Vísir - 22.10.1981, Blaðsíða 8

8
vtsm
Fimmtudagur 22. október 1981
Fréttastjóri: Sæmundur Guövinsson. Aöstoöarfréttastjóri: Kjartan Stefánsson. Auglýsingastjóri: Páll Stetansson. 1
Fréttastjóri erlendra frétta: Guömundur Pétursson. Blaöamenn: Axel Ammen- Dreifingarstjóri: Siguröur R. Pétu.rsson
drup, Árni Sigfússon, Herbert Guðmundsson, Jóhanna Birgisdóttir, Jóhanna Ritstjórn: Siöumúli 14, sími 86611, 7 línur.
Sigþórsdóttir, Kristín Þorsteinsdóttir, Magdalena Schram, Sigurjón Valdi- Auglýsingar og skrifstofur: Siöumúla 8, simar 86611 og 82260.
marsson, Sveinn Guöjónsson, Þórunn Gestsdóttir. Blaðamaöur á Akureyri: Gisli Afgreiösla: Stakkholti 2—4, simi 86611.
Sigurgeirsson. Iþróttir: Kjartan L. Pálsson, Sigmundur O. Steinarsson. Ljósmynd- Áskrif targ jald kr. 85 á mánuöi innanlands
ir: Emil Þór Sigurðsson, Gunnar V. Andrésson. . og verö í lausasölu 6 krónur eintakið.
'utlitsteiknun: Magnús Ölaf sson, Þröstur Haraldsson.
Safnvörður: Eiríkur Jónsson. Vísir er prentaöur i Blaðaprenti, Siðumúla 14.
Sameiginleg prófkjðr

utgefandi: Reykjaprenth.f.
Ritstjóri: Ellert B. Schram.
Þessa dagana eru stjórnmála-
flokkarnir að hefja undirbúning
vegna sveitastjórnarkosning-
anna að vori. Fyrsta skref ið er að
ákveða reglur, sem ráða vali
framboðslista, og virðast flokk-
arnir allir stefna að próf kosning-
um i einu eða öðru formi. Athygl-
in beinist einkum að borgar-
stjórnarkosningunum í Reykja-
vík, enda hafa úrslit beirra stór-
pólitíska þýðingu. Slagurinn mun
standa um það, hvort sjálfstæðis-
mönnum tekst að endurheimta
meirihlutann í borginni, eða
hvort vinstri flokkarnir halda
velli. Eitt af því, sem getur ráðið
úrslitum, er val frambjóðenda.
Nú liggur fyrir, að fjölmargir
borgarfulltrúar munu ekki gefa
kost á sér til endurkjörs. Á það
við um alla flokka. AAikil endur-
nýjun í borgarstjórn er fyrirsjá-
anleg, og ekki ólíklegt, að margir
hyggi til framboðs í þeirra stað.
Nú er það mál út af fyrir sig,
að prófkosningar eru ekki væn-
legar til að laða fólk til fram-
boðs. Ýmsir merkir og mætir
borgarar, sem fullt erindi eiga í
borgarstjórn, tregðast við að
kasta sér út í harðvítugan próf-
kjörslag, nenna því hreinlega
ekki. Þróunin hefur því verið sú,
að fólk.sem starfað hefur innan
flokkanna, en er lítið þekkt utan
flokksraða, velst til framboðs.
Þetta hefur sína kosti og galla,
eins og annað í sambandi við
prófkosningar. Eitt sem hefur
orkað tvímælis og valdið deilum,
er sú ákvörðun, hverjir hafi at-
kvæðisrétt í prófkjöri. Ýmist
hefur prófkjör verið bundið við
flokksbundna menn, ellegar þau
hafa verið opin öllum kjósend-
um, sem styðja vilja viðkomandi
f lokk.
Fyrir liggur, að Alþýðubanda-
lagið og Framsóknarflokkurinn
munu halda sig við síðari kostinn.
Sjálfstæðisf lokkurinn hefur
viðhaft opin prófkjör, en hefur
nýlega ákveðið að gefa þeim ein-
um atkvæðisrétt, sem annað-
hvort eru í flokknum eða skrifa
undir inntökubeiðni. Alþýðu-
f lokkurinn hef ur einnig haft opin
próf kjör, en þar hafa runnið tvær
grímur á menn og tillögur uppi
um að þrengja prófkjörið.
Þróunin er sem sagt sú að
draga úr almennri þátttöku, ein-
skorða ákvarðanir um framboð
við flokksbundna menn. Þótt
þessi tilhneiging sé skiljanleg, er
jafn víst, að hún er ekki til þess
fallin að opna stjórnmála-
flokkana, hún laðar fólk ekki að
til virkrar stjórnmálaþátttöku.
Það er auðvitað miður, því að
stjórnmál eru ekki einkamál
stjórnmálaflokka eða manna.
Þau koma öllum við. Fólk aðhyll-
ist ákveðnar stjórnmálaskoðanir
i samræmi við lífsviðhorf sín og
vill gjarnan fylgja þeim, hafa
áhrif á framboð og forystu, þótt
það gangi ekki með flokksskir-
teini upp á vasann. Flokkarnir
eru fyrst og fremst flaggskip á-
kveðinna hreyfinga og pólitískra
strauma og það hlýtur að vera
markmið þeirra að fá sem flesta
til liðs við sig. Það eru atkvæðin,
sem skipta máli, en ekki flokks-
skírteinin.
Þrengri reglur við prófkosn-
ingar eru sagðar þjóna þeim til-
gangi að útiloka annarra flokka
fólk f rá því að taka þátt og ráða
f ramboðsmálum viðkomandi
flokks. Sú hræðsla virðist alls
staðar ríkjandi.
En við þessu er einföld lausn.
Flokkarnir geta komið sér saman
um sameiginlegan prófkjörsdag,
sameiginlegan kjörstað. Hver
kjósandi hefur aðeins möguleika
til að taka þátt í prófkjöri eins
flokks, og varla fer f lokksbundið
fólk að þyrpast á kjörstað til að
greiða atkvæði í prófkjöri eins
flokks, ef það styður annan. Með
þessu er unnt að opna próf kjörin,
án þess að óttast annarleg eða ut-
anaðkomandi afskipti.
L0GBR0TIN. LYGIN 00 FAVISKAN
Þaö er kannski að bera i
bakkafullan lækinn að bæta hér
við umræðuna um blessað
videóið, þessa tiskubylgju, sem
tröllriður nú stórum hluta is-
lenskra heimila. Gamall fjöl-
miðlahundur á þó erfitt með að
halda sér alveg saman, þegar
þessi furðulega umræða gengur
alveg fram af honum.
1 minum augum er þessi um-
ræða furöuleg fyrir margra
hluta sakir. Skulu hér nefndir
nokkrir þeirra.
1. Lögbrot eru framin
purrkunarlaust fyrir allra aug-
um, lögbrjótar hæla sér af. en
löggæslu- og dómsvald bærir
ekki á sér.
2. Lögbrjótum liðst að ljúga
gagnrýnislaust i alþjóðaáheyrn
og augsýn, án þess að árvökulir
rannsóknarblaðamenn depli
auga.
3. Þrátt fyrir talsverða um-
ræðu og blaðaskrif um fram-
tiðarfjölmiðlun, sem videó-
byltingin hérlendis er aðeins
angi af, viröist svo sem þeir
menn. sem eiga að leiða þessi
mál botni hvorki upp né niður og
haldi að ekkert hafi breyst og
við séum enn á fregnmiða- Og
vikublaöatimanum i fjölmiðlun.
Lögbrotin
Það þarf vitanlega enga laga-
prófessora til þess að segja
fólki, sem á annað borð vill
horfast i augu viö staðreyndir,
aö hér séu lögbrot á ferðinni.
Það eitt.að hér eru i gildi lög um
höfundarrétt og við erum aðilar
að alþjóðasamningi um þau mál,
er nóg til þess að heilbrigð skyn-
semi getur sagt hverjum og ein-
um að lög séu brotin. Hinn er-
lendi lögfræðingur, sem frétta-
maður sjónvarps leitaði til, var
heldur ekki i neinum vafa. Hins
vegar eru viðbrögð fram-
kvæmdavalds og löggjafarvalds
við þessum lögbrotum dæmi-
gerð fyrir þá fuglategund, sem
þjóösagan segir að stingi ávallt
höfðinu i sandinn, þegar á bját-
ar, og þessir aðilar virðast hafa
tekið sér til fyrirmyndar.
Það virðist svo orðin regla
hérlendis að einhverja sérstaka
tegund af lögbrotum þurfi til að
framkvæmdavaldi dómsmála
þyki taka þvi að gera veður út af
híutunum. „Minni háttar” lög
má brjóta af þvi að það er svo
mikiö „vesen” aö framfylgja
þeim. Séu lög orðin úrelt þá
finnst öllum i lagi að brjóta þau,
i það minnsta kosti skárra en
trufla löggjafarsamkunduna við
þessa llka frjóu umræðu um
efnahagsmál með þvi að ætlast
til að hún breyti lögum.
Allt leiðir þetta til þess að
meiri hluti þjóðarinnar er
orðinn gjörsamlega hirðulaus
um lög og reglur, menn efast
jafnvel um að það taki þvi að
benda löggæslu á lögbrot, fyrir
það uppskeri menn bæði óvild
lögbrjótsins og framkvæmda-
valdsins og þvi þá að vera að
þvi?
Lygin
Alveg er það stórkostlegt að
sjá menn halda þvi fram án þess
að blikna eöa blána.að þeir séu
einhverjir sakleysingjar, sem
allt að þvi af fórnfýsi séu að
þjónusta fólk enda þótt allir viti
að þeir raki saman peningum á
þjófnaði. Stórmennskan er ekki
Magnús Bjarnf reösson
lýsir hneykslan sinni á
„kaplasjónvarpsviðundr-
inu", og tómlæti löggjaf-
ar- og dómsvaldsins við
þeim lögbrotum, sem
framin eru. Magnús er
stóryrtur og segir: Alveg
er það stórkostlegt að sjá
menn halda því fram án
þess að blikna eða blána
að þeir séu einhverjir
sakleysingjar sem allt að
því af fórnfýsi séu að
þjónusta fólk, enda þótt
allir viti að þeir raki
saman peningum á
þjófnaði".
meiri en svo.að þegar bent er á
þjófnaðinn.þá er reynt að koma
honum yfir á viðskiptavinina og
segja, að þeir séu að misnota
tækin, sem séu auðvitað ein-
göngu ætluð til löglegra hluta!
Skyldi viðskiptavinunum ekki
finnast þetta stórkostleg þjón-
usta ef höfundarréttarhafar er-
lendis nenna að gera milljóna-
kröfur fyrir þjófnaðinn og sá
sem seldi þeim allt saman visai
bara á blokkirnar þeirra til
greiðslu?!
Ég hefi áður bent á, að i raun
er einokun Rikisútvarpsins að
engu orðin með tilkomu videó-
kerfanna, þótt löggjafi og fram-
kvæmdavald skilji það auðvitað
ekki. Dauðahaldi er haldið i
löngu úrelt lög og gamla góða
aðferðin með nefndaskipan er
notuð til bess, að höfuðið megi
sem allra lengst vera niðri i
sandinum. Segja má.að þessi
lok hinnar raunverulegu einok-
unar Rikisútvarjisins séu hið
eina góða. sem fylgir videó-
byltingunni eins og hún gengur
fyrir sig hérlendis — og er raun-
ar all nokkuð. Vonandi verður
það upphaf nýrri og betri tima i
fjölmiðlun. En — það er eins og
enginn taki eftir þvi að i stað
rikiseinokunar i þrjár til fimm
stundir á dag situr fólk uppi með
nýja einokun i miklu lengri
tima! Einokunaraðilinn er ekki
lengur einn, þeir eru orðnir
tveir og skipta einokuninni á
milli sin!
Það er ekki fyrirboði þess
frelsis sem koma skal og mun
koma hvað sem skilningsleysi
opinberra aðila liður.
Fáviskan
Það er eins og forsvarsmenn
þessara mála skilji hvorki upp
né niður i þróun fjölmiðlunar,
sem á næstu árum mun gjör-
bylta heimsmyndinni, ef kjarn-
orkustrið verður ekki fyrra til.
Þetta kaplasjónvarpsviðundur
sem flætt hefur yfir fjölbýlishús
hérlendis. er timaskekkja i
þeirri þróun, bóla sem fjár-
glæframenn raka saman
peningum á. Hvernig væri að
frammámenn færu i ferð til út-
landa til þess að kynna sér mál-
in, eða bara læsu erlend blöð?
A næstu árum mun það þykja
sjálfsagður hlutur að hafa
myndbandstæki (eða hliðstætt
tæki) inni á hverju heimili. Er-
lendis eru þegar allar verslanir
fullar af efni fyrir slik tæki sem
fólk kaupir eftir þörfum, eða þá
það fær það lánað á söfnum,
,,bóka”söfnum framtiðarinnar.
Prentlistin er að kveðja, skjá-
tæknin að taka yfir. Fólk mun
ekki una neinni einokun heldur
hrista af sér alla slika fjötra
néma lögregluriki komi til.
Þessi þróun æpir á viðbrögð lög-
gjafarvalds og framkvæmda-
valds. Henni verður að stýra á
skynsamlegan hátt, þannig að
kostir frelsisins og hagsmunir
heildarinnar njóti sin að jöfnu.
Þessi mál ætti fyrir löngu að
vera farið að ræða á löggjafar-
samkundunni eftir að nefndir
tæknimanna hefðu skilað
þangað áliti, i stað þess að vera
að fimbulfamba um ólöglegt
kaplasjónvarp fjáraflamanna
og einokun rikisstofnunar á fjöl-
miðlun, þegar löngu er ljóst að
hún getur ekki staðist i raun
tækninnar vegna hvað svo sem
menn kunna að vilja.
Magnús Bjarnfreðsson