Lesbók Morgunblaðsins - 12.01.2002, Page 15

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 12. JANÚAR 2002 15
MYNDLIST
Árnastofnun, Árnagarði: Handritasýn-
ing opin þri.–fös. 14–16. Til 15.5.
Gallerí Fold, Rauðarárstíg: Ljós-
myndasýning Inger Helene Bóasson.
Til 3.2. Hringur Jóhannesson og Magn-
ús Óskar Magnússon. Til 20.1.
Gallerí Skuggi: Ljósmyndasýning Orra
Jónssonar. Klefinn: Ragna Her-
mannsdóttir. Til 3.2.
Gallerí Sævars Karls: Helga Kristrún
Hjálmarsdóttir. Til 24.2.
Gerðarsafn: Leirlistafélag Íslands: Tví-
skipt. Til 3.2.
Gerðuberg: Þýskar tískuljósmyndir,
1945–1995. Til 17.2.
Hafnarborg: Inge Jensen.Til 11.2.
Hallgrímskirkja: Þórður Hall. Til 20.2.
Listasafn Einars Jónssonar: Opið alla
daga nema mánudaga, kl. 14–17.
Listasafn Íslands: Verk úr eigu safns-
ins. Til 15.1.
Listasafn Rvíkur – Ásmundarsafn:
Svipir lands og sagna. Til 10.2.
Listasafn Rvíkur – Hafnarhús: Bernd
Koberling. Til 3.3. Guðmundur R. Lúð-
víksson.Til 20.1.
Listasafn Rvíkur – Kjarvalsstaðir:
Tékknesk glerlist. Til 13.1. Myndir úr
Kjarvalssafni. Til 31.5.
Listhús Ófeigs: Hústaka Meistara Jak-
obs. Til 31.1.
Norræna húsið: Veflistarmaðurinn
Anne-Mette Holm. Til 13.1.
Slunkaríki, Ísafirði: Þorbjörg Þor-
valdsdóttir. Til 27.1.
Þjóðarbókhlaða: Eygló Harðardóttir.
Til 9.2. Bækur og myndir 35 erlendra
höfunda. Til 17.2.
Þjóðmenningarhúsið: Landafundir og
ragnarök.
Upplýsingamiðstöð myndlistar:
www.umm.is undir Fréttir.
TÓNLIST
Sunnudagur
Hallgrímskirkja: Sænski organistinn
Hans-Ola Ericsson. Kl. 17.
Listasafn Íslands: Myrkir músíkdagar.
Kammersveit Reykjavíkur og einleik-
ararnir Þórunn Ósk Marinósdóttir,
víóla, Ragnhildur Heiland-Sörensen,
víóla, og Thorleif Thedén, selló. Stjórn-
andi Bernharður Wilkinson. Kl. 20.
Salurinn: Kammerhópur Salarins. Tón-
leikaspjall: Atli Heimir Sveinsson. Kl.
16.30.
Mánudagur
Salurinn: Hanna Dóra Sturludóttir,
sópran, Helga Bryndís Magnúsdóttir,
píanó, og Jónas Ingimundarson, píanó.
Kl. 20.
Þriðjudagur
Salurinn, Kópavogi: Kínversk þjóð-
lagatónlist. Kl. 20.
Miðvikudagur
Salurinn: Einleiks- og kammerverk
fyrir víólu. Jónína Hilmarsdóttir víóla,
Steinunn Birna Ragnarsdóttir píanó og
Ásgerður Júníusdóttir, söngur. Kl. 20.
Ýmir: Myrkir músíkdagar. Klarínettu-
tónleikar. Kl. 20.
Fimmtudagur
Háskólabíó: SÍ. Einleikari: Bryndís
Halla Gylfadóttir. Hlstj.: Alexander
Anissimov. Kl. 19.30.
LEIKLIST
Þjóðleikhúsið: Syngjandi í rigningunni,
12. jan. Cyrano, 13., 18. jan. Hver er
hræddur við Virginiu Woolf? 16., 17.
jan. Karíus og Baktus, 13. jan.
Borgarleikhúsið: Fyrst er að fæðast,
17. jan. Fjandmaður fólksins, 13. jan.
Blíðfinnur, 13. jan. Kristnihald undir
jökli, 12. og 18. jan. Með vífið í lúkunum,
19. jan. Beðið eftir Godot, 12. og 18. jan.
Píkusögur, 12. jan.
Íslenska óperan: Leikur á borði, 12. og
18. jan.
MENNING
LISTIR
N Æ S T U V I K U
Bryndís Halla Gylfadóttir
sens vináttu og höfðingsskapar má nefna þá Al-
freð Flóka, Tryggva Ólafsson og Eyjólf Ein-
arsson. Þá búa Danir yfir sérstæðri og rótfastri
menningararfleifð eins og mörgum mun kunn-
ugt, samt fljótir til á alþjóðavettvangi, og báðir
málararnir er hér koma við sögu gott dæmi um
þann arf.
Sýningin á Listasafninu í Silkiborg stóð yfir
frá 29. september til 31. desember, en ekki
reyndist unnt að gera henni skil í tíma sökum
þrengsla í bókamánuðinum. Var mikil um sig
og fjölþætt, í tilefni hennar gefin út vegleg sýn-
ingarskrá/bók, sem þrír fyrrverandi nemendur
og einn listsögufræðingur skrifa í. Þeir Kjeld
Heltoft, Erik Hagens, Tryggvi Ólafsson og Jan
Garff, forstöðumaður koparstungudeildar Rík-
islistasafnsins. Gera þeir úttekt á hinum ýmsu
hliðum á listamanninum og féll það í hlut
Tryggva að skrifa um kennarann og lífsnautna-
manninn, sem þræddi krár með nemendum
sínum, þjóraði stundum með þeim heilu næt-
urnar, fór svo í skólann í morgunsárinu og und-
ir heita og kalda sturtu. Eftir að hafa snætt
fituríkan árbít var honum svo ekkert að van-
búnaði að sinna nemendum sínum!
– Søren Hjort Nielsen fæddist í Svestrup en
ólst upp í Kragelund norðvestur af Silkiborg,
nam þar í tækniskóla þar til hann var tekinn
inn á Akademíuna í Kaupmannahöfn 1921, og
voru þeir Ejnar Nielsen og Axel Jörgensen
lærimeistarar hans. Er mjög líklegt að þeir
Gunnlaugur Scheving hafi verið samtíða hjá
Jørgensen á tímabili, en af því fara litlar sögur.
Hugur hinnar ungu listspíru hneigðist fljótt að
grafík og í, fuglabúrinu, eins og deildin var köll-
uð, útfærði hann sína fyrstu málmætingu. Til
frásagnar að Hjort Nielsen var handhafi nem-
endaskírteinis númer 1 (!) í þessari nýju deild
skólans, sem átti eftir að hafa svo víðtæk áhrif á
þróun grafík lista í Danmörku. Þaðan
streymdu næstu áratugina margir af snjöllustu
grafík listamönnum og teiknurum þjóðarinnar,
sem meðal annars auðguðu dagblöðin af riss-
um. Forsíður sérútgáfu þeirra um helgar af
yndisþokkafullum skreytingum.
Hjort Nielsen var sem sagt í rásmarkinu
hvað þessa gæfulegu þróun snertir og þegar yf-
ir lauk hafði hann gert yfir þúsund grafík-
myndir, allt í senn þurrnálarteikningar, trérist-
ur og steinþrykk auk ótölulegra fjölda
málverka og rissa. Margar af þessum myndum
sínu þrykkti hann í mjög fáum eintökum svo
ekki var það hagnaðarvonin ein sem rak á eftir
listamanninum. Áhrifin komu víða að, hann
sótti bæði í táknsæið í anda Ejnars Nielsens og
til myndefna hvunndagsins í anda Aksels Jörg-
ensens, varð einnig fyrir áhrifum frá Edvard
Munch og landa hans Ludvig Karsten, sem
sótti mikið til Hafnar á þriðja áratugnum. Þeir
urðu vinir og það kom í hlut Hjorts Nielsens að
vígja Karsten inn í tækni steinþrykksins,
kynna honum hina fjölþættu möguleika sem
hún inniber. Á grafíkverkstæðinu var enn þá
lítill steinn sem Karsten hafði teiknað á er mig
bar að og gerðu menn stundum sér til íþróttar
að þrykkja eitt og eitt eintak, að sjálfsögðu óá-
ritað og ónúmerað, bauðst mér það en hafnaði
því.
Myndheimur Hjorts Nielsens var hvunndag-
urinn og umhverfið hvar sem hann bar niður,
enda af þeirri kynslóð listamanna sem jafnað-
arlega voru með rissblokkina í nágrenninu.
Þannig séð liggja rætur listamannsins djúpt í
danskri listhefð eins og hún mótaðist á fyrstu
tugum síðustu aldar og var henni trúr fram til
hins síðasta. Á tímabili leitaði hann mikið í
Fælleden, eins og almenningsgarðurinn á
Austurbrú er nefndur, þar sem alkhólistar og
útigangsfólk hélt til, og vék gjarnan að því ein-
hverju mjúku undir tönn fyrir að fá að nota það
sem myndefni. Einnig rissaði hann upp fólk í
krám og í það heila var viðfangið öðru fremur
maðurinn í umhverfi sínu. Samúðin með vinn-
andi fólki og þeim sem höfðu orðið undir í lífinu
gegnumgangandi. En svo var hann líka mjög
upptekinn af dönsku landslagi, einkum undir
það síðasta málunarháttur hans þá einfaldari.
Margur er á því að í þeim fínlegu myndverkum
hafi list Sørens Hjorts Nielsens risið hæst,
kennslustörf sem tekið höfðu mikinn tíma hans
að baki, jafnframt árin er hann var driffjöður
ótal framnínga í því skyni að útbreiða og kynna
listgrafík.
Sjálfsmynd, steinþrykk 1929.
Málarinn úti í guðs grænni náttúrunni, líkast
til á fjórða áratugnum.
Á góðri stund. Hinn ungi Robert Jacobsen heilsar upp á Hjort Nielsen við málaratrönurnar. Faðir
myndhöggvarans var einn af velunnurum málarans!
Vetrarlandslag, Tempelhús 1982, olía á léreft.
Trjágöngin í Enghavegarðinum, án ártals, olía á léreft. Einkaeign.