Lesbók Morgunblaðsins - 13.01.2001, Síða 6

6 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 13. JANÚAR 2001
Þ
AÐ ER óhætt að segja að Þórunn
Sigurðardóttir hafi verið pottur-
inn og pannan í menningarlífi
þjóðarinnar undanfarin ár. Hún
tók við starfi stjórnarformanns
Listahátíðar sumarið 1996 og
stjórnaði Listahátíð 1998. Sú há-
tíð þótti takast vel og sérstak-
lega var til þess tekið hversu vel var haldið á
fjármálum hátíðarinnar, svo vel að í fyrsta sinn
um árabil skilaði hátíðin einhverju til baka af
því sem upphaflega var lagt til hennar af ríki
og borg. Þórunn tók í kjölfarið við sem stjórn-
andi Reykjavíkur Menningarborgar Evrópu
árið 2000 og skipulagði þá dagskrá eins og her-
foringi á undraskömmum tíma eða rétt rúmu
ári. Aðrar menningarborgir ársins 2000 höfðu
þá verið á kafi í undirbúningi allt frá árinu 1995
og fannst tíminn alls ekki nægur. Nóg um það.
Tvær listahátíðir í takinu
Þórunn er nú komin aftur í stól stjórnanda
Listahátíðar í Reykjavík, reynslunni ríkari og
með nýtt skipurit Listahátíðar upp á vasann
þar sem hún er nú ráðinn listrænn stjórnandi
til fjögurra ára og hefur því næstu tvær
listahátíðir í takinu, bæði árið 2002 og 2004.
„Þetta er breyting frá því sem áður tíðkaðist
þegar skipt var um stjórnarformann og jafnvel
framkvæmdastjóra á 2ja ára fresti og ávallt
þurfti að vinna allt frá byrjun við undirbúning
hverrar hátíðar. Yfir því verklagi var iðulega
kvartað og tímabært að stokka upp stjórnskip-
an hátíðarinnar. Undirbúningur að þeim
breytingum hófst reyndar þegar ég var stjórn-
arformaður listahátíðar 98 og voru síðan end-
anlega útfærðar af nefnd sem skipuð var sér-
staklega í það verkefni,“ segir Þórunn.
Ekki er þó víst að hinn almenni listahátíð-
argestur verði svo ýkja var við breytingarnar,
þær lúta að innra skipulagi en síður að dagskrá
eða skipulagi hátíðarinnar sjálfrar. En þó Þór-
unn sé þegar sest í stól stjórnanda Listahátíð-
ar þá er enn ýmsu ólokið varðandi Menning-
arborgina. Skýrslugerð og uppgjör eru í
vinnslu og þeirri vinnu verður ekki að fullu lok-
ið fyrr en undir vorið en þá verður líka und-
irbúningur Listahátíðar 2002 komin í fullan
gang. „Ég miða við að geta kynnt dagskrá há-
tíðarinnar fyrir fulltrúaráðinu fyrir næsta
haust og að dagskráin verði kynnt almenningi
fyrir áramót. Þetta er mikilvægt í mínum huga
því fólk vill geta skipulagt sinn tíma með góð-
um fyrirvara og við stefnum að því að öll miða-
sala Listahátíðar 2002 verði aðgengileg á Net-
inu og fólk geti fest sér miða og greitt þá með
löngum fyrirvara.“
Sjálfstæði stjórnarinnar mikilvægast
Varðandi skipulag dagskrár Menningarárs-
ins virðast flestir sammála um að þar hafi tek-
ist vel til. Fátt hafi farið úrskeiðis og þó menn
geti endalaust deilt um gildi einstakra atriða
þá er ljóst að Menningarárið var stór áfangi í
menningarlífi þjóðarinnar sem steig með því
stórt skref til framtíðar. Þórunn segir að eitt
hið mikilvægasta og jafnframt skynsamleg-
asta sem stjórnvöld hafi gert við undirbúning
Menningarársins hafi verið að veita stjórn
Menningarborgarinnar fullt sjálfstæði til
verka og setja ekki yfir hana pólitískt ráð sem
fyrst og fremst gætti eigin hagsmuna en hefði
síður hin listrænu og menningarlegu sjónar-
mið að leiðarljósi. „Sumar hinna menningar-
borganna 9 voru ekki svona lánsamar og lentu
í miklum hremmingum vegna pólitískra vær-
inga og misstu fyrir vikið sjónar á hinum raun-
verulegu markmiðum með menningarborg-
inni.“
Þórunn er þó fyrst allra til að undirstrika
mikilvægi þess að hafa gott fólk með sér og
segir að hin skilvirka en litla yfirbygging
Menningarborgarinnar hafi tekist vegna þess
að þar hafi valist gott fólk til starfa. „Þar var
valinn maður í hverju rúmi og ég gekk svo frá
málum að yfirbygging og skriffinnska á skrif-
stofunni yrði eins lítil á Menningarárinu og
hægt var. Allir voru ráðnir upp á ákveðin laun,
en síðan var engin yfirvinna reiknuð heldur
unnum við bara það sem þurfti að vinna og
þegar þess þurfti.
Fyrir vikið þurfti
ekki að eyða tíma
eða peningum í
flókinn launa-
útreikning og
starfsmanna-
hald.“ Þeir sem
unnu með Þórunni
voru Svanhildur Konráðsdóttir kynningar-
stjóri, María E. Ingvadóttir fjármálastjóri,
Sigrún Valbergsdóttir framkvæmdastjóri er-
lendra viðburða, Skúli Helgason fram-
kvæmdastjóri innlendra viðburða og Heiðrún
Harðardóttir skrifstofustjóri.
Það vakti athygli að fjárhagur Menningar-
borgarinnar skyldi standa svo vel í lok ársins
að hægt væri að stofna svonefndan Menning-
arborgarsjóð fyrir „afganginn“. Þórunn segir
að auðvitað hafi þessi rekstrarafgangur ekki
komið þeim á óvart. „Við skipulögðum fjárhag
Menningarborgarinnar með þetta í huga.
Þetta var annars vegar hugsað sem fjármagn
sem nýst gæti í framhaldi af árinu, eins og nú
er búið að ákveða, en einnig litum við á þetta
sem varasjóð sem gæti komið sér vel ef ein-
hver verkefni hefðu farið úr böndum.“
Ekki viljað hafa meiri peninga
Þórunn lýsir fjármálastefnunni á þann hátt
að þau hafi gert mjög ákveðnar kröfur um frá-
gang kostnaðaráætlana við hvert verkefni og
gert samstarfsaðilum ljóst að engin frávik
yrðu liðin frá upphaflegum áætlunum. „Varð-
andi samstarfsverkefni við hinar menningar-
borgirnar var lykilatriði að ganga frá öllum at-
riðum varðandi fjármál og kostnað fyrirfram
þannig að ekkert kæmi á óvart. Reynsla mín er
sú að ef ekki hefur verið samið um alla hluti
fyrirfram þá fær maður allt slíkt í hausinn síð-
ar og verður að borga.“ Það kemur reyndar
mjög á óvart þegar Þórunn segir að hún hefði
ekki viljað hafa meiri peninga en Menning-
arborgin hafði til ráðstöfunar. „Mér fannst
þetta mjög eðlileg upphæð miðað við okkar
forsendur. Ég held ekki að okkur hefði tekist
að gera neitt meira úr dagskránni þó við hefð-
um haft meiri peninga og þá hefðu þær raddir
orðið sterkari sem töluðu um fjáraustur í
menningarmálin. Ég leyfi mér að fullyrða að
öllum þeim peningum sem Menningarborgin
hafði til ráðstöfunar hafi verið vel varið, megn-
ið af þeim fór til verkefna og í sköpunina sjálfa
og þannig nýttust þeir mjög vel.“ Stefnan sem
Þórunn og hennar fólk tóku varðandi fram-
kvæmd Menningarborgarinnar vakti athygli
erlendu menningarborganna en þar var skipu-
lag með ýmsum hætti. „Við fórum svipaða leið
og Finnarnir (Helsinki) og ákváðum að fram-
leiða sem minnst af viðburðunum sjálf. Fá
heldur aðra til þess og virkja þá í samstarfi við
okkur og leggja fé í áhugaverðar hugmyndir
og verkefni. Hin leiðin hefði líka verið hreint
brjálæði þar sem þá hefðum við verið komin í
beina samkeppni við listastofnanir um athygli
og áhorfendur og jafnvel hætt við að Sam-
keppnisstofnun hefði verið beitt á okkur. Við
vorum þó framleiðendur að nokkrum stórum
viðburðum, t.d. Baldri eftir Jón Leifs og Rödd-
um Evrópu sem var samvinnuverkefni allra
menningarborganna en undir okkar stjórn.
Bæði þessi verkefni tókust að mínu mati mjög
vel og voru þess eðlis að engir aðrir hefðu farið
út í slíkt.“
Árið 2000 var viðburðaríkt á fleiri sviðum
menningar og lista en Menningarborgarinnar
eingöngu. Þá var haldin Listahátíð í Reykja-
vík, landafundanefnd stóð að viðamiklum
kynningum bæði hér heima og erlendis og
Kristnihátíð var haldin á Þingvöllum. Sumum
varð á orði þegar mest gekk á fyrri hluta sum-
Morgunblaðið/Jón Svavarsson
Ferfætta borgin var lokapunktur

Óvæntra bólfélaga þar sem samruni
ólíkra listgreina var markmiðið.
Skáldanótt eftir Hallgrím Helgason
var samvinnuverkefni Menningarborgarinnar
og Leikfélags Reykjavíkur.
Morgunblaðið/Jim Smart
„Kúnstin er að taka réttar ákvarðanir á réttum tíma,“ segir Þórunn Sigurð-
ardóttir, listrænn stjórnandi Listahátíðar í Reykjavík.
„MENNING OG
LISTIR ERU HLUTI
AF LÍFINU“
Þó Menningarárið sé að baki, slær Þórunn Sigurðardóttir
hvergi af. Hún er sest í stól listræns stjórnanda Listahátíðar í
Reykjavík og þegar tekin til óspilltra málanna við undirbúning
hátíðarinnar vorið 2002. HÁVAR SIGURJÓNSSON heimsótti
hana á skrifstofuna við Skólastræti.