Pressan - 15.03.1990, Síða 10

10
Fimmtudagur 15. mars 1990

PRESSAN
VIKUBLAD Á FIMMTUDÖGUM
Útgefandi: Blað hf.
Kramkvæmdastjóri: Hákon Hákonarson
Ritstjórar: Jónína Leósdóttir
Omar Friðriksson
Blaðamenn: Anna Kristine Magnúsdóttir
Björg Eva Erlendsdóttir
Friðrik Pór Cíuðmundsson
Ljósmyndari: Einar Olason
Útlit: Anna Th. Rögnvaldsdóttir
Prófarkalestur: Sigríður H. Gunnarsdóttir
Auglýsingastjóri: Hinrik Gunnar Hilmarsson
Ritstjórn og skrifstofur: Ármúla 36 sími: 68 18 66. Auglýsingasími: 68 18 66.
Askrift og dreifing: Armúla 36, simi 68 18 66. Setning og umbrot: Leturval sf.
Prentun: Blaöaprent hf.
Áskriftargjald 500 kr. á mánuði. Áskriftargjald: Pressan og Alþýðubladiö:
1000 kr. á mánuði. Verð í lausasolu: 150 kr. eintakið.
ERU SAMSKIPTI ÍSLANDS
OG EB í HNÚT?
Fulltrúar Vinnuveitendasambands Islands og Félags ís-
lenskra iönrekenda áttu á dögunum fund í Brussel meö
Henning Christophersen, varaformanni framkvæmda-
stjórnar Evrópubandalagsins. Henning Christophersen er
einn af æðstu mönnum bandalagsins og því er vert að taka
eftir ummælum hans í samræðunum við íslenska atvinnu-
rekendur. Þar sagði hann að samskipti Islands og EB væru
í hnút og hefðu lengi verið. Tímabært væri að leita nýrra
leiða til að leysa hnútinn.
Það hefur löngum verið talið vonlítið að eiga í beinum
samningum við Evrópubandalagið um tollfríðindi vegna
stefnu þess að krefjast aðgangs að fiskimiðum í stað við-
skiptaívilnana fyrir sjávarafurðir sem seldar eru til aðildar-
ríkja innan bandalagsins. I nýju fréttabréfi samstarfsnefnd-
ar atvinnurekenda í sjávarútvegi segir að Henning Christ-
ophersen hafi talið sýnt að gera yrði undantekningu frá
þessari reglu gagnvart lslandi. Hugsanleg lausn væri að
þessir aðilar semdu um gagnkvæmar fiskveiðiheimildir.
s.s. á kolmunna, sem þyrftu ekki að vera í miklum mæli
heldur aðeins táknræn leið út úr vitahringnum sem sam-
skipti þeirra hafa verið í síðustu árin. Skv. þessari frásögn
vill Christophersen ná samningum í beinum viðræðum
milli íslands og EB sem þyrftu ekki að heyra undir viðræð-
ur EB og EFTA um sameiginlegt evrópskt efnahagssvæði.
Þetta hafa atvinnurekendur og talsmenn Sjálfstæðisflokks-
ins, sem krefjast tvíhliða viðræðna við EB, talið að opnaði
nýja möguleika og lýsti skilningi á þeirri réttlætiskröfu að
sömu lögmál eigi að gilda í viðskiptum með íslenskar sjáv-
arafurðir og iðnvarning EB.
Samningar Færeyinga við EB haía sýnt að Evrópubanda-
lagið er þegar komið með veiðikvéta í færeyskri lögsögu.
í milliríkjaviðskiptum fæst ekkert ókeypis og það verður að
draga stórlega í efa að EB láti sér nægja lkinn og táknræn-
an fiskveiðikvóta á íslandsmiðum í staðinn fyrir viðskipta-
ívilnanir til handa íslendingum. Hins vegar benda orð
Hennings Christophersen til að íslemk stjórnvöld hafi ekki
haldið vöku sinni yfir beinum sanrskiptum við EB. Þótt ís-
lendingar hafi verið uppteknir aí þátttöku í viðræðum
EFTA og EB um sameiginlegt ewópskt efnahagssvæði að
undanförnu má ekki loka fyrir þann roöguleika að íslensk-
um hagsmunum sé best borgið með beinum samningum
við Evrópubandalagið þegar á reynir.
pólitisk þankabrot
Pólitisk þankabrót skrifa: Biryir Arnason, adstoöarmad-
ur viöskiptu• osi iönuöurráöherru, Bolli Héöinsson, efna-
hafisráöiyufi forsætisráöherra, oíj Einar Kurl Huraldsson,
ritstjóri Nordisk Kontakt.
Ríföu þig upp úr kífnum!
,,\ baráttunni um framkvæmda- og
rekstrarfé munu íþróttafrömuðir þess
vegna lúta i lægra haldi fyrir menning-
arvitum í náinni framtíð. Handbolta-
jy
hallarmenn mega fara að vara sig á
tón I i starhalla rf ólki!''
Þegar Sambandið og Sovét-
ríkin eru komin á hausinn og
blöðin eru full af fyrirsögnum
um eyðni, eiturlyf, gróður-
eyðingu, mengun, eiturefna-
hernað, stjórnmálaspillingu,
halla i ríkisbúskap og gjald-
þrot „hrædýraræktar og loð-
silungaeldis" geta bölmóður
og vonleysi sótt að okkur
meðaljónum. Þá er gott að
eiga höfði að halla hjá John
Naisbitt og spúsu hans Patric-
iu Aburdane. í Bandaríkjun-
um, Japan og Evrópu er nýja
bókin þeirra „Megavísar
2000" (samanber megawött)
nýkomin út. „Flestir félags-
fræðingar og vísindamenn
koma bara auga á lífshættu-
leg vandamál, sem höggva
að rótum heimstrésins, þegar
þeir skilgreina stöðu heims-
mála um þessar mundir. Þau
horfa á sömu stöðu og sjá
möguleikana sem í henni fel-
ast," segir Jan Carlzon, for-
stjóri SAS, í formála.
Bjartsýnin hefur aMrei átt
upp á pallborðið í fjölmiðlum
eins og SAS-gúrúinn áréttar
réttilega. Hún er hins vegar
vörumerki Naisbitts á hinum
harða markaði upplýsinga-
iðnaðarins. Arið 1982 gaf
Naisbitt út „Megavísa", þar
sem hann greindi tíu þróun-
arferli sem myndu setja mark
sitt á áratuginn. Aðferðafræði
hans var afskaplega upplífg-
andi fyrir blaðamann, sem
stundum fylltist efasemdum
um að skrif hans um fall-
þunga dilka og gæluverkefni
stjórnmálamanna í atvinnu-
lífinu myndu bjarga heimin-
um. Naisbitt leiddi í ljós, að
með þvi aö mæla það, sem
blaðamenn skrifuðu í núinu,
mátti greina vísbendingar
um framtíðina. Næmi á hið
nýja í núinu vísaði veginn inn
á framtíðarbraut. Hér sat
maöur semsagt á ritstjórn viö
ystu höf með framtíðina í
puttunum.
- o - o -
Siðasti áratugur átti sam-
kvæmt megavísum Naisbitts
að verða spennandi og um-
byltingasamt millibilsástand.
Þar held ég að hann hafi ekki
skotið hátt yfir markið. Við
vorum á leið FRÁ og TIL: Frá
iðnríki til upplýsingaþjóðfé-
lags; frá tækni sem var þving-
að upp á okkur til hátækni
sem við veljum sjálf; frá þjóð-
bundnu til hnattræns hag-
kerfis; frá skammtima- til
langtimasjónarmiða; frá mið-
stýringu til valddreifingar; frá
stofnanahjálp til sjálfshjálpar;
frá fulltrúalýðræði til þátt-
tökulýðræðis; frá valdapýra-
midum til tengslaneta; frá
norðri til suðurs og frá annaö-
hvort-eða-lausnum til fjöl-
skrúðugra valkosta. í flestum
þessum greinum erum við
enn á leið TIL, að áliti Nais-
bitts og Aburdanes.
I nýju megavísunum, sem
eiga að skila okkur inn á
þriðja árþúsundið eftir Krists
burð, er að finna tiu fullyrð-
ingar um nýhafinn áratug:
Síðasti áratugur tuttugustu
aldarinnar mun einkennast
af hagrænni uppsveiflu;
markaðssósíalisma; fram-
sókn ríkja við Kyrrahaf;
menningarþenslu; sameigin-
legum heimsstíl í lífsmáta
samhliða menningarlegri
þjóðernishyggju; einkavæð-
ingu velferðarríkisins; for-
ystu leiðtoga úr hópi kvenna;
veldi lífeðlisfræðinnar; trúar-
legri vakningu og sigurgöngu
einstaklingsins.
Um þessar spásagnir mætti
hafa fleiri orð en hér rúmast.
Kjarni þess sem höfundar
vilja segja með Megavísum
2000 er þessi; Ætlir þú ekki
að drukkna í upplýsingafióð-
um nútímans verðurðu að
byggja hugmyndaheim þinn
á nokkrum burðarstólpum.
Ekki endilega á okkar, heldur
áeigin megavísum, sem gera
þér kleift að skoða heiminn
og ná áttum i lífi þínu. Og ætli
það geti ekki verið rétt, að
við verðum að hafa einhver
viðmið meðan marxisminn
er að ná sér eftir hrun komm-
únismans og frjálshyggjan
jafnar sig á Thatcher?
Þó að textinn í Megavísum
2000 sé dauðhreinsaður af
allri kímnigáfu er hann hlað-
inn bernskri ákefð, sem er
svo einkennandi fyrir banda-
rískar bókmenntir um þjóðfé-
lagsmál. Og þau hjón slengja
fram ýmsum staðhæfingum,
sem hrista upp í ástfólgnum
fordómum: Menningin er
t.a.m samkvæmt mælingum
orðin vinsælli meðal almenn-
ings heldur en íþróttakeppni.
I baráttunni um fram-
kvæmda- og rekstrarfé munu
íþróttafrömuðir þess vegna
lúta i lægra haldi fyrir menn-
ingarvitum í náinni framtíð.
Handboltahallarmenn mega
fara að vara sig á tónlistar-
hallarfólki!
Naisbitt og Aburdane spá
trúarlegri, andlegri og menn-
ingarlegri vakningu. Mestu
tíðindin í upphafi nýs árþús-
unds verða ekki á tæknisvið-
inu, heldur í víðtækari skiln-
ingi á því, hvað það þýðir að
vera manneskja. Vald manns-
ins yfir því að búa til lif kallar
fram endurmat og heim-
spekilega endurreisn. Sjálft
töfravald árþúsundahvarf-
anna knýr á um margvísiegt
uppgjör í flestum greinum
mannlífs á jörðinni.
Þeir sem fellt hafa tár yfir
moldum sósíalismans og vel-
ferðarríkisins fá að vita, að
viðkvæmni þeirra var ótíma-
bær. Jafnréttiskröfurnar, sem
skópu þessi fyrirbæri, verða
jafnhiminhrópandi og áður,
en inntak jafnaðarstefnunnar
og velferðarþjónustunnar
mun taka eðlisbreytingum.
- o - o -
Við munum versla og neyta,
heyra og horfa og éta og
drekka hið sama, hvort sem
er í Timbuktu eða Trékyllis-
vík. Vinir okkar Coca Cola,
MacDonalds, Perrier, IKEA,
Be«erion, Michael Jackson
og Madonna munu fylgja
okkur umhverfis jörðina.
Heima fyrir borðum við af
nægtaborði heimsins sushi,
pasta, kouschkousch og eftir-
rétturinn er kannski blintzes
með cappuccino á eftir. En
þrátt fyrir sameiginlegan lífs-
stíl um mestan hluta heims
mun menningarleg þjóðern-
ishyggja blómstra sem aldrei
fyrr, því meir sem alþjóða-
sinnunin sækir á, þeim mun
hærra munum við setja þjóð-
leg verðmæti. Hinn ytri
heimur verður alþjóðlegur,
en hinn innri skýtur æ dýpri
rótum i veglegri jörð áa
vorra.
Hvað þá um vaxandi fá-
tækt í heiminum, misskipt-
ingu milli norðurs og suðurs
og allt þess háttar? Það redd-
ast. Stórveldin fá tíma til þess
eftir kalda stríðið að sinna fá-
tækt og óréttlæti. Og fram-
undan eru fæðu- og efnisbylt-
ingar, sem munu fæða og
klæða margan manninn.
Nú hafa væntanlega allir,
sem lesa þennan pistil, tekið
kæti sína og lyft vondjörfum
augum fram á veginn. Að
greina möguleika, þar sem
aðrir sjá svartnætti, er mikill
mannkostur. Ennþá best
verður það, þegar það er gert
með húmor.
Til er vísa eftir Stefán Jóns-
son, rithöfund og fv. alþingis-
mann, sem mig minnir að
hann hafi ort í oröastað Jóns
frá Pálmholti. Jón hafði gefiö
veislunaut sínum, sem átti í
ógnarbasli við grænu baun-
irnar, eftirfarandi ráð:
Reklu nú uf þér ruunirnar!
Rifdu þig upp úr kífnum!
Beröu sullu ú buunirnar,
suo þær bulunseri ú bnífnum!
Vísa þessi varð svo fræg að
birtast á ensku í New States-
man og hefur alla tíð verið
bjartsýnum úrræðamönnum
innbláshir og hvatning.
framtið
i er i veöi
skiptir óltu máfi að Ólina Þor-
varðaidóttir fari fram og þvt
og verða aðgangsharðari
— Oddur Ólafsson i Timanum.
líkar vet við Davið þó
hann sé hálfdruslulegur um
hárið."
— Ummæli konu í skoðanakönnun*
um borgarstjórnarkosningarnar.
„Islendingar eru að ganga í
gegnum vegg."
— Hallgrímur Guðmundsson sveit-
arstjóri i Alþýðublaðsviðtali.
„Hundur var f jarlægður af
heimili vegna ágreinings
hjóna.J#
— Ur dagbók lögreglunnar i Reykjavik í Morgunblaðinu.
upp
„LJtanríkis-
ráöherrann
upplýstí mig um
að leiötoga-
fundurinn í
Reykjavík vœri
árangur áhrifaríks
og ógleymanlegs
málflutnings
imeinuðu
„Ég nenni ekki aö fara til Aust-
urríkis í b-keppni 1990 — þaö
er helst aö ég væri til í aö fara
þangaö sem feröamaöur."
— Jón Hjaltalín Magnússon, for-
maður HSÍ, í Alþýöublaöinu.
— Róbert Berman um viðtal sitt
við Matthías Á. Mathiesen fyrir
bandariska sjónvarpsstöö á leið-
togafundinum í Reykjavík. Morg-
unblaöið.
„Það tók sig upp gamalt
bros i gær og það hefur
ekki farið siðan/#
— Sigurður Rúnar Jónsson, eigandi Stemmu, i Timanum þegar fréttist að
stolnu spólurnar væru fundnar.