Lesbók Morgunblaðsins - 10.02.2001, Blaðsíða 9

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 10. FEBRÚAR 2001 9
Þ
ESSI höfundur þáði á ljúfu vori
boð um að dveljast mánaðartíma
þar sem heitir La Minerve, í
hjarta landsins mikla í vestri.
Þar sest Sól að baki bleikum og
bláum skógum. Þar unnu sex
listamenn sér og saman verk sín
í orð og myndir og gjörninga um
mikið haf og mikinn skóg. Hér fylgir annað af
tveim TERRE-MER þemum, sem höfundur-
inn vann og flutti lokadaginn, á frönsku, ensku
og íslensku, sjötíu langt að komnum gestum
við glitrandi vatn djúpt inni í villtum flækju-
skógum Québec-landsins, umvafin innsetning-
um og myndverkum, eigin og listavina skálds-
ins. Þetta var í apríl á undarlegu afmælisári
undarlegrar þjóðar í þessu skóglausa landi
elda og ísa.
HRAFN – UMVERA:
DALUR – VALLEÉ
MÓÐIR – Ég var ungur. Ég var hræddur.
Ég er líka hræddur núna. Ég vissi þá að heim-
urinn var stór. Nú veit ég að heimurinn er lítill.
Aðeins JÖRÐ er stór. Og ÆGIR.
DALUR – Ég loka augum mínum, loka eyr-
um mínum, hlusta með húð minni, með hári
mínu, með höndum mínum, hlusta eftir návist.
Hlusta eftir heimi þínum, þaðan sem ég er. Nú
er tíminn.
Ég stend úti, horfi fram í opinn dalinn – Dal-
ur – segi ég – Dalur með fjöllin eins og myrka
múra á báða vegu, opinn út til hafsins mikla.
Faðmur þinn stóð mér opinn, þegar ég kom,
skelfdur lítill flóttamaður, slitinn af rótum
djúpt í strönd lífs míns í norðrinu, handan allra
fjalla. Fjöll þín hafa aldrei sleppt af mér hend-
inni. Aldrei hafa mér skroppið fætur í skríð-
andi hlíðum þínum, né hafa fingur mínir
nokkru sinni misst tak.
Ég horfi út til hafsins og þungur niður brot-
skaflanna utan frá Nesi Arnarins fellur í þétt-
um bylgjum að brjósti mínu.
DALUR – Af tindum þínum opnaðir þú mér
sýn út yfir allan heiminn sem var. Hvammar
þínir hafa fyllt munn minn berjum, klettar þín-
ir hafa sent gleðistrauma upp allar taugar mín-
ar, á þín hefur leitt mig inn í svæfandi værð
hvíslandi straumvatnsins. Hrafnar þínir hafa
ávarpað mig.
DALUR - þú hefur fóstrað mig eins og son
þinn og gefið mér vind og vatn og ský, regn og
lyng og stein, og ilm. Þakka þér líf mitt, DAL-
UR.
þegar myrkrið kemur, er ég einn í nóttinni.
Og ég heyri tifið í gömlu klukkunni. Andvarp
vindsins, sem strýkst fyrir hornið. Snarkið í
vængjum flugunnar, sem deyr í loga kertisins.
Ég heyri og ég heyri það sem annars aldrei
heyrist.
Og himinn alstirndur. Lífið er hér. Ég lít í
austur, og yfir Hálsi fjallsins svífur stórt ský,
dökk-dökkt, líkast hreyfingarlausum risafugli,
á leið til suðurs. Trúi ég á tákn?
Sogandi hljóð komandi storms heyrist á í
bungum fjallsins. Undan veðri kveður einnig
þungt í ánni. Hvað heyrist þegar öllu er lokið?
Ekkert? Vegna þess að enginn verður til að
hlusta? Undarleg spurning? Og hennar aldrei
spurt? þær spurningar, sem spurt var, fengu
aldrei svör.
ÍVERA: HRAFN – CORBEAU
Við skulum róa sjóinn á og sækja okkur ýsu.
En ef hann Krummi kemur þá og kallar á hana Dísu?
Hann lifir nærri sjónum. Hann lifir af við
sjóinn um langan vetur. Alveg eins og mað-
urinn.
Hann kann ekki að synda. Drukknar í sjón-
um.
Alveg eins og maðurinn.
Krummi krunkar úti, kallar á nafna sinn:
Ég fann höfuð af hrúti, hrygg og gæruskinn.
Komdu nú og kroppaðu með mér, Krummi nafni minn.
Ég sé, lít frá, sé á ný. Þessa stóru freku
fugla með mannsvit. Og spádómsgáfu bera
þeir, og visku úr heiðinni forneskju. Þeir
hoppa. Ég horfi á þá, þegjandi. Þeir kalla á
mig.
Krummi svaf í klettagjá, kaldri vetrarnóttu á
verður margt að meini – verður margt að meini.
Fyrr en dagur fagur rann freðið nefið dregur hann
undan stórum steini – undan stórum steini.
Ég geng góða göngu, með glöðum létti í
spori og hjarta. Þeir fylgja mér, tveir. Þeir
fara í hringi yfir mér, eins og þeir eigi við mig
erindi, sem enginn geti skilið nema ég einn.
Niður til árinnar, að gömlu tóftunum. Þar setj-
ast þeir, annar strokinn og penn á grænan
mosastein, hinn með skakka löpp á bakkann.
Þeir elta aldrei lengra en að hrundum tún-
garði. Ég heyri ekki hljóð frá þeim meðan ég
veð ána, lít við, þegar ég stikla upp á hinn
bakkann. Þeir sitja hreyfingarlausir, eins og
skornir í svart tré, líkir bláum unghröfnum,
niðurrigndum á húsmæni. Allt í einu fara þeir
að hoppa og skrækja og ég skil þá. Annar tek-
ur upp í sífellu: - Veldu leið! Veldu leið! - Hinn
tekur undir á milli: - Veldu stjörnu! Veldu
stjörnu! - Og þá stemma þeir saman í kór: -
Stjörnu-leið! Stjörnu-leið! - Ég velti vöngum
yfir þeim svörtu vinum. Þeir þagna, sitja aftur
án hreyfingar. Um kvöldið er ég enn að velta
vöngum.
Gamli sérann sagði mér:- það er ekki tún-
garðurinn, minn truflaði vinur. Það er kross-
mark þar. Krummavinir þínir eru ekki hrifnir
af merki krossins. - Hláturinn hrikti í honum.
- Hvaða stóri Guð er hér? - Spyr ég í vegg-
inn.
- Mitt er að byrja! Byrja! Já? Byrja hvar? -
Ég geng með strönd Sævarrisans, bundins nú í
sofandi hægð. Ég mæti hrafni, sem húkir á
steini og fellir svört tár úr skínandi dökkum
augum. Hví er hann hryggur?
- Ég fann glóandi gull. Slíkur hringur hlýtur
að vera úr eigu hefðarfólks og aðeins sann-
gjarnt, að einn svartur hrafn, sem ekki á fjöður
fyrir sína beinu görn, fái einu sinni á kaldsamri
ævi að njóta glampa slíks gulls. -
- Ertu ekki glaður þá? -
- Nei, ég er það ekki, þú hugsunarlausi ungi
maður úr engum stað. Ég faldi hann. Og hér er
það, sem örlög okkar hrafna skerast. Við dáum
dýra hluti og við felum þá Móður okkar Jörð til
varðveislu. Sólin er okkur einnig kær og skýin
eru bræður okkar. Við miðum því fagurt ský
og skugga þess á jörðina. Þar faldi ég hring-
inn. En skýið leystist sundur í skúr, og sólin
kom og nú finn ég ekki hringinn minn í grænni
lautu. - Og Krummi grætur mörgu tári ofan
eftir sínu svarta klumbunefi, en ég strýk hon-
um um kollinn og ofan bakið aftur á stél. Hrafn
hressist brátt. – Far þú vel, þú gamli flökku-
maður. - Hann lyftir sér á sterkum vængjum
og með sogi í loftsveiflum í tökunum hverfur
hann fyrir núpinn. Ég hristi höfuðið í brosi. –
Segjum að ég hreppi mitt heima í kletti við sjó,
en samt veit ég ekki margt á láði og legi. Og í
Lífi. Og í Dauða. Ef til vill veit ég, að endir lífs-
ins er Dauði. Og endir dauðans er vissulega
Líf. Og Hrafninn flýgur. Um sinn. Fyrir lífi
sínu. Fyrir dauða sínum.
Hrafn er. Í Dalnum. Flýgur með ströndinni.
Áfram aðeins. Áfram tímann. Hann er svo
svartur að hann er blár. Sólin gyllir fjaðrirnar,
þar sem hann flýgur. Gylltur. Hann skimar.
Alls staðar. Sólin er að sundra myrkrinu. Dauf,
en brýtur sér leið. Hann flýgur. Heldur lífi.
Nú er orðið seint. Bróðir. Það er kalt.
Hrafnarnir krunka. Ég krunka til svars. Á
morgun ætla ég að biðja þá að taka mig í fóstur
í vetur. Ég megi hverfa til þeirra þegar mig
dreymir. Vera hjá þeim í hretum vetrarins.
Fljúga með þeim inn fjöru. Slíta fisktætlur og
skel. Það leggst margt til. Þegar ekkert leggst
lengur til, ætla ég að liggja hjá þeim á
hjarninu. Ég lygni augunum og finn kuldann
læðast inn á milli fjaðranna og seytla um ham-
inn og inn í kroppinn. Skelf með þeim. Læt
snjóa yfir mig. Held ylnum á líkamanum svo
lengi sem ylur helst. Loka síðan þessu blakka
glansandi auga yfir svörtu augnloki, dey inn í
hvítan snjóinn. Hrafn.
Ég legg af stað. Ég geng fram á hrafn við
gamla hliðið. Það stendur en girðingin er löngu
horfin. Þetta er bróðir minn. Hann er dauður
með andlit mitt í svörtum snjónum.
Kalt. Hrímþursinn stikar Jörðina. Ætti ég
ekki að fagna kuldanum nú? Og sakna hans
síðar? Eldur kraumar í merg mínum og hvítur
loginn étur bein mitt. Hrímþursinn er bróðir
Eldþursins og þeir slíta mig á milli sín, tveir
bræður um eina bráð. Hrafninn er dauður á
hjarninu. Ég. Svartur með svart nef og svört
augu og svartar kræklóttar tær. Stélið er fal-
legt á mér og vængirnir, bringan er svört og
glansandi. Luralegur er ég. Ég kann ekki að
syngja. Aðeins herma eftir. Loks opna ég
gogginn til söngs. Söngur minn er vein. Ef ég
loka augunum, sé ég bárurnar brotna á flædd-
um steinunum. En ég kann ekki að synda. Ég
drukkna. Ég sé veruleikann og ég heyri vind-
inn þjóta.
Helst vildi ég klifra upp á Ernirinn og
standa þar á snösinni fremst með útrétta
handleggi og stinga mér til flugs, líta í sjón-
hendingu alla mynd Jarðar, og svífa með ógn-
arhraða ofan, stýra mér í loftinu og lenda brátt
í fjörunni. Klesstur.
Og nú ríður eldingin og lýstur blossa sem
varpar geislum að vestan og að norðan, og eld-
flóðin mætast við sjónhring og splundrast og
birtan streymir undan Stiga og Rit, þar sem
logarnir skerast fyrir miðju Djúpi, undan Nesi
Arnarins, sópa á braut skorpuskýjunum, flæða
yfir landið og bræða snjóinn í einu logandi
leiftri, og kvalaloginn sem brennur gerir bein
mín þunn og létt, og hrýfð húð mín skrælist af
og myndar hrjúfsterkan ham, og lífið streymir
um vöðva mína, og kitlandi dúnhnoðrar vaxa í
samfelldan fiðurbúning, sortnaðan í logunum,
fætur mínir styrkjast í sterkar klær, og tærðir
armar mínir umbreytast í volduga vængi og
þeir veifast og róa loftið með soghljóði, og
bráðnuð augun endurfæðast í svartleiftrandi
augasteina, sem hvessast út í blátt víðernið og
þenja sjónleiftur yfir græn jarðerni landsins
með gula og dökka skugga, og hol bein mín eru
næm og lyfta sér á vængjum vindanna, bera
yfir fjöll og haf og ský, hærra hærra stíg ég yf-
ir dalinn, yfir silfurband árinnar, yfir Bung-
urnar gráar og kúptar, yfir Ernirinn í hástöll-
um sínum, með sýn inn hálendið með tjarnir og
skafla og grjót og aurbletti og mosaþembur og
lyng, allt ljómar í þeirri flæðibirtu sem ég skil
nú að hlýtur að eiga sér myrkrið að foreldri,
upp þangað sem Sól hellir gullgulli og Máni
stráir silfursilfri og Stjörnur spretta glitur-
trafi yfir svarta þanvængi og dúnsettan fið-
urkoll.
SILENCE – ÞÖGN
JÖRÐ – HAF, TERRE – MER
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
„Ég sé, lít frá, sé á ný. Þessa stóru freku fugla með mannsvit. Og spádómsgáfu bera þeir og visku úr heiðinni forneskju. Þeir hoppa. Ég horfi á þá,
þegjandi. Þeir kalla á mig.“
E F T I R E Y V I N D P.
E I R Í K S S O N
Höfundur er rithöfundur.