Lesbók Morgunblaðsins - 13.01.2001, Blaðsíða 20

20 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 13. JANÚAR 2001
G
ULLPENSILLINN heit-
ir hópur listmálara sem
efnir til sýningar á verk-
um sínum á Kjarvalsstöð-
um frá 13. janúar til 24.
mars næstkomandi.
Listamennirnir þykja
eiga ýmislegt sameigin-
legt, m.a. leggja allnokkrir þeirra áherslu á frá-
sögn í myndverkum sínum og þá gefa þeir sam-
félagi sínu gaum á stundum kankvísan og
óvæntan hátt. Hópinn skipa 14 málarar, þau
Birgir Snæbjörn Birgisson, Daði Guðbjörnsson,
Eggert Pétursson, Georg Guðni Hauksson,
Hallgrímur Helgason, Helgi Þorgils Friðjóns-
son, Inga Þórey Jóhannsdóttir, Jóhann Ludwig
Torfason, Jón Bergmann Kjartansson, Kristín
Gunnlaugsdóttir, Sigríður Ólafsdóttir, Sigurður
Árni Sigurðsson, Sigtryggur Bjarni Baldvins-
son og Þorri Hringsson.
,,Verkin á sýningunni virka á mig sem nokkuð
breið útgáfa af því sem verið er að mála nú á
dögum,“ segir Þorri Hringsson, talsmaður
Gullpensilsins að þessu sinni: ,,Við erum búin að
sýna saman einu sinni áður, litla sýningu á gang-
inum hjá honum Helga Þorgilsi fyrir rúmu ári
og gáfum út bækling í tilefni af því. Í vor skrif-
uðum við síðan bréf til forstöðumanns Kjarvals-
staða og vörpuðum fram þeirri hugmynd hvort
það væri ekki tilvalið að hafa yfirlitssýningu á ís-
lenskum málurum vegna þess að það er svolítið
síðan það hefur verið gert. Ég held að forstöðu-
manninum hafi fundist hugmyndin jafngóð og
okkur, og þannig verður þessi sýning til. Sýn-
ingin hefur svo sem engin stór og mikil markmið
að öðru leyti en því að gefa smásýnishorn af því
sem verið er að mála á Íslandi. Það er ekki það
að við teljum eitthvað lítið fara fyrir málverkinu
heldur það að áhorfendur geri sér grein fyrir því
að það er verið að búa til merkilega myndlist
sem er málverk. Það hefur verið eilítil slagsíða á
málaralist undanfarið, aðrir miðlar hafa tekið
við en það er mikilvægt að benda fólki á að það
er verið að mála skemmtileg málverk. Þessi
hópur á minna sameiginlegt með Septem-hópn-
um heldur en virðist í fljótu bragði, við erum
ekki að berjast gegn neinu, erum ekki í vondu
skapi eða í neinni varnarstöðu gagnvart list okk-
ar. Við erum ekki að halda því fram að eitthvað
sé betra en annað, þvert á móti erum við flest
sammála um það að við höfum mjög gaman af
því sem við erum að gera og erum svona frekar
ánægð með okkur ef eitthvað er.
En hver er saga hópsins, hvernig voru lista-
mennirnir sem mynda hann valdir?
,,Við byrjuðum að ræða saman fyrir rúmum
tveimur árum, það vantaði einhvern grundvöll
fyrir þá sem eru að mála, vantaði það að við hitt-
umst og ræddum málin. Svo varð sýningin á
ganginum hjá Helga Þorgilsi til og utan um
hana varð að búa til hóp sem varð að lokum að
Gullpenslinum. Það kom bara til út af því að
okkur fannst þetta bjánalegt nafn, og sýnir
kannski betur en mörg orð alvöruleysi hópsins.“
Þannig að þetta tignarlega nafn er þá ein-
ungis kímni eða nokkurskonar sjálfsháð, íronía?
,,Já, og ekki einu sinni sérstaklega meðvituð
íronía. Það var bara hæfilega asnalegt að kalla
þetta Gullpensil!“
Gullpensill verður til
,,Hvernig Gullpensillinn varð til er erfitt um
að segja. Við hringdum í fólk sem við höfðum
hugmyndir um að gaman væri að vera með og
tala við og hefði aukinheldur áhuga á að starfa
saman í hópi. Þeir sem áttu hugmyndina að
þessu voru Sigtryggur Bjarni Baldvinsson,
Birgir Snæbjörn Birgisson, Daði Guðbjörnsson
og ég. Við hittumst yfirleitt á opnunum hver hjá
öðrum og á ganginum hjá Helga, margir okkar
útskrifuðust saman úr skóla en hópurinn skipt-
ist nú nokkuð í tvennt. Helgi, Eggert og Daði
eru kannski í eldri kantinum, Hallgrímur
Helgason, Kristín Gunnlaugsdóttir og Sigurður
Árni Sigurðsson voru í myndlistarskólanum á
sama tíma og svo erum það við yngra fólkið,
Birgir, Jóhann, Sigríður, Inga Þórey og ég sem
erum af sömu kynslóð í MHÍ, en yngstur er Jón
Bergmann Kjartansson en hann stundaði nám
sitt töluvert á eftir okkur.“
Í fjörlegri kynningu á Gullpenslinum eftir Ei-
rík Þorláksson er vitnað í orð Jackson Pollock:
,,Að mála er að vera til.“ Ert þú sammála þess-
ari staðhæfingu hins bandaríska starfsbróður
þíns?
,,Þetta er kannsi svona fullhátíðleg módern-
ísk útgáfa af veruleikanum, ég held að við séum
ekki svona alvarleg í þessu. Eflaust er stór hluti
af því sem við erum að gera, einmitt þetta, að
mála. Flest okkar eru málarar eingöngu, Inga
Þórey er þó ekki endilega bara málari, hún not-
ar líka þrívíða hluti og það gerir Jón Bergmann
líka. Hallgrímur er vafalaust þekktari sem rit-
höfundur þó svo að hann máli líka, það er erfitt
að hengja einhverja eina útgáfu á svona stóran
hóp. Við erum ekki endilega sammála um
stefnuskrá, eigum ekkert manifestó, og eins og
ég sagði áðan líkjumst við Septem-hópnum afar
lítið hvað þetta varðar. Við erum bara þarna til
að hafa það gott, og við höfum gaman af því að
mála. Það er svolítil frásögn í málverkum okkar
flestra og það tengir okkur saman líka, en þetta
stefnir í allar áttir og við erum ekki að boða
neina ákveðna stefnu innan málverksins, eða
eitthvað slíkt.“
En eru viðfangsefni og áherslur íslenskra nú-
tímamálara að breytast í upphafi nýrrar þúsald-
ar?
,,Já eðlilega er málverkið alltaf að breytast.
Staða málverksins innan listheimsins annars
vegar og hins vegar það sem er málað er sífelld-
um breytingum undirorpið. Á einhverjum
punkti var málverkið mjög mikilvægt, svona
fyrir einum sautján til tuttugu árum þegar hið
svokallaða nýja málverk rak á fjörur okkar Ís-
lendinga. Þá varð málverkið aftur mikilvægt en
mikilvægi þess hefur vissulega minnkað með
árunum, það hafa opnast aðrar leiðir til mynd-
listarsköpunar eins og tölvu- og myndbandalist-
in eru talandi dæmi um. Svo verða menn eðli-
lega bara þreyttir á málverki endrum og
sinnum þegar búið er að ota því að manni í mörg
ár eins og gerðist frá ’82–’87, en þá var nær ein-
göngu um málverk að ræða. Þegar við sem
myndum stærstan hlut Gullpensilsins vorum að
ljúka námi skömmu fyrir nítjánhundruð og níu-
tíu vorum við ekki reiðubúin að gangast inn á
þær forsendur sem þá ríktu, um einhvern villt-
an expressjónisma í málverki. Enda eru þeir í
hópnum sem voru þá í því, þá aðallega Daði og
Helgi, smám saman að fara yfir í annan stíl.
Annars vegar meira raunsæi eins og Helgi, eða
hvað ég vildi segja, ef hægt er að tala um Helga
sem málara þá er hann klassíksur málari á
ítalskan hátt, hvernig sem okkur gengur að út-
skýra það nánar. Daði er orðinn fínlegri im-
pressjónisti ef eitthvað er og alltaf sami húm-
oristinn. Lunginn úr okkar hópi er í frekar
óstilltu og frásagnarkenndu málverki, en svo
eru nokkrir tengdir konseptlistinni í sínum
verkum eins og Inga Þórey og Jón Bergmann
og það er gott að fá svoleiðis fólk inn í hópinn
líka.“
Örvandi félagsskapur
,,Við höfðum samband við mun fleiri málara
en sumir höfðu ekki áhuga á því að vera með,
þótt manni finnist sjálfum að það væri eðlilegt
að þeir væru með okkur. Við því er ekkert að
gera. Þetta er nú bara eins og saumaklúbbur,
þarna er fólk sem gaman er að tala við og um-
gangast og flóknara er það nú ekki. En ein-
hvern veginn verður svona til og einhver þörf
verður þess valdandi að svona hópur myndast.
Auðvitað er þetta örvandi, það er uppörvandi að
umgangast fólk sem er á svipuðum nótum og
maður sjálfur. Það skiptir eiginlega meira máli
að hittast og bera saman bækur sínar heldur en
það sem við erum að gera hver og einn. Margir
eru virkir í því að fara til útlanda og koma með
bæklinga og myndir og segja frá því sem er að
gerast á erlendri grund. Þetta er meira svona
spjallfélagsskapur en vinnubúðir og virkar
mjög örvandi fyrir sköpunargáfuna hjá okkur.
Sýning eins og þessi hér hleypir manni líka
kappi í kinn og maður vinnur verk sem maður
myndi kannski ekki vinna annars. Stundum hef-
ur sú umræða komið upp að málverkið sé á nið-
urleið og önnur listform hafi tekið við hlutverki
þess, sumir eldri málarar hafa líka barið lóminn
opinberlega og haldið fram þessari eða svipaðri
skoðun. Við höfum einmitt rætt það okkar á
milli hve undrandi við erum á þessari umræðu,
við erum öll svo innilega hamingjusöm með það
að vera málarar og ánægð með okkar hlut að við
skiljum þessa umræðu alls ekki.“
Ég heyri á þér að Gullpensillinn á sér bjarta
framtíð á komandi árum, þið látið ekki staðar
numið hér eða deigan síga, trúi ég.
,,Mér þykir líklegt að svo verði, jú. Nú er
þetta í annað skiptið sem við sýnum, þótt ekki
hafi farið mikið fyrir fyrri sýningunni. Við erum
ekki með framtíðina skipulagða fram í tímann
en það hefur gengið óvenju vel að kynna þennan
hóp og við höldum örugglega áfram. Gullpensill-
inn horfir fram á glæsta tíð.“
Morgunblaðið/ÁsdísNokkrir listamannanna sem standa að samsýningunni Gullpensillinn á Kjarvalsstöðum.
GLAÐBEITTIR
GULLPENSLAR
Sýningin Gullpensillinn verður opnuð á Kjarvalsstöð-
um kl. 16 í dag. Um er að ræða samsýningu málara af
yngri kynslóðinni í dag. ÞORVARÐUR HJÁLMARSSON
spjallaði við Þorra Hringsson sem segir að málaranir
séu hvergi smeykir og hamingjusamir með list sína.