Vísir - 13.04.1981, Síða 9

Mánudagur 13. april 1981 VÍSIR
Aö undanskildum sára-
fáum undantekningum
hefur utanrikisstef na
íslendinga verið ein og
söm allt frá þeim tíma er
Hermann Jónasson- þá-
verandi forsætis-
ráðherra# og Stefán Jó-
hann Stefánsson/ utan-
ríkisráðherra í svo-
nefndri þjóðstjórn
1939—42/ mótuðu stefn-
una við byrjun heims-
styrjaldarinnar síðari.
Hafði Hermann
Jónasson raunar áður
valdið nokkrum þáttask-
iptum f örlagaríkri deilu
um flugréttindi/ sem var
ekki annað en iila dulbúin
ásælni nazistastjórnar-
innar í Þýzkalandi. Sú
fslenzka afstaða gegn
vilja nazista var tekin
þegar menn voru hvar-
vetna að láta undan sókn
þeirra til valda og áhrifa.
Hún réði miklu um hver
urðu örlög og viðgangur
þjóðarinnar á mestu
umrótstimum/ sem yfir
heiminn hafa gengið. Það
er ekki fyrr en nú/ f jörtíu
árum síðar/ sem erlend
stefna er látin ráða
gerðum ríkisstjórnar og
Alþingis. Varnarstaðan
virðist að mestu brostin/
en f staðinn komið ástand/
þar sem mestu skiptir að
láta að vilja minni-
hlutans. Engum getum
skal að því leitt hvernig
farið hefði 1939 ef nazist-
ar hefðu átt ráðherra i
ríkisstjórn á islandi,
eða jafnvel kommún-
istar, sem eftir sam-
komulag Stalíns og
Hitlers studdu útþenslu-
stefnu nazista um sinn og
réðust heiftúðlega gegn
Bretum, eftir að þeir
komu hingað vorið 1940.
Þetta kemur upp i hugann i
hvert sinn sem núverandi rikis-
stjdrn telur sér skylt að láta
undan viljafestu og ákveöni ráð-
herra Alþýðubandalagsins i
rikisstjórn. Að vlsu hefur orðið
töluverð breyting á Alþýðu-
bandalaginu siðan flokkurinn
var á dögum 1939 og m.a. orðið á
honum nokkur nafnbreyting.
Engu að siður og þrátt fyrir
svardaga, telur Alþýðubanda-
lagið sig vera hluta af heims-
byltingu, og finnur i flestum
greinum samsvörun við þau öfl
sem komust til valda i austan-
verðri Evröpu i striðslok og ráð-
ið hafa Sovétrikjunum siðan
1917. Engin pdlitisk eða hug-
sjónaleg stefna hefur verið eins
samvirk á þessari öld, og i raun
eins voldug, og kommúnisminn,
ef nazisminn er undanskilinn.
Sundurleit lýðræðisöfl kváðu
nazismann niður að mestu. Hin
sömu sundurleitu öfl ganga nú
með hálfum huga gegn
kom múnismanum, hvaða
dularnöfnum, sem hann nefnist,
og virðist stundum skipta sköp-
um i þeirri viðureign hvert
manna er i rúmi fyrir. Fyrir
strið stóð Hermann Jónasson
gegnum áhrifum nazista hér á
landi. Eftir striö skal fyrst og
' fremst nefna dr. Bjarna
Benediktsson, sem lét aldrei af
baráttu sinni við kommúniisma.
Þingmaður Reykvfkinga
Þegar litiö er yfir stjórnmála-
sviðið i dag ber hæst Ólaf Jó-
hannesson, utanrikisráðherra,
þeirra baráttumanna, sem vilja
ekki una þvi að stefna andstæð-
inga lýðræöisrikja eigi að ráða
yfir hlut íslands i samskiptum
þjóðarinnarvið Vesturlönd, hlut
tilvistar hennar innan varnar-
bandalags lýðræðisþjóða og
pólitískri þrdun mála I landinu
hvað varðar utanrikisstefnu
næstu áratuga. Þessi afstaöa
Ólafs Jóhannessonar hefur ekki
alltaf komið skýrt fram, og
benda menn á i þvi sambandi
ILENDINGARRETT
HANDA DDRUM
forustu hans fyrir
stjórnarmyndun 1971, þar sem
liðsoddar Alþýöubandalagsins
voru leiddir til öndvegis á
áratug, sem hefur kostað meiri
efnahagslega upplausn en dæmi
eru til um áður. Þá var Ólafur
Jóhannesson formaður
Framsóknarflokksins og þing-
maður Norðurlandskjördæmis
vestra, þar sem núverandi fjár-
málaráðherra hefur verið að
vinna fylgi af Framsóknar-
fldcknum jafnt og þétt. Má vera
að flokksformennskan og staðan
i kjördæminu hafi gert honum
tregt tungu að hræra i utanríkis-
málum. Við siðustu kosningar -
Indriði G. Þorsteins-
son skrifar um
f lugstöðvarmá lið og
utanríkismál og segir:
Ljóst er að ólafur Jó-
hannesson/ utanríkis-
ráðherra/ hefur vaxið
mjög af afstöðu sinni til
tilkjgu þeirra Lárusar og
Karls Steinars. I þeirri
afstöðu hefur hann komið
þvítil skila/ aðt»rátt fyrir
allt eigi lýðræðisþjóðir á
Vesturlöndum talsmanna
í ríkisstjórn Islands.
bauð Ólafur sig fram i Reykjav-
fk og varð upp úr þvi utan-
rikisráðherra. Fylgi Fram-
sóknar I Reykjavik skilur
betur hver vandi flokknum er á
höndum i utanrikismálum, og
Ólafur Jóhannesson
Bjarni Benediktsson
auk þess liggur ekkert fyrirum,
að Ólafur hafi nokkru sinni mælt
gegn rikjandi stefnu i utanrikis-
málum, siður en svo.
Formaður í geymslu
Þessi saga er rifjuð upp hér
vegna atburðar er varð á
Alþingi I siðustu viku. Lárus
Jónsson og Karl Steinar
Guðnason lögðu fram tillögu I
efri deild viö umræðu um láns-
fjáráætlun rikisstjórnarinnar
(Fjárlög 2) þess efnis að heimilt
skyldi vera að leita eftir fimm
milljón króna lántöku vegna
byrjunarframkvæmda við flug-
stöð á Keflavikurvelli. Helgina
áður haföi aðalfundur Fr-
amsóknar samþykkt ályktun
um flugstöðvarbygginguna þar
sem kveðið er á um „aðskilnaö
hers og þjóölifs”. Strax og ljóst
var að utanrikisráðherra myndi
fylgja eftir samþykkt aðal-
fundar flokksins á þingi og
styðja heimild til lántöku, sem
auðvitað setur i vald rikis-
stjórnar hvort væri notuð eða
ekki, kvaddi núverandi for-
maöur flokksins þingmenn
saman og skipaði þeim að
greiða atkvæöi gegn tillögu
Lárusar og Karls Steinars. Aug-
ljóst er að formaður flokksins
hefur ekki þorað vegna Alþýðu-
bandalagsmanna i rikisstjórn
að láta samþykkja heimildina,
enda höfðu þeir kvakað ræki-
lega um, að samþykktin
reiknaðist sem brot á stjórnar-
sáttmálanum, hvernig sem
menn annars komast að þeirri
niðurstöðu. úrslitin urðu þau að
nokkrir ungir og sléttgreiddir
Framsóknarpiltar felldu
heimildartillöguna i efri deild
samkvæmt skipun. Siðan vita
þeir Alþýðubandalagsmenn
hvar þeir hafa formann
Framsóknarflokksins.
Öreigahugsjón
gegn flugstöð
Séu þessi vinnubrögð borin
saman við t.d. sviptingar
Hermanns Jónassonar og þýzku
nazistastjórnarinnar fyrir striö
sést glögglega hver reginmunur
er á málsmeöferð allri. Það er
vitaö mál að „aðskilnaður hers
og þjóðli'fs” gengur beint gegn
pólitiskum hagsmunum Alþýðu-
bandalagsins innanlands, vegna
þess að stærsti styrkur þeirra I
taugaveiklunarstriðinu er
einmitt að benda á samkrull
hers og þjóðlifs i alþjóðaflug-
höfninni i Keflavik. Utanrikis-
stefna Alþýöubandalagsins er
að þvi' leyti skyld kröfu nazista
um lendingarrétt flugvéla, að
hún byggir á erlendum hags-
munum i þvi striðspoti öreiga-
• hugsjóna, sem m.a. hafa rætzt -
með sérkennilegum hætti i
Póllandi og er nú keyrö oni kok
á Afgönum. Þeim er mikið i
mun að geta sýnt þann pólitiska
styrk aö samstarfsaðilar I rikis-
stjórn þori ekki einu sinni að
leita heimilda um lánsfjárút-
vegun vegna flugstöðvarbygg-
ingar handa farþegum næstu
framtiðar. Lánsf járheimildin
samþykkt hefði sýnt raunveru-
legan vilja Alþingis, þegaraðal-
fundarsamþykkt Fram-
sóknar er höfð i huga. Og
Bandarikjamenn, sem llka eru
aðilar að þessu máli, hefðu
getað hagað sér samkvæmt þvi.
En nú er komiö á daginn, að
ekki einasta ræður Alþýðu-
bandalagið öllu I rikisstjórninni.
Það ræður einnig öllu á Alþingi
og I Framsókn, þar sem aðal-
fundarsamþykktir flokksins
standa ekki deginum lengur.
Þetta hlýtur að vera gleðiefni
fyrir bandamenn Alþýöubanda-
lagsins I öðrum löndum að vita,
alveg eins og það heföi oröið
nazistum gleðiefni ef Hermann
Jónasson hefði verið svo bund-
inn I báða skó vegna frekju og
yfirgangs nazista, að hann hefði
ekki treystsér til að neita þeim
um lendingarleyfi.
Gegn utanríkis-
ráðherra sínum
í Morgunblaðinu s.l. fimmtu-
dag errættviðdr.Gunnar Thor-
oddsen, forsætisráðherra. Þar
segir hann að auðvitað verði
flugstöö byggð á Keflavikurvelli
áður en langt um liður.
Jæja.
Varla verður hann þá i rikis-
stjórn, maður sem bindur hend-
ur sinar I þessu eina máli meö
undirskrift ákvæðis i stjórnar-
sáttmála um samþykki allra
ráðherra fyrir flugstöð. Morg-
unblaðið segir ennfremur:
Forsætisráðherra var að þvi
spurður hvort ekki væru komnir
fram þverbrestiri stjórnarsam-
starfinu, þar sem hann hefði sj-
álfur gengið I liö með Alþýðu-
bandalagsmönnum og greitt at-
kvæði gegn utanrikisráðherra
sinum. Spurði dr. Gunnar þá
blaðamann aö þvi hverslags
spurningar þetta eiginlega
væru, og hvort ætlunin væri að
spyrja hann fleira i þessum dúr.
Ljóst er að Ólafur Jó-
hannesson, utanrikisráöherra,
hefur vaxið mjög af afstöðu
sinni til tillögu þeirra Lárusar
og Karls Steinars. 1 þeirri af-
stöðu hefur hann farið eftir
samþykkt aðalfundar Fram-
sóknarflokksins um „aðskilnað
hers og þjóðlifs”, og meö
henni hefur hann einnig komið
til skila, að þrátt fyrir allt eiga
lýðræðisþjóðir á Vesturlöndum
einn talsmann i rikisstjórn
íslands, sem þorir að fylgja
sannfæringu sinni og-utanrlkis-
stefnu þjóðarinnar, eins og hún
hefur verið boðuö brotalitið allt
frá þvi að Hermann Jónasson
tók af skarið og lýsti þvi yfir að
hér skyldu ofbeldismenn engan
lendingarrétt hafa. En auövitaö
er hugmyndin um brottrekstur
varnarliðsins og málþófið út af
nauðsynlegri aöstöðu þess á
Keflavikurvelli ekki annað en
illa dulbúin krafa um lendingar-
rétt handa öðrum. — IGÞ.