Lesbók Morgunblaðsins - 29.12.2001, Blaðsíða 8

8 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 29. DESEMBER 2001
Morgunblaðið/Sverrir
Erró opnaði yfirlitssýningu í Hafnarhúsinu á Jónsmessu, en þar verður Errósafnið til húsa.
Morgunblaðið/Þorkell
Ashkenazy stjórnaði Sinfóníuhljómsveit Íslands í upphafi árs.
Hilmar Oddsson Kvikmyndagerðarmaður
Endurkoma Ashkenazys
MENNINGARÁRIÐ 2001 verður ekki sérlega
eftirminnilegt í mínum huga, enda bar það flest
merki lognsins sem kom á eftir storminum,
Menningarborgarárinu 2000. Þá gustaði hins
vegar nokkuð hressilega um okkur.
Eftir talsverða umhugsun er ég viss um að sá
menningaratburður sem hafði mest áhrif á mig
á árinu sem er að líða var endurkoma Ashk-
enazys og glæsilegir tónleikar hans og Sinfón-
íuhljómsveitar Íslands í upphafi ársins.
Reyndar skyggir sá atburður á alla aðra list-
viðburði sem ég fékk notið á árinu. Tónlistin var
aldeilis ekki af verri endanum; Mahler og Shost-
akovich.
Þetta var áhrifamikil stund sem hafði djúpa
merkingu sátta og nýs upphafs.
Hvað með leikhús, myndlist, bókmenntir og
kvikmyndir? Jú, það er alltaf gaman í Nemenda-
leikhúsi, Rauða myllan var dúndur, mér þótti
mikið til föðurtorreks Erlends Sveinssonar
koma, einhverjar myndlistarsýningar sá ég,
nokkrar góðar, og einhverjar bækur las ég,
sumar fínar. En ekkert jafnaðist á við kvöld-
stundina í Háskólabíói 18. janúar 2001.
MYNDLISTARRÝMIÐ hefur á árinu 2001 hald-
ið áfram að vaxa bæði inn á við og út í samfélagið,
yfir á svið annarra listgreina, jafnvel inn í heim
fræða og vísinda. Það er spurning hvort mynd-
listin sé að breytast í eitthvað annað. Eftir tíma-
skeið nostalgíu og innhverfrar aldamótamunúðar
vottar á nýjan leik fyrir pólitískri meðvitund í
myndlistinni, sbr. sýningarhald yngri myndlist-
armanna á árinu, m.a. í Gula húsinu, í Gallerí
Hlemmi og Gallerí Skugga. Af einstökum mynd-
listaruppákomum dettur mér fyrst í hug opnun
Errósafns í Hafnarhúsinu á Jónsmessu. Af sýn-
ingum einstakra myndlistarmanna gæti ég t.d.
nefnt fallega sýningu Hildar Bjarnadóttur í Gall-
erí Hlemmi og sýningu Finnboga Péturssonar í
Feneyjum. Þá situr ýmislegt eftir frá útskrift-
arsýningu listaspíranna í myndlistardeild
Listaháskólans í vor, árvissu nokkurra daga
karnivali. Af viðburðum í öðrum listgreinum hlýt
ég sem áhugamanneskja um kvikmyndamenn-
ingu og -fræðslu að fagna nýjungum í starfsemi
Kvikmyndasafns Íslands á árinu, m.a. cinema-
teki. Í spennandi skáldsagnaútgáfu vekur það at-
hygli mína hversu mikið er um partíhöld og
drykkju í verkum karlkynsrithöfunda, nokkuð
sem virðist líka vera orðið eitt helsta leiðarminni
íslenskra samtímakvikmynda.
Ef ég mætti einhverju breyta í íslenskum
menningarheimi, sem ég fæ sem betur fer ekki,
þá myndi ég byrja á því að leggja niður Þjóð-
menningarhús sem mér finnst eitthvert sérkenni-
legasta fyrirbæri íslenskra fjárlaga og minnir
raunar helst á uppvakning frá dögum Jónasar frá
Hriflu. Þau hundruð milljóna sem við það myndu
sparast myndi ég nota til að gefa þjóðinni aftur
eitt sérstæðasta og frumlegasta safn sitt, sem
hún hafði átt í 130 ár áður en því var lokað,
þ.e.a.s. Þjóðminjasafnið.
Pólitísk vitund
og partíhöld
Auður Ólafsdóttir Listfræðingur
Hrafn Gunnlaugsson Kvikmyndagerðarmaður
Scheving er „einmal“
SÁ ATBURÐUR er stendur anda mínum næst
eftir árið er yfirlitssýningin á verkum Gunn-
laugs Scheving í Listasafni Íslands – sýningin
staðfestir að Scheving ber höfuð og herðar yfir
alla myndlistarmenn okkar fyrr og síðar; sjó-
stakkarnir heiðgulu, hákarlinn sem stingst ofan
í myndflötinn, fuglinn sem er á leið út á vegg-
inn, báturinn sem veltur út úr myndramm-
anum, mjaltakonurnar sem eru orðnar hluti af
landslaginu – þessi yrkisefni og úrvinnsla
þeirra er „einmal“ og mun ekki eignast sinn lík-
an – í túlkun sinni rís Scheving einn og sér, er í
rauninni ofanrigningur í íslenskri menning-
armold. Listasafnið stendur sig vel og eins var
sýning Odd Nerdrum á Kjarvalsstöðum eft-
irminnileg.
Í tónlistinni er það Sigur-Rós, og Björk sem
er engill og norn á víxl – ég vona að hún verði
nú ærlega óþekk eftir hrífandi væmni.
Ágúst Guðmundsson frumsýndi Mávahlátur,
sína bestu mynd, annars var lítið að gerast í
kvikmyndunum; áberandi ofvaxin rokkvídeó og
hráar átakalausar myndleysur –það er eins og
enginn hafi neitt áhugavert að segja, eða liggi
eitthvað á hjarta – eru það skilaboð þeirrar
kynslóðar sem var alin upp í bómull? Þarf að
taka hlutverk Kvikmyndasjóðs til algerrar end-
urskoðunar? Í leikhúsunum sat allt við það
sama, þægilegt, vel gert, þokkalegt, ekki of
bragðsterkt, án alls lífsháska, án þess að vekja
eða hrista – í rauninni afskaplega indælt, en
ekkert til að muna eftir öðru frekar.
Af bókum hafa mér orðið hugleiknar bókin
hans Sigfúsar Bjartmarssonar Sólskinsrútan er
sein í kvöld – makalaus texti, skáldsagn Höf-
undur Íslands, ljóðabókin Ljóðtímaleit og fyrir
ÞAÐ ERU margar leiksýningar sem bjóðast
okkur á hverju leikári hér í borginni. Íslenskt
leikhús telur sig skyldugt til að hafa nánast eitt-
hvað fyrir alla. Þótt ég hafi séð fjölda þessara
sýninga hef ég ekki ennþá náð að sjá allt sem í
boði er og er því ekki fær um að segja öðrum
hvað hafi verið best á leikárinu. Og hvað er gott
leikhús? Hvað er góð leiklist? Þeim spurningum
verður hver og einn að svara fyrir sig eftir sín-
um smekk og tilfinningu og það er ekki hægt að
deila um smekk. Það vekur eftirtekt mína hve
mikið bauðst af leiksýningum fyrir börn. Það er
t.d. ánægjulegt að sjá Möguleikhúsið blómstra
eins og gerst hefur á þessu leikári.
Ég held að ég nefni hér örfáar leiksýningar
sem koma uppí huga mér aftur og aftur. Og það
ekki fyrir glamúr og glæsileik, heldur fyrir ein-
lægni og heiðarleika sem þar réð ríkjum. Ekk-
ert af þeim varð „gangstykki“ og hefðu áhorf-
endur sannarlega mátt verða fleiri.
Snemma árs var frumsýndur hjá LR einleik-
urinn Kontrabassinn eftir þýska höfundinn P
Süskind.
Elllert Á. Ingimundarson fór þar á kostum –
leikarinn, áhorfandinn og samband þeirra –
leikhúsið í hnotskurn.
Þá vil ég nefna leikritið Vilji Emmu eftir Dav-
id Hare sem sýnt var í Þjóðleikhúsinu. Beitt
ádeiluverk sem vakti margar spurningar um líf-
ið og listina, ekki síst hjá gamalli leikhúsrottu.
Laufin í Toscana eftir Lars Norén í Þjóðleik-
húsinu var firnagóð og skemmtileg leiksýning,
vel leikin og valinn maður í hverju rúmi.
Steindór Hjörleifsson Leikari
Möguleikhúsið
blómstrar
Morgunblaðið/Þorkell
Blíðfinnur eftir Þorvald Þorsteinsson var frumsýndur í Borgarleikhúsinu.
dóttur mína les ég Grannmeti og átvextir sem
er snilldarverk. Dagskrá sjónvarpsins á RÚV
hefur batnað í vetur; mikið af innlendu að-
keyptu góðu efni, og framför í dagskrársetn-
ingu og stjórn. Vonandi fer öll vinnsla úr húsi
og RÚV verður útsendingarstofnun með sterkri
ritstjórn, en hættir eigin framleiðslu að mestu.
ASHKENAZY stjórnaði Sinfóníuhljómsveit Ís-
lands í upphafi ársins eftir margra ára hlé. Á
þeirri stundu var eins og þess væri vænst að
eitthvað gerðist. Og hvað gerðist? Frá upphafi
til enda flæddu tónarnir, eins og heit bylgja
um salinn, bornir fram af samstilltum hug
flytjenda og stjórnanda, enda komst tónlistin
til skila í sinni hreinustu mynd. Þetta gat
gerst vegna þess að margra ára þrotlaust starf
liggur að baki þessari einu kvöldstund. Það á
sér rætur í þeim akri sem tónlistarskólarnir í
landinu yrkja ásamt fjöldamörgum öðrum sem
sífellt eru að leiða okkur um töfraveröld tón-
anna.
Enda þótt þessi atburður sé nefndur sér-
staklega má oft finna augnablik sem næra sál-
ina með eftirminnilegum hætti og það eru ekki
endilega þeir viðburðir sem hæst er haft um
eða flestir verða vitni að. Það gildir um allar
listgreinar að þeirra verður ekki notið nema
með dálítilli fyrirhöfn og opnum huga.
Helgi Hafliðason Arkitekt
Ashkenazy
Morgunblaðið/Þorkell
Bandaríski listamaðurinn John Baldessari sýndi í Hafnarhúsinu í vor.
Lesbókin leitaði til tíu karla og kvenna til að gefa álit á menningarlífi landsmanna á árinu sem
er að líða. Lagt var fyrir þátttakendur að nefna listamann/menn, verk eða atburð/i sem þeim
þykir hafa staðið upp úr á árinu. Niðurstöðurnar eru birtar á opnunni ásamt myndum af
nokkrum þeim listamönnum, verkum og atburðum sem nefndir voru.