á mál-
þingið Er frelsi til að velja, málþing
um búsetu og atvinnumál á lands-
byggðinni í Kaupangi við Mýrarveg
n.k. laugardag kl. 16:00 og þér er
velkomið að mæta.
Iðin hönd – mettur magi
Birgir Örn Tómasson
og Sigurgeir Valsson
skrifa um stjórnmál
’Sé viljinn raunveruleg-ur er kominn tími á að
verkin tali.‘
Birgir Örn Tómasson
Birgir Örn er gjaldkeri Varðar, Sig-
urgeir er meðstjórnandi Varðar.
Sigurgeir Valsson
UNDARLEG tilfinning greip
mig þegar ég las um það í vikunni
að nú ætti að breyta útliti fyrrum
barnastjörnu með
skurðaðgerðum og
tilheyrandi og að al-
menningi byðist að
berja breytingarnar
augum í sjónvarpinu.
Það er sannarlega
viðkvæmt að dæma
slíkar aðgerðir því
þær geta breytt lífi
fólks til hins betra og
auðvitað vill maður
að öllum líði sem
best. Það er hins veg-
ar munur á svoköll-
uðum fegrunar-
aðgerðum og
lýtalækningum. Lýta-
lækningar vinna á
líkamslýtum fólks
sem orðið hefur fyrir
slysum eða telur útlit
sitt á einn eða annan
hátt hamla sér í dag-
legu lífi og starfi.
Fegrunaraðgerðir eru
hins vegar gerðar til
þess að breyta útliti
fólks og færa það
nær einhvers konar staðal-
fegurðarímynd. Línan sem dregin
er á milli þessara aðgerða er þó
mjög óljós og það er alltaf persónu-
bundið hvað fólki finnst vera lýti
og hvað fólki finnst vera fegurð.
Það er staðreynd að næststærsta
sjónvarpsstöð landsins, Stöð tvö,
ætlar nú að gera að sjónvarpsefni
þann fegrunarleiðangur sem Rut
Reginalds hyggst leggja út í. Haft
er eftir Ingu Lind Karlsdóttur,
þáttastjórnanda Ísland í bítið, í
helgarblaði DV að markmiðið með
þessu uppátæki þáttarins sé m.a.
að sporna við fordómum gegn fegr-
unaraðgerðum og í auglýsingu um
þáttinn spyr Inga Lind af hverju
fólk megi ekki breyta útliti sínu ef
það hefur þörf fyrir það.
Það hryggir mig að svona leið-
andi og áberandi fyrirtæki eins og
Norðurljós skuli með þessu setja
það fordæmi að það sé fullkomlega
eðlilegt að láta skera í líkamann á
sér til að breyta útliti sínu og þar
af leiðandi láta sér mögulega líða
betur með sjálfan sig. Það hefur
jafnvel verið talið mikið
„hugrekki“ að gangast
undir slíkar aðgerðir
fyrir framan alþjóð. Á
ég og aðrar ungar
stúlkur að kvíða því að
eldast og uppgötva
breytingar á líkama
mínum í kjölfarið? Mér
finnst hrukkur fallegar,
þær eru spor lífsins og
hluti af reynslu okkar
og þroska. Ætti ég
kannski að byrja strax
að safna fyrir hrukku-
aðgerðum og brjósta-
lyftingu? Mér finnst
Inga Lind, Heimir
Karlsson og Stöð tvö
vera að senda þau
skilaboð til mín og ann-
arra stúlkna og mér
finnst ekkert eðlilegt
við það.
Nú er verið að mark-
aðssetja sjónvarpsstöð
með því að selja al-
menningi óánægju
fólks með sjálft sig. Ég
velti upp þeirri spurningu hvar
áherslur Stöðvar tvö í dag-
skrárgerð liggi þegar fjármagni er
varið í fegrunaraðgerðir á lýta-
lausri konu frekar en allt hitt sem
við getum verið að fjalla um. Allt
hitt sem lætur okkur kannski líða
raunverulega betur með okkur
sjálf.
Stórt siðferðisskref hefur verið
stigið í íslenskri fjölmiðlun með
þessum dagskrárlið Stöðvar tvö.
Ég vona að Norðurljósamenn, Inga
Lind, Heimir og allir sem standa á
bak við þetta uppátæki geri sér
grein fyrir fordæminu sem nú hef-
ur verið sett.
Lýsir það „hugrekki“ að afmá
spor lífsins með skurðaðgerðum?
Hetjusaga í
morgunsárið
Unnur Ösp Stefánsdóttir
skrifar um sjónvarp
Unnur Ösp Stef-
ánsdóttir
’Verið er aðmarkaðssetja
sjónvarpsstöð
með því að selja
almenningi
óánægju fólks
með sjálft sig.‘
Höfundur er leikkona og
kvikmyndagerðarmaður.
SIGURÐUR Lárusson kaup-
maður ritar grein í Morgunblaðið 7.
febrúar síðastliðinn þar sem tilefnið
var að nokkru grein sem undirrit-
aður ritaði í byrjun janúar um sam-
þjöppun í viðskiptalíf-
inu. Undir lok
greinarinnar leggur
hann nokkrar spurn-
ingar fyrir mig og
þeim ætla ég að reyna
að svara. Tilefni
spurninga hans er eft-
irfarandi setning undir
lok greinar minnar.
„Það eru til úrræði og
aðferðafræði til þess
að koma á „samkeppn-
isígildi“ þar sem af
náttúrulegum ástæð-
um er takmörkuð sam-
keppni til staðar.“ Sig-
urður segir meðal annars að þarna
sé ég búinn að finna upp glænýja
hagfræðikenningu sem virðist taka
markaðsfræðunum og Adam Smith
fram. Þessu er því til að svara að þó
Adam Smith hafi verið mikill kenni-
maður á sínum tíma þá hefur mikið
vatn runnið til sjávar frá hans dög-
um og í flóknu samfélagi nútímans
komið til fleiri kenningar án þess að
þurfa að stangast á við grunn-
hugmyndir hans. Því miður er það
þannig að ég er ekki að finna upp
neitt nýtt heldur leita ég í smiðju
seinni tíma hag- og markaðsfræða.
Það þarf ný úrræði
Þá eru það spurningarnar:
„Hverjar eru hinar náttúrulegu
aðstæður?“ Því er til að svara að
hagfræðin kallar það náttúrulega
einokun (natural monopoli) þegar
aðstæður eru þannig að ekki er
rými fyrir og ekki hagkvæmt að
margir aðilar keppi á markaði.
Þetta á m.a. við um flutningskerfi
raforku, vegi og fleira. Það sama á
að nokkru við á litlum markaði þar
sem fjárfestingarnar eru að veru-
legu leyti óháðar markaðsstærðinni
og það þarf því að ná umtalsverðri
markaðshlutdeild til þess að hasla
sér völl. Það bendir til að mynda
margt til þess að um innanlandsflug
á Íslandi gildi frekar kenningin um
náttúrulega einokun en fákeppni. Á
sama hátt má segja að á okkar ör-
markaði sé fákeppni „hinar nátt-
úrulegu aðstæður“ á mörgum svið-
um.
„Hvernig virkar
kenningin?“ Því hef ég
að nokkru svarað hér
að ofan. Til viðbótar
get ég ítrekað að við
þessar aðstæður eru
aðgangshindranir í
formi m.a. fjárfestinga
til þess að ná við-
unandi markaðs-
hlutdeild oft óyfirstíg-
anleg hindrun fyrir
nýja aðila.
„Hvað er samkeppn-
isígildi?“ Í grein minni
segi ég að til séu úr-
ræði til þess að koma á
„samkeppnisígildi“ þar sem tak-
mörkuð samkeppni er til staðar.
Þetta getur m.a. gerst með því að
beita lykiltölugreiningu (bench
marking) sem er alþjóðlega við-
urkennd aðferð til þess að bera
saman rekstur og verðlagningu á
mismunandi markaðssvæðum. Þá er
að mínu mati sjálfsagt að banna
undirverðlagningu og setja skýrar
reglur um siðferði í viðskiptum svo
eitthvað sé nefnt.
„Hvernig á að sneiða hjá Sam-
keppnisstofnun?“ Því er fljótsvarað.
Það á ekki að sneiða hjá Samkeppn-
isstofnun! Þau úrræði sem ég nefndi
hér að ofan hljóta eðli máls sam-
kvæmt að vera í höndum sam-
keppnisyfirvalda og þeirra að beita
þeim og fylgja eftir. Þetta á reyndar
ekki við um reglur um siðferði í við-
skiptum. Þær verða að koma innan
frá í hverri grein fyrir sig.
Kjarni málsins er að mínu mati sá
að við verðum að setja reglur sem
hæfa okkar litla markaði. Allt tal
um að viðhalda samkeppni með því
að gera þeim sem verða of stórir
miðað við einhverja óskilgreinda
reglustiku „að reyna útrás út fyrir
landið og jafnvel flytja sína lögsögu
annað“ er stórhættulegt. Verði
þetta ofan á er verið að hvetja til
þess að slagkrafturinn í íslensku at-
vinnulífi verði að verulegu leyti
gerður útlægur úr samfélaginu.
Sigurður bendir réttilega á að
hagkvæmni smæðar er engu að síð-
ur til en hagkvæmni stærðar. Það
sem skiptir máli er að atvinnulífið
geti þróast á þann hátt að hvort
tveggja fái að njóta sín. Á sama hátt
og banki veldur ekki hlutverki sínu
við uppbyggingu á öflugu atvinnulífi
án styrkleika stærðarinnar þá er
það almenn reynsla að það er ekki
síður í frumkvæði hinna smærri að-
ila sem frumkraftur atvinnulífsins
liggur. Oft í formi sprotafyrirtækja
sem með tímanum sameinast hinum
stærri. Það á að vera sameiginlegt
hagsmunamál stjórnvalda, stórfyr-
irtækja og smærri aðila í atvinnulíf-
inu að samhæfa þessa krafta og
nýta á þann hátt athafnaeðlið til já-
kvæðrar uppbyggingar. Við vinnum
ekki neina sigra með því að gera
hina stærri að útlögum í íslensku at-
hafnalífi.
Enn um samþjöppun
í viðskiptalífinu
Jóhannes Geir Sigurgeirsson
svarar Sigurði Lárussyni ’Á sama hátt má segjaað á okkar örmarkaði sé
fákeppni „hinar nátt-
úrulegu aðstæður“ á
mörgum sviðum.‘
Jóhannes Geir
Sigurgeirsson
Höfundur er fyrrverandi alþing-
ismaður og hefur setið í stjórn fjölda
fyrirtækja í íslensku
viðskiptalífi.