Tíminn - 04.11.1969, Blaðsíða 15

ÞRIÐIPDAGUR 4. nóvember 1969.
TIMINN
15
JÓHANNES ÚR KÖTLUM
Framhalí at bls. /
einnig sorgarkvæði og hetjuijóð
um dægiurefni heiimsmálanna. í
þessum tveimur bókum nær skáld
skapur Jóhannesar úr Kötlum
mestum þroska að tnínum dómi,
þótt fegurstu lj'óð hans í einfald-
leikanum séu þá að baki. Þegar
bókin Hart er í hekni kom út,
kom ýmsum til hugar, að nú væri
Jóhannes að fitja- upp á nýjum
flokki Ijóðabóka, sem bæru að
heiti framhaldshendingar þessa
stefs, og væri það vitni um alger
hamskipti. dagskipan hins harða
byltimgaskálds og dómarans með
svipuna á lofti. En sú varð ekki
raunin. Jóhannes var þá þegar á
heicnleið. Næsta ljöðabók hét
Eilífðar smáblóm og kom út 1940.
Hún geymir einkum stutt ljóð,
fagra smágripi, og er þar að finna
iðilfagrar ljóðperlur. Þar speglast
veraldir mannlífsins í vatnsdrop-
anum. f Sól tér sortna 1945 mark
ar heimstyrjöldin stefnu og við-
horí. Sú bók hefst á afbragðs-
kvæðinu Æviágrip, þar sem
hæðnin verður leiftrandi sverð.
Allar þessar ljóðabækur Jó-
hannesar úr Kötlum voru gefnar
últ í einu ljóðasafni 1949, og raun
ar eiga þær saman, því að um
þetta leyti gerast með Jóhannesi
svipuð umskipti og urðu hjá
Kiljan, þegar hann hvarf frá skáld
sögunni til leikritsins Jóhannes
hvarflar frá ljóðagerðinni til skáld
sögunnar, og þar fer á svipaða
iar.nd og hjá Kiljan. Hann ritar
skáldsögurnar Verndarenglarnir,
Siglingin mikla, Dauðamannsey og
Frelsisálfan á áratugnum milli
1940 og 1950. Hann leitar sér
nýrra vopna gegn þeim eldi, sem
heitast brennur þessi árin, her-
námi íslands og hersetu. Þessar
efeáldsögur eru að vísu vel skrif-
iðrar og skáldlegar, en Jóihannes
>> ekki í essinu sínu, og þetta
everð verður aidrei jafnbjartur
vigur í'hendi hans og ljóðin.
Og hann leitar aftur á vit ljóðs-
ins — í sinn hcimarann — en
er þá allbreyttur, alveg eins og
Kiljan, þegar hann hvarf aftur að
skáldsögunni. Jólhannes hafði fyrr
á árum senf frá sér alivæna
bók af þýddum nútímalj óðum og
nefndi Annarlegar tungur, undir
nafninu Anonymus, og enginn
vissi árum saman, hver sá var,
en, augljóst, að sá var enginn auk-
'5J. Nú kannaðist hann við kró-
á*n um leið crs hann hleypti
Sjödægru af stofekum 1955. Þarna
birtist alveg nýr Jóhannes úr
Kötium í nýjum fötum, af þeirri
gerð, sem rímdýrkendur kenna
stundum við keisara. Nú er vopna
gnýrinn að mestu bljóðnaður, en
ljóðmálið allsráðandi, og þó er
dagurinn og heimurinn enn ná-
lægari en áður. Sumir hafa talið
þessi órímuðu ljóð Jóhannesar
fullkomnasta verk hans. Sá
dómur er út í hött, og mesti skáld
skaparstyrkui Jóhannesar er á
öðrum fjöllum. Hins vegar er
Sjödægra fagur skáldskapur og
mikiivægt framlag fullorðins og
hefðbundins skálds til samtenging
ar túma og kynslóða í skáldskapn-
um og ber vitni einlægri og ár-
angursríkri viðleitni skáldsins til
þess að tengja sig við tímann.
Loks ber að nefna það, að
Jóhannes úr Kötlum er bráðsnjall
greinahöfundur, svo sem bezt má
sjá við lestur bókarinnar Vina-
spegils, þar sem saman er dregið
margt af vettvangi dagsins.
Jóhannes úr Kötlum er óumdeil
anlega í hópi öndvegisskálda þjóð
arinnar á þessar öld. Allir burðir
hans skipa honum á þjóðskálds-
bekk, og hann stendur þar engum
að Daki að málsnilli og skáldskap-
aríþrótt. ósérhlífni hans í barátt-
unn: fyrir þeim hugsjónum, sem
hann trúði á, og beiting skáldskap
arins sem vopns í stríðinu um
álitamál líðandi stundar, hafa
nokkuð ’aí'iii samgöngur milli
hans og alþjóðar. Nú er sá dagur
4
/i
ÞJÓpiEIKHÖSIÐ
á>akiwé
í kvöld kl. 20
75. sýning.
UPPSELT
BETUR MÁ EF OUGA SKAl
miðvikudag fel. 20
FJAÐRAFOK
fimmtudag kl. 20
Fáar sýningar eftir.
Aðgöngumiðasalan opm frá
kl 13.15 til 20 Síim 1-1200
LEIKFJ
RfiYKJAVÍKUH1
SA SEM STELUR FÆTI . . .
í kvöld
TOBACCO ROAD
miðvifcudag
IÐNÓ-REVf AN
föstudag og íaugardag.
Aðgöngumiðasalan 1 Iðnó er
opin frá kl. 14. Sími 13191.
SENDIBÍLAR
A(!s Uonar flutningar
STORTUM
DRÖGUM BlLA
Rússajeppi
Öska eftir að kaupa ódýran
Rússa-jeppa. Má vera
ógangfær. Upplýsingar í
síma 41499, Kópavogi.
liðinn. og við sjötugsafmælið
er tímabært að þjóðin meti skáld-
ið úr Kötlum af hailutn hug utan
og ofan hins markaða, skamm-
sýna baugs dægurbaráttunnar.
— AK.
SYNING GUÐMUNDAR
Framhald af ols. 2
Guðmundur tók þátt í samsýningu
í Flórenz 1963, en hér heima hef-
ur hann sýnt á flestum samsýning
um Myndlistarfélagsins. Þessi sýn-
ing er önnur einkasýning hans.
Við spurðum Guðmund, hvort
þetta væri atvinna hans eða tóm-
stundastarf hér heima.
— Ég lit nú á þetta sem aðal-
atvinnu mína, en auk þess kenni
ég í Iðnskólanum, svo að því mið-
ur hef ég efeki getað málað nema
á sumrin.
Sýning Guðmundar Karls í
Klúbbnum verður opin frá kl.
2—22 daglega til sunnudagsins
9. nóvember.
Judith
Frábær amerísk stórmynd í litum er
fjallar um baráttu ísraelsmanna fyrir
lífi sínu.
Aðalhlutverk:
SOPHIA LOREN
PETER FINCH,
JACK HAWKINS
— fslenzkur texti. —
Sýnd kl. 5 og 9.
41985
Vítisenglai
'sglvsið í Tímanum
(DeviTs AngeLs)
Hrikaleg, ný, amerísk mynd í litum og Panavision,
er lýsir hegðun og háttum villimanna, sem þróast
víða í nútíma þjóðfélögum og nefnast einu nafni
„Vítisenglar".
JOHN CASSAVETES
BEVERLY ADAMS
Myndin sýnd bæði kl. 5,15 og 9.
Bönnuð innan 16 ára.
Þér eruð að spauga, læknir
S1\DM DEE
GE0RGE MMILTOA
you^vegot
to bé kiddíhg!

i v;
/tr %
< ' • :

PANAVISION'- METROCOLOR
Bráðskemmtileg amerisk gamanmynd i íitum
og með íslenzkum texta.
Sýnd kl. 5 og 9
LAUGARAS
Síniar 32075 og 38150
j álögum"
//'
(Spellbound)
Heimsfræg amerísk stórmynd. Ein af beztu mynd-
um Alfred Hitchcocks.
Aðalhlutverk:
INGRID BERGMAN
GREGORY PECK
— fsl. texti —
Sýnd kl. 5 og 9.
Bönnuð börnum innan 12 ára.
mrwniia
NAKIÐ LÍF
Bráðskemmtileg og mjög djörf dönsk litmynd
með
ANNE GRETE
IB MOSSIN
Bönnuð innan 16 ára.
Sýnd kl. 5. 7 og 9
Sími til hins myrta
(The deadly affair)
— íslenzkur texti. —
th%,
deadly
affair
from the author of
‘the spy who came in
from the cold"
Geysi spennandi ný, ensk-amerisk sakamálamynd
í Technicolor, byggð á metsölubók eftir John le
Carre: „The Deadly Affair“ („Maðurinn, sem kom
inn úr kuldanum" eftir sama höfund).
Leikstjóri: SIDNEY LUMED
Aðalhlutverk:
JAMES MASON
HARRIET ANDERSON
SIMONE SIGNORET
HARRY ANDREWS
Sýnd kl. 5, 7 og 9.
Bönnuð innan 14 ára.
Tónabíó
— íslenzkur tezti. —
Fyrir nokkra dollara
(The Hills Rud Red)
Hörkuspennandi og mjög vel eerð, ný, amerisk-
ítölsk mynd í litum og Techniscope
TOM HUNTER
HENRY SILVA
DAN DURYEA
Sýnd kl 5 og 9.
Bönnuð börnum tnnaD 16 ára.
LJR OG SKARTGR1PIR:
KORNELÍUS
JONSSON
SKÖLAVÖRÐUSTlG 8
BANKASTRÆTI6
<■»18588-18600