Pressan - 13.06.1991, Blaðsíða 29

FIMMTUDAGUR PRESSAN 13. JÚNI1991
29
þeim framburði grundvallaði rétt-
vísin málið gegn honum. Vitnið
Petrína tók undir framburð Ólafíu
í þessum efnum enda hafði Ásgeir
líka fengið hana til J>ess að vera
með útlendingum. I dómi hæsta-
réttar er þess raunar getið að þær
vinkonur, Ólafía og Petrína, hafi
„gjört allmikið af því að leggja lag
sitt við karlmenn, einkum útlenda
sjómenn, fyrir borgun og það
einnig, án þess að ákærði, að
þeirra sögn, ætti þar neinn hlut að
með fortölum eða milligöngu".
LÁRA MIÐILL MISSIR
AF 70 KRÓNUM
Vitnið Bjarnheiður sagði réttin-
um frá því, að haustkvöld eitt árið
1918 hefði Ásgeir kallað til hennar
út um glugga á Hótel íslandi og
beðið hana að koma upp á her-
bergi til sín. Þar var fyrir „útlend-
ingur, dökkur og svakaiegur". Ás-
geir bað Bjarnheiði að hlaupa í
skarðið fyrir Ólafíu sem virtist
ætla að svíkjast um að koma; en
Bjarnheiður færðist eindregið und-
an þrátt fyrir loforð um góða
greiðslu.
Þá kom það einnig fram við
réttarhöldin að Ásgeir hefði sagt
nokkrum stúlkum í óspurðum
fréttum að hann hefði „útvegað
þrjár stúlkur til að fara út í skip á
höfninni og nefnt eina þeirra
Láru, er vitnin könnuðust við, sagt
að hún hefði verið sá bjáni að
þýðast ekki þá menn, sem hann
vildi, og hefði hún þó getað fengið
70 kr. fyrir".
Lára þessi var kölluð fyrir rétt-
inn og staðfesti hún að Ásgeir
hefði reynt að fá sig til fylgilags
við sjómenn en harðneitað. Þessi
siðprúða stúlka varð síðar þjóð-
kunn undir nafninu Lára miðill og
hélt umtalaða miðilsfundi í Grjóta-
þorpinu á fjórða áratug aldarinnar.
Á fundum Láru miðils gengu
Abyssíníumenn um betri stofuna,
fuglar flugu um og dáin smábörn
trítluðu um og fluttu eilífðinni lof.
Lára miðill átti líka eftir að verða í
aðalhlutverki í hæstarétti árið
1940: Þá var hún dæmd í fangelsi
fyrir margvísleg svikabrögð í mið-
ilsstarfinu.
Þrátt fyrir að ungmeyjarnar
kæmu hver á fætur annarri og
vitnuðu um þrotlaust starf Ásgeirs
Ásmundssonar við að útvega er-
lendum sjómönnum rekkjunauta,
þá fór það svo að hann var sýkn-
aður af hæstarétti. Hann neitaði
staðfastlega enda voru viðurlög
ströng, hefði hann verið fundinn
sekur gat hann búist við allt að 8
ára fangelsi. Hegningarlögin sem
stuðst var við voru síðan 1869 og
voru ekki felld úr gildi fyrr en
1940. Þar var hart tekið á hvers
kyns skírlífisbrotum og heimild til
að dæma nauðgara til dauða.
Raunar var hörðum refsingum ein-
ungis beitt í þeim tilvikum þegar
fórnarlamb nauðgarans hafði ekki
„óorð á sér“, eins og það var orð-
að í lögum.
„LÝTI Á MENNINGU
REYKJAVÍKUR"
Hafi Reykjavík aldamótanna
jafnast á við sjálfa Sódómu í aug-
um Jóns Jónssonar átti hann eftir
að sannreyna að lengi gat vont
versnað. Áhyggjur siðapostula af
samneyti íslenskra stúlkna og út-
lendinga fóru vaxandi eftir því
sem bænum óx fiskur um hrygg.
Öðru hvoru fóru fram umræður á
síðum blaðanna, einkum þegar
einhver góðborgari þóttist hafa
komist á snoðir um hneykslanlegt
athæfi.
„ÚTLENDINGADEKUR
REYKJAVÍKURKVENFÓLKSINS“
Það þurfti ekki alltaf stórvægileg
tilefni til þess að menn rækju upp
ramakvein út af framkomu kven-
fólks höfuðstaðarins. Þannig lét
íþróttafréttaritari Morgunblaðsins
siðferðismálin til sín taka í frásögn
af fótboltaleik á gamla Melavellin-
um árið 1939. Þar áttust við úr-
valslið Reykvíkinga og enska
knattspyrnufélagið Islington Cor-
inthians; það var satt að segja
ekki hátt skrifað á Englandi og
vann þar hvorki fyrr né síðar mik-
il afrek. En liðsmenn Islington
léku við hvern sinn fingur og fót á
Melavellinum og áhorfendur hrif-
ust með. Það var ekki að öllu leyti
vel séð hjá hinum úrilla íþrótta-
ræða danska sjóliða, framandlega
farmenn eða enskar fótboltabullur,
var það nokkur huggun að þessir
hópar voru aldrei tiltakanlega fjöl-
mennir í bænum. Fyrir vikið var
auðvelt að stimpla lagskonur
þeirra sem gálur og drósir. Verald-
arvanir íslendingar reiknuðu út að
hlutfall ósiðsemi í höfuðstaðnum
væri ekkert verra en almennt
gerðist.
Viðbrögð manna á þessum árum
við samskiptum stúlkna og útlend-
inga, einkum sjómanna, kunna að
þykja kátleg og dálítið sveita-
mannsleg nú um stundir. En sann-
leikurinn er sá að samskonar um-
ræða hefst í hvert skipti sem er-
lendir sjóliðar eru á ferð í bænum;
„Of mikill hluti kvenna vorra verslar með sæmd
sína eins og duggarasokka
Benedikt Gröndal gekk fram fyrir
skjöldu til að verja heiður reykvískra
stúlkna.
Lára miðill lét ekki glepjast af gylli-
boðum.
Jónas frá Hriflu vildi banna kvenfólki
aðgang að bryggjum Reykjavíkur.
Undir lok fjórða áratugarins fór
enginn annar en Jónas Jónsson
frá Hriflu á stúfana. Hann hafði
veitt því athygli á göngutúrum sín-
um um bæinn að stúlkur gerðu
sér einatt fferð niður að höfn eftir
að skyggja tók. Svo virðist sem
Hriflu-Jönas hafi brugðið sér í
hlutverk spæjara til að eiga auð-
veldara með að fletta ofan af
hneykslinu. Hann lagði síðan fram
á Alþingi frumvarp til laga þar
sem sérstakt ákvæði veitti lög-
reglustjóra heimild til þess að
banna kvenfólki aðgang að
bryggjum Reykjavíkur frá átta síð-
degis til átta á morgnana. Jónas -
kvað ferðalög ungmeyjanna
„sannarlegt lýti á menningu
Reykjavíkur" og löngu tímabært
að taka í taumana.
fréttaritara:
„Útlendingadekur Reykjavíkur-
kvenfólksins kom fram á íþrótta-
vellinum í gær þótt í litlu væri.
Nokkru áður en knattleiknum
lauk höfðu allmargar ungar stúlk-
ur safnast saman þar sem knatt-
spyrnumennirnir gengu út af leik-
svæðinu í búningsklefana, og
horfðu þær á Englendinga líkt og
þeir væru einhvers konar nýstár-
leg furðuverk."
Þetta fannst blaðamanninum
auðvitað hneyksli og ekki bætti út
skák að „hins vegar veittu þær ís-
lensku knattspyrnumönnunum
sáralitla athygli".
VIÐSÆTTANLEGT HLUTFALL
ÓSIÐSEMI
Þótt mönnum þætti reykvískar
ungmeyjar helstil eftirlátar við út-
lendinga, hvort heldur var um að
viðbrögð blaðanna nú eru ekki
svo frábrugðin skrifum Jóns Jóns-
sonar Aðils í Eldingu fyrir 90 ár-
um.
Fyrstu áratugi aldarinnar voru
útlendingar í Reykjavík alltaf „við-
ráðanleg" stærð, og veittu ekki
strákunum í bænum háskalega
mikla samkeppni til lengdar.
Þetta breyttist hinn 10. maí 1940
þegar HMS Berwick öslaði inn
Kollafjörðinn og hermenn hans
hátignar Gerorgs sjötta lögðu ís-
land undir sig. Næstu fimm árin
bjuggu tugþúsundir hermanna á
íslandi og þótt hér væru fá afrek
að vinna náðu þeir að sigra margt
ungmeyjarhjartað. Þá ráku íslensk-
ir karlmenn upp sannkallað rama-
kvein sem segja má að bergmáli
enn þá.
Hrafn Jökulsson
l* iskeldismenn hafa brugðist
ókvæða við skýrslu Benedikts Jó-
hannssonar í Talnakönnun hf. um
ástandið í greininni.
Það var einmitt eitt
fyrsta verk Hall-
dórs Blöndal að
panta skýrsluna frá
Benedikt, þótt nýleg
úttekt lægi fyrir. Á
Alþingi benti Guð-
rún Helgadóttir á sinn hátt á
ákveðna skýringu: Hér væri kol-
krabbinn á ferð. Talnakönnun hf. er
nefnilega fyrirtæki frænda Halldórs
í Engeyjar-ættinni. Það er í eigu Jó-
hannesar Zoéga fyrrverandi hita-
veitustjóra, konu hans Guðrúnar
Benediktsdóttur og sona þeirra
Sigurðar Jóhannessonar og
Benedikts. Frændsemin er með
þeim hætti að Guðrún og móðir
Halldórs, Kristjana Benedikts-
dóttir, voru systur, en Kristjana er
látin. Benedikt framkvæmdastjóri
Talnakönnunar, Sigurður stjórnar-
formaður fyrirtækisins og Halldór
ráðherra eru um leið systrasynir . . .
Tékkneska landsliðið í fótbolta
dvaldi í æfingabúðum,á Selfossi fyr-
ir landsleikinn við ísland í gær.
Landsliðsmennirnir voru víst ekk-
ert alltof ánægðir með að þurfa að
dvelja utan borgarinnar, en örlög ís-
lenskra liða á erlendri grund eru oft
svipuð. íþróttafulltrúi Selfossbæjar
ætlaði að hressa upp á fótboltahetj-
urnar og bjóða þeim á hestbak fyrir
leikinn. En Tékkarnir þáðu ekki
boðið. Hafa líklega heyrt af danska
landsliðinu sem fór eitt sinn á bak
daginn fyrir landsleik hérlendis og
er það víst í eina sinnið sem íslend-
ingar hafa unnið Dani á knatt-
spyrnuvellinum, sem voru að farast
úr harðsperrum eftir útreiðarn-
ar . . .
ótt þyrlukaupamálin séu af
mörgum talin eitthvert þýðingar-
mesta hagsmunamál landsmanna
hefur umfjöllun um
tilboð Sovétmanna á
þyrlum fengið tak-
markaða umfjöllun
fjölmiðla. Sér í lagi
vekur þögn ríkis-
sjónvarpsins athygli.
Sjónvarpið hefur áð-
ur fjallað af kostgæfni um málið og
kynnt þyrlur af gerðunum Sikorsky,
Puma og Westland, en ekki sagt
aukatekið orð um sovésku þyrlurn-
ar, þótt hægt sé að fá a.m.k. þrjár
slíkar fyrir hverja eina af hinum teg-
undunum. Það skyldi þó aldrei vera,
að skýringarinnar sé að leita í því að
Olafur Sigurðsson fréttmaður er
eiginmaður Albínu Thordarson
umboðsmanns Sikorsky-þyrl-
anna...
Innan Sambandsins er nú allt
kapp lagt á að vinna að endurskipu-
lagningu verslunarreksturs Sam-
bandsins, Miklagarðs og verslunar-
deilar. Ef rekstur verður óbreyttur
þykir sýnt að stefni í algjört þrot og
telja menn jafnvel nauðsynlegt að
skipta um forystu í verslunarfyrir-
tækjunum til að knýja fram brýn-
ustu aðgerðir. í því sambandi heyr-
ist vaxandi óánægja með störf Ol-
afs Friðriksson framkvæmda-
stjóra og er jafnvel búist við að hann
þurfi að víkja, ef einhver annar
finnst í starfið .. .