Morgunblaðið - 13.02.2004, Síða 44

MINNINGAR
44 FÖSTUDAGUR 13. FEBRÚAR 2004 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Matthías ViðarSæmundsson
fæddist í Reykjavík
23. júní 1954. Hann
lést á krabbameins-
deild Landspítala –
háskólasjúkrahúss
við Hringbraut að
kvöldi dags 3. febr-
úar síðastliðinn, 49
ára að aldri. For-
eldrar hans voru
Guðrún Árný Guð-
mundsdóttir frá
Hurðarbaki í Flóa, f.
27.2. 1920, d. 23.11.
1965, og Sæmundur
Bergmann Elimundarson, f. 6.10.
1915, d. 17.12. 2002. Guðrún var
dóttir Þuríðar Árnadóttur og
Guðmundar Kristins Gíslasonar á
Hurðarbaki í Villingaholtshreppi.
Sæmundur var sonur Sigurlaugar
Cýrusdóttur og Elimundar Ög-
mundssonar á Dvergasteini á
Hellissandi. Börn Guðrúnar og
Sæmundar voru sjö. Þrjú þeirra
létust í æsku, en bræður Matth-
íasar eru þeir Guðmundur Krist-
inn, Hreiðar Þór og Sigurður
Rúnar.
Skömmu eftir fæðingu fór
Matthías í fóstur til móðursystur
sinnar á Selfossi, Jóhönnu Guð-
mundsdóttur, f. 14.4. 1924, d. 6.9.
2003, og eiginmanns hennar Sig-
urðar Sigurðssonar, f. 29.11.
1914, d. 12.4. 1999. Hjá þeim ólst
hann upp á Birkivöllum 10, en
þar var einnig heimilisföst amma
Matthíasar, Þuríður Árnadóttir,
til dauðadags árið 1985.
Eiginkona Matthíasar var
Steinunn Ólafsdóttir leikkona, f.
25.1. 1962. Foreldrar hennar eru
varpi og skrifaði bókmennta-
gagnrýni og ýmsar aðrar greinar
í blöð og tímarit. Árið 1982 gaf
hann út sína fyrstu bók, Mynd nú-
tímamannsins. Um tilvistarleg
viðhorf í sögum Gunnars Gunn-
arssonar. Hann skrifaði sjö aðrar
bækur um ævina, ritstýrði auk
þess fjölda rita og bóka og skrif-
aði fræðilegt efni í tímarit og
bækur. Þá birtust við hann fjöl-
mörg viðtöl í ýmsum fjölmiðlum.
Árið 1985 var Matthías ráðinn
lektor í íslenskum bókmenntum
við Háskóla Íslands og dósent ár-
ið 1991, en þeirri stöðu gegndi
hann til dauðadags. Hann stýrði
sjónvarpsmyndum árin 1986–
1989 um Kristján Fjallaskáld,
Rasmus Kristján Rask og Gunnar
Gunnarsson. Þá flutti hann viku-
lega pistla um menningarmál í
Ríkisútvarpinu veturinn 1990–
1991. Árin 2000–2002 var hann
formaður íslenskuskorar við
heimspekideild Háskóla Íslands.
Matthías var virtur fræðimaður á
sínu sviði og hélt fjölda opinberra
fyrirlestra, m.a. um íslenska bók-
menntasögu, einstök skáld og rit-
höfunda, galdra, hrollvekjur og
heimspeki. Árið 1999 stofnaði
hann vefritið kistan.is – vefrit um
menningarmál og var stjórnar-
formaður ritsins. Áður hafði
hann birt á heimasíðu sinni grein-
ar eftir sjálfan sig og aðra höf-
unda. Matthías var kaþólskrar
trúar.
Matthías var í rannsóknarleyfi
í Edinborg veturinn 2002–2003
og vann þá m.a. að ritun ævisögu
Héðins Valdimarssonar, en tókst
ekki að ljúka henni. Hann greind-
ist með krabbamein vorið 2003 og
kom þá heim til Íslands aftur
ásamt fjölskyldu sinni.
Matthíasi verður sungin sálu-
messa í Kristskirkju í Landakoti í
dag og hefst athöfnin klukkan
13.30.
Fjóla Magnúsdóttir
kaupmaður, f. 19.9.
1934, og Ólafur Stein-
ar Valdimarsson
ráðuneytisstjóri, f.
11.8. 1931, d. 4.9.
1997. Saman eignuð-
ust þau Steinunn eina
dóttur, Jóhönnu
Steinu, f. 11.6. 2001,
en dóttir Steinunnar
og stjúpdóttir Matth-
íasar er Nanna Elísa
Jakobsdóttir, f. 21.9.
1990.
Að loknu grunn-
skólanámi á Selfossi
settist Matthías í Menntaskólann í
Hamrahlíð og lauk þaðan stúd-
entsprófi árið 1974. Þá kenndi
hann í eitt ár við Grunnskóla
Ólafsvíkur, en innritaðist síðan í
Háskóla Íslands. Þaðan lauk hann
BA-prófi í almennri bókmennta-
fræði og íslensku árið 1979 og ári
síðar cand.mag.-prófi í íslenskum
bókmenntum, auk þess sem hann
stundaði nám í samanburðarbók-
menntum árið 1978 við Háskól-
ann í Montpellier í Frakklandi. Á
menntaskóla- og háskólaárunum
var hann m.a. félagi í stjórnmála-
samtökunum KSML og gegndi
þar ýmsum trúnaðarstörfum og
skrifaði og þýddi fjölmargar
greinar.
Matthías kenndi við Fjölbrauta-
skóla Suðurnesja veturinn 1981–
1982, var lektor í íslensku við Há-
skólann í Rómaborg 1982–1983
og síðan kennari við Fjölbrauta-
skóla Suðurlands á Selfossi í tvo
vetur 1983–85. Jafnframt kennsl-
unni þessi ár var hann umsjónar-
maður menningarþátta í sjón-
Mig langar að þræta við þig um
hvort Robbie Williams sé góður
söngvari Mig langar að heyra þig
gera grín að því að ég sé alltaf dans-
andi Mig langar að heyra þig hlæja
að því hvernig ég geri Hafnfirðing
Mig langar til þess að sjá þig gera
Hafnfirðing Langar til að horfa með
þér á C.S.I.
Langar til að þú skammir mig fyr-
ir að gleyma skólatöskunni í gang-
inum Langar að þú bjóðir mér góða
nótt á þinn einstaka hátt Þú varst
besti stjúppabbi sem nokkur getur
hugsað sér og mér þótti mjög vænt
um þig elsku Matthías minn.
Ég veit þér líður vel í himnaríki.
Nanna stjúpdóttir.
Að eiga góða fjölskyldu er mikil
hamingja. Matthías bróðir minn
varð þeirrar hamingju aðnjótandi.
Skömmu eftir fæðingu hans veiktist
móðir okkar af alvarlegum sjúkdómi
sem síðar átti eftir að leggja hana að
velli. Matthías fór þá í fóstur til ynd-
islegra hjóna á Selfossi, Hönnu móð-
ursystur okkar og Sigga. Þau voru
barnlaus, en tóku nú við þessum litla
gullmola og gáfu honum alla sína ást
og umhyggju. Vissulega söknuðum
við bræðurnir og foreldrar okkar
hans sárt, en við vissum að hann var
í góðum höndum og honum leið vel.
Við héldum alltaf góðu sambandi við
Matthías, mismiklu þó eftir tímabil-
um og viðfangsefnum okkar, en
heima hjá þeim á Selfossi var alltaf
eins og okkar annað heimili.
En fjölskyldan sem hlúði að og
ræktaði litla drenginn var enn
stærri en Hanna og Siggi. Þuríður
amma átti líka heima að Birkivöllum
10 og það var nú ekki ónýtt að eiga
hana að. Blíð og umhyggjusöm,
ákveðin og skorinorð, fróð og upp-
full af öllu því besta sem prýtt hefur
íslenska bændastétt frá upphafi.
En ekki nóg með það. Systur
mömmu og Hönnu sem bjuggu á
Selfossi með fjölskyldum sínum
voru líka hluti af fjölskyldunni sem
Matthías fékk að umgangast dag-
lega og alast upp með. Þvílíkri sam-
heldni og samhug sem ætíð hefur
ríkt milli þessara systra hef ég
hvergi orðið vitni að annars staðar.
Sigga, Bogga, Munda og Helga - all-
ar voru þær eins og mæður sem
vöktu yfir hamingju hans, glöddust
með honum og kysstu á bágtið þegar
eitthvað bjátaði á.
Þessi stóra og hugulsama fjöl-
skylda stóð alltaf með honum í lífinu.
Hún studdi hann þegar erfiðleikar
steðjuðu að, fagnaði með honum
þegar sigrar og stórvirki unnust.
Alla ævi átti hann herbergið sitt á
Birkivöllum 10 og á Selfossi dvaldi
hann oft í fríum eða þegar hann
þurfti gott tóm til að starfa eða
hugsa. Þar leið honum vel.
Fyrir örfáum árum eignaðist
Matthías bróðir svo sína eigin fjöl-
skyldu. Hann kynntist yndislegri
konu, henni Steinunni. Saman sköp-
uðu þau sér fallegt heimili og með
henni fann hann þann sálarfrið og
staðfestu sem hann hafði svo lengi
leitað, sigraðist á veikleikum og
þroskaði sína bestu kosti. Matthías
var blíður og nærgætinn stjúpfaðir
litlu dóttur hennar Steinunnar,
hennar Nönnu Elísu, og saman eign-
uðust þau síðan aðra dóttur, hana
Jóhönnu Steinu sem nú verður að
sjá á bak föður sínum áður en hún
nær þriggja ára aldri. Þessar tvær
stúlkur urðu ásamt Steinunni móður
þeirra dýrmætustu djásnin í lífskór-
ónu Matthíasar. Steinunni fylgdu
inn í líf Matthíasar einnig fleiri vina-
og fjölskyldubönd sem hann mat af-
ar mikils. Þar ber fyrst að nefna
hana Fjólu móður Steinunnar sem
studdi þau eins og klettur hvað sem
á bjátaði, systkinin hennar Stein-
unnar og fjölskyldur þeirra, og síð-
ast en ekki síst hann Karl, ástvin
hennar Fjólu. Allt yndislegt fólk
sem ég er einnig þakklátur fyrir að
hafa fengið að kynnast.
Eftir að Matthías veiktist fyrir að-
eins örfáum mánuðum kom skýrt í
ljós hve mikils virði er að eiga öll
þessi styrku fjölskyldubönd. Öll
studdu þau hann og sendu honum
hlýjar hugsanir sem styrktu hann í
þeirri hetjulegu baráttu sem hann
háði. Heimsóknir og hringingar ætt-
ingjanna á Selfossi glöddu hann allt-
af jafn mikið. Stuðningur fólksins
hennar Steinunnar var ómetanleg-
ur. Hreiðar bróðir og Siggi bróðir
voru honum einnig mikill styrkur
þessa síðustu mánuði. Sjálfur var ég
alltof fjarri til að verða að neinu
gagni, en jafnvel okkar fáu stundir
saman voru yndislegar og ég fékk að
kynnast öðrum hliðum Matthíasar
en ég hafði áður kynnst. Hann var
sönn hetja í baráttu sinni. En mesta
hetjan af okkur sem eftir lifum og
styrkasta stoð Matthíasar þessa erf-
iðu mánuði er hún Steinunn. Ég
verð að nota þetta tækifæri til að
þakka henni innilega og af heilum
hug hversu vel hún annaðist bróður
minn. Guð blessi þig fyrir það, elsku
Steinunn mín.
Blessuð sé minning Matthíasar
bróður. Hugheilar kveðjur frá börn-
unum mínum og fjölskyldum þeirra.
Guðmundur Sæmundsson.
Matti var alltaf flottur. Frá því
hann skálmaði um menntaskólann,
hár og svartur, vakti hann athygli,
og í kaffihúsasamræðum og fyrstu
greinum hans birtust hvassar skoð-
anir og skörp hugsun. Hann fór mik-
inn í bæjarlífi Reykjavíkur, en var
líka maður langra samræðna um það
sem skipti viðmælendurna máli.
Stórhugur og næm lund vógu salt í
svo stórum skömmtum að engum
gat verið sama. Matthías vakti at-
hygli okkar sem annarra með
skarpri greiningu og ástríðufullum
meiningum um bókmenntir og
menningu samtímans. Tíminn var 9.
áratugurinn, enn einn tími endur-
mats og uppstokkunar. Hann leitaði
uppi merkingar handan við það sem
blasir við, sökkti sér æ dýpra inn í
söguna og velti upp öllum steinum
hennar þannig að gleymdar hliðar
komu í ljós og lesandanum birtist
hugmyndaheimur horfinna alda,
lýstur bæði að innan og að utan frá
sögulegri sýn. Hann birti okkur
galdra, upplýsingu, glæpi og sturlun
í margræðu ljósi, sættist aldrei við
einfaldar skýringar en dró fram
mótsagnir og takmarkanir hvers
tíma og dró fram safann úr gömlum
gulnuðum blöðum. Í rannsóknum
sínum færðist hann smám saman
nær samtímanum aftur og síðustu
árin glímdi hann við að skilja vélar
nútímans og hvernig menn hafa
reynt að virkja þær til almennra
hagsbóta. Hann valdi sem spegil
þeirrar sögu að rannsaka ævi Héð-
ins Valdimarssonar, sem á milli-
stríðsárunum hafði skýrustu sósíal-
demókratísku sýn allra stjórnmála-
foringja.
Glíma Matthíasar við duldar og
máðar merkingar og samspil
dimmra og bjartra afla var líka
glíma hans við sjálfan sig, og gekk
oft nærri honum. En honum tókst að
losa sig við sjálfseyðilegginguna án
þess að draga úr sinni skefjalausu
þekkingarleit. Hún flaug áfram um
hugmyndaheima og samfélagssvið,
um leið og hún fann sér kjölfestu í
hvunndagslífinu með Steinunni,
Nönnu Elísu og Jóhönnu Steinu. Ást
og sálufélag hans og Steinunnar
gerði heimili þeirra að vinsælum
samkomustað, þar sem aldrei þraut
skemmtileg umræðuefni og líka gat
verið gott að þegja. Það var nefni-
lega svo góð nærvera af honum
Matthíasi. Hann fór alltaf á flug í
samræðum við vini og kollega en
skemmti sér ekki síður vel með
börnum, sem hann talaði við af virð-
ingu og áhuga fyrir áhugamálum og
skoðunum þeirra. Frjór andi hans
óx ekki síst í hæglátu einkalífi hin
síðustu ár, fagurkerinn Matthías
naut þess að fegra sitt nánasta um-
hverfi, og jafnframt efldist sköpunin
útávið - í ritum, kennslu og þátttöku
í menningarumræðu.
Matthías var einn helsti sérfræð-
ingur þjóðarinnar á breiðu sviði, en
varð aldrei sérhæfingunni að bráð.
Pólitísk ástríða æskuáranna dofnaði
aldrei og festist ekki í klisjukennd-
um viðhorfum né breyttist í flat-
neskjulegan þjóðmálaáhuga. Um
leið og Matthías varð æ vandvirkari
akademískur fræðimaður, var hann
alla tíð framkvæmdamaður og vildi
að menningarumræðan væri lifandi í
samtímanum. Þess vegna varði hann
ómældum kröftum til að koma upp
vefmiðli (kistan.is), þar sem menn-
ingargagnrýni og akademísk um-
ræða eiga farveg saman.
Við skilnaðarstund munum við
verk hans en þó einkum manninn
sjálfan. Við munum ögrandi stríðni
hans og undurnæmni á fólkið í
kringum sig. Við munum manninn
sem hefur auðgað fjölskyldu okkar
með dýpt sinni í mannlegum sam-
skiptum, með blíðu sinni og tillits-
semi og einstakri getu til að skapa
fallega stemningu í kringum sig.
Kristín Ólafsdóttir,
Gestur Guðmundsson.
MATTHÍAS VIÐAR
SÆMUNDSSON
Alúðarþakkir til allra þeirra sem sýnt hafa okk-
ur samúð, vináttu og hlýhug við andlát móður
okkar, tengdamóður og ömmu,
GUÐRÚNAR LAXDAL
JÓHANNESDÓTTUR,
Hrafnistu
í Reykjavík.
Jóhanna Sæmundsdóttir, Árni Guðmundsson,
Ingvi Hrafn Magnússon, Herdís Berndsen
og barnabörn.
Innilegar þakkir færum við öllum þeim fjöl-
mörgu sem sýndu okkur samúð og hlýhug við
andlát og útför ástkærs eiginmanns míns,
föður okkar, tengdaföður, afa og langafa,
HILMARS GUÐMUNDSSONAR,
Árskógum 8.
Sérstakar þakkir færum við, fyrir frábæra um-
önnun og vináttu, starfsfólki hjúkrunarheimilis-
ins Skógarbæjar, Árskógum 2.
Sigrún B. Ólafsdóttir,
Dóra Hilmarsdóttir, Helgi Pétursson,
Ólöf Hilmarsdóttir, Sigursteinn Jósefsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
Innilegar þakkir til allra þeirra, sem sýndu
okkur samúð og hlýhug við andlát og útför
elskulegrar móður okkar, tengdamóður,
ömmu og langömmu,
RAGNHEIÐAR ERLU
SVEINBJÖRNSDÓTTUR,
Ofanleiti 29,
Reykjavík.
Jakob Þ. Pétursson, Edda Björnsdóttir,
Viðar Pétursson, Lovísa Árnadóttir,
Lilja Pétursdóttir,
barnabörn og barnabarnabarn.
Innilegar þakkir færum við öllum þeim, sem
sýndu okkur samúð og hluttekningu við andlát
og útför eiginmanns míns, föður, tengdaföður
og afa,
JÓNS HANNESSONAR,
Grenivöllum 12,
Akureyri.
Útför fór fram í kyrrþey að ósk hins látna.
Guð blessi ykkur öll.
Ingibjörg Ólafsdóttir,
Sigurlína Jónsdóttir, Þórarinn Höskuldsson,
Jón Hafþór Þórisson,
Tinna Þórarinsdóttir,
Rakel Þórarinsdóttir.