Pressan - 07.09.1989, Blaðsíða 13

13
Fimmtudagur 7. sept. 1989
Lögð er áhersla á að foreldrar andvana fæddra
barna fái að sjá þau, haldi jafnvel á þeim og eignist
myndir af börnunum til minningar.
BORN SEM EKKI
MÁ GLEYMA
Andvana fædd börn eru oft ekki talin Best að konurnar
með, þvi mörgum finnst þau eicjinlega
i hafa verið til. Forelarar þeirra eru
aldrei
þó yfirleitt á allt öðru máli.
EFTIR JÓNÍNU LEÓSDÓTTUR MYNDIR: KRISTJÁN ARNGRÍMSSON O.FL.
skaða af þeim sökum tökum við
ávallt Ijósmyndir af andvana fædd-
um börnum og geymum þangað til
konan fær þörf fyrir að sjá þær.
Þessu byrjuðum við á fyrir svona
þremur til fjórum árum, minnir mig.
gróti sem mest
Þegar konan hefur fengið að sjá
og snerta barnið er það mælt og
vegið og oft klippum við af því hár-
lokk, sem móðirin getur fengið,
ásamt merkiarmbandi og öðrum
minningargripum. Síðan er barnið
flutt í likhúsið og allar ráðstafanir i
kringum útförina eru gerðar af
starfsfólki spítalans, ef foreldrarnir
æskja þess. Við klæðum þá barnið
og leggjum það í kistuna, útvegum
prest og tíma fyrir jarðarförina og
annað, sem gera þarf. En í einstaka
tilvikum vill fólk annast þetta sjálft.
Konunni er auðvitað sinnt eins og
mögulegt er eftir fæðinguna. Gerð-
ar eru ráðstafanir til þess að hún fái
ekki mjólk í brjóstin og náinn að-
standandi fær líka að sofa á sjúkra-
stofunni með henni, ef hún vill. En
viðbrögð kvennanna eru afar m«-
jöfn við þessar aðstæður. Sumar
sýna engin geðbrigði, hvorki þegar
þær frétta að barnið er látið inni í
þeim eða í fæðingunni, en sem bet-
ur fer kemur að því síðar að þær fá
útrás fyrir sorgina. Það er hins veg-
ar algengast að konurnar gráti mjög
mikið, þegar þeim er tjáð að barnið
sé dáið — og einnig þegar það fæð-
ist. Þær konur vinna sig oftast fyrr
út úr þessum erfiðu tilfinningum en
þær, sem byrgja allt inni. Það er
betra að fá útrás fyrir vanlíðanina
en að láta hana krauma undir yfir-
borðinu.
Kona, sem fæðir andvana barn,
fer í gegnum sama sorgarferli og
flest fólk gerir að einhverju leyti við
lát einhvers nákomins. Fyrst kemur
vantrú. Hún trúir hreinlega ekki að
þetta geti verið satt. Síðan kemur
Anna Pálína Árnadóttir kennari fæddi tvíbura eftir sex mánaða
meðgöngu. Annar fæddist andvana, en hinn lifði í tólf tíma.
að hafa séð
Tæplega þrjátíu íslenskar konur
verða fyrir því á ári hverju að fæða
andvana barn eða missa barn á
fyrstu viku eftir fæðingu. En þó
þessar konur komi tómhentar heim
af spítalanum er ekki þar með sagt
að þeim líði eins og ekkert hafi í
skorist og geti fyrirhafnarlaust tekið
upp þráðinn þar sem frá var horfið.
Það er ótrúlega erfið lífsreynsla að
missa barn — þó það hafi ekki lifað
lengi.
A fæðingardeild Landspítalans er
mikil áhersla lögð á að hjálpa for-
eldrum þessara barna að takast á
við sorgina, sem fylgir svo erfiðri
lífsreynslu. Foreldrarnir eru hvattir
til að sjá börnin og halda jafnvel á
þeim um stund. Þeir geta líka fengið
hárlokk og ljósmyndir af börnunum
til að eiga til minningar.
Hvetjum móðurina
til að sjó barnið
PRESSAN náði tali af Guðrúnu
Eggertsdóttur, aðstoðar-yfirljós-
móður á fæðingardeild Land-
spítalans, og bað hana að lýsa því
hvernig þar er hlúð að konum, sem
fæða andvana börn:
„Þegar uppgötvast að barnið er
dáið í konunni er reynt að láta hana
fæða það sem allra fyrst. Hún er þá
lögð beint inn á fæðingarganginn
og gerðar ráðstafanir til að koma
fæðingunni í gang. Við reynum að
hafa konuna í umsjá ljósmóður, sem
getur örugglega verið nógu lengi á
vakt til að taka á móti barninu. Þetta
tekst ekki alltaf, þó við gerum okkar
besta til þess að konan hafi sama
fólkið í kringum sig allan tímann. En
það er alltaf ein ákveðin ljósmóðir
— oftast sú, sem tekur á móti — sem
annast konuna á eftir.
Reynt er að hafa fæðinguna þann-
ig að konan finni sem minnst til.
Hún fær góða lendardeyfingu, því
það er mikið atriði að þetta sé þeim
ekki sársaukafullt. Eftir að barnið er
fætt er svipuðum reglum fylgt og ef
um lifandi barn væri að ræða. Áður
en barnið er þvegið er konunni t.d.
stax boðið að sjá það og snerta,
nema það sé mikið vanskapað, og
barnalæknir kemur og talar við
hana.
Sumir foreldrar eru hræddir við
að sjá barnið eftir fæðinguna og ef
þeir treysta sér alls ekki til þess
hvetjum við þá eindregið til að gera
það a.m.k. áður en gengið er frá
kistunni uppi í líkhúsi. Langflestir
vilja þó sjá barnið, þrátt fyrir að
sumir þurfi að hugsa sig dálítið um.
Við erum hins vegar þeirrar skoð-
unar að ekki sé rétt að jarða barn,
án þess að móðirin hafi séð það.
Hún getur fengið mikla löngun til
þess eftir á, þegar það er um seinan.
Til að koma í veg fyrir óbætanlegan
Fegin
Anna Pálína Árnadóttir kenn-
ari er ein þeirra fjölmörgu kvenna,
sem fætt hafa andvana börn. Hún
gekk í gegnum mikið erfiðleika-
tímabil, en nú er það að baki. Anna
Páiína lýsir þessari reynslu á eftirfar-
andi hátt:
„Ég gekk með tvíbura og fæddi þá
eftir u.þ.b. sex mánaða meðgöngu,
þar sem legið brast vegna þess að
legvatnið var orðið mjög mikið. Áð-
ur en að fæðingunni kom hafði ég
legið í hálfan mánuð á meðgöngu-
deildinni og þá sagði læknirinn mér
að ef fæðing færi af stað gæti brugð-
ið til beggja vona með börnin. Þeg-
ar fæðingin fór af stað var ég þess
vegna nánast viss um að þetta væri
vonlaust.
Treysti mér fyrst
ekki til að sjó nann
í fæðingunni gerði ég mér grein
fyrir því að annar tvíburinn var dá-
inn. Það var alltaf verið að hlusta
eftir hjartslætti barnanna, en það
fannst aldrei nema annar. Þetta
reyndust síðan vera tveir drengir og
einungis annar þeirra var lifandi.
Við skírðum hann Aron, en sá and-
vana fæddi fékk nafnið ísak.
Fæðinguna bar'brátt að og það
vannst ekki tími til að gefa mér
mænudeyfingu. Ég fékk hins vegar
vöðvaslakandi sprautur og „gas" og
varð því svolítið vönkuð. En maður-
inn minn hjálpaði mér eins og hann
gat á meðan hjúkrunarfólkið reyndi
allt til að bjarga börnunum. Eftir
fæðinguna kom Guðrún Eggerts-
dóttir ljósmóðir svo og sagði okk-
ur að annar drengurinn væri dáinn,
en hinn væri inni á vökudeild. Síðan
spurði hún hvort við vildum sjá
þennan, sem væri dáinn — og ég
sagði strax nei.
Guðrún gekk hins vegar á eftir því
að við sæjum hann. Hún sagði, að
það væri betra að gera það en að sjá
eftir því seinna. Þá skipti ég um
skoðun og hún kom með ísak til
okkar. Núna er ég óskaplega þakk-
lát fyrir að Guðrún skyidi hafa ýtt
svona á mig.
Það var ekki síður erfitt að horfa
upp á Aron berjast fyrir lífi sínu í
súrefniskassanum. Hann var svo
ósköp lítill og þetta virtist alveg von-
laus barátta. Énda dó hann eftir tólf
klukkustundir.
hann
„Þetta voru bara
fóstur''
Guðrún ljósmóðir bjargaði nú
nánast lífi mínu á þessu tímabili.
Hún kom mörgum sinnum til mín
daginn sem Aron lifði og sagði mér
frá öllu, sem var að gerast á vöku-
deildinni. Eftir að hann dó sagði hún
mér líka hvernig hún hefði gengið
frá þeim til greftrunar. Séra Karl
Sigurbjörnsson kom einnig til
mín, bæði á spítalann og heim, og
það var gífurlegur styrkur í honum.
Hann jarðsetti síðan drengina. Guð-
rún heimsótti mig þar að auki oft
eftir að ég var komin heim. Fyrst
með stuttu millibili og síðan einum
fjórum eða fimm sinnum fyrsta
hálfa árið eftir fæðinguna.
Við hjónin náðum sem betur fer
að vinna saman úr sorginni — m.a.
með því að leitast við að njóta hverr-
ar líðandi stundar og horfa til fram-
tíðarinnar. Svo seldum við íbúðina
okkar og keyptum aðra, sem þurfti
að gera upp, og steyptum okkur í
það. Við reyndum eftir fremsta
megni að sitja ekki og sökkva okkur
ofan í dapurlegar hugsanir. Ef það
kom fyrir leyfðum við okkur þó
auðvitað að gráta og gættum þess
að byrgja ekkert inni... En þetta
var lengi mjög erfitt, Maður hafði til-
hneigingu til að fyllast svartsýni og
finnast allt ómögulegt.
Viðbrögð annars fólks komu
stundum svolítið illa við mig. Sum-
um fannst ég vera að hengja mig of
mikið í þetta með því að tala atltaf
um tvíburana með nafni. „Þetta
vorú Bára rósfúi*’'Vár ságt við mig.
En ég gekk með Aron og ísak í sex
mánuði og fannst ég vera farin að
þekkja þá!
Það var líka oft sagt við mig að ég
skýldi bara verða strax ófrísk aftur.
Anna Pálína Árnadóttir með Árna Húma syni sínum, sem fæddist
tveimur árum eftir að þau hjónin misstu tvíbura. Hún segir þau hafa
fengið gífurlegan stuðning frá séra Karli Sigurbjörnssyni og Guðrúnu
Eggertsdóttur Ijósmóður.