Pressan - 26.09.1991, Qupperneq 24

24
FIMMTUDAGUR PRESSAN 26. SEPTEMBER 1991
* er með
ólíkindum
— Hafið þið tekið eftir
því hversu margir af
helstu áhrifa- og athafna-
mönnum úr röðum sjálf-
stæðismanna eru kvæntir
konum með ættarnafn?
Duuid Oddsson kvæntist
Thorarensen (Ástríði),
Þorsteinn Púlsson kvænt-
ist Rafnar (Ingibjörgu),
Birgir ísleifur Gunnarsson
kvæntist Backman
(Sonju), Kjartan Gunnars-
son kvæntist Snævarr
(Sigriði), Magnús L.
Sveinsson kvæntist Hofs-
dal (Hönnu), Gudmundur
Magnússon kvæntist
Hjaltalín (Vöku), Hördur
Sigurgestsson kvæntist
Ottesen (Áslaugu), Davíö
Scheving Thorsteinsson
kvæntist Borg (Stefaníu),
Kristjún Ragnarsson
kvæntist Möller (Kristínu)
og Sveinn R. Eyjólfsson
kvæntist Eydal (Auði).
— Talandi um vensl. Við
birtum nýlega á þessum
vettvangi fjölda dæma
um skrítin vensl. Þrjú
dæmi í viðbót: Sjálfstæð-
ismaðurinn Styrmir
Gunnarsson, ritstjóri
Morgunblaðsins, varð
tengdasonur Finnbogu
Rúts Valdemarssonar, rit-
stjóra Alþýðublaðsins og
þingmanns Alþýðuflokks-
ins. Margeir Pétursson, at-
vinnumaður í skák, varð
tengdasonur Indrida Púls-
sonar, stjórnarformanns
Skeljungs og stórmeistara
Frimúrarareglu íslands
(sem aftur er kvæntur
inn í framsóknarættina
Hánefsstaðaætt), og Jón
Steinar Gunnluugsson,
lögfræðingur og sjálf-
stæðismaður, varð
tengdasonur Púls Berg-
þórssonar veðurfræðings,
sem sæti átti í stjórnum
Sósíalistaflokksins og Al-
þýðubandalagsins.
SKATTAKÓNGAR
REYKJAVÍKUR
(Anno domini 1936)
Skuttukóngur Rtykjuvíkur
núlírnuns eru menn á hord
vid Tollu í Síld og fisk, Skúlu
son hans, Lúffu Cluusen og
svo er allluf hópur upótekuru
viö toppinn. Þegar útsvurs-
skrú Reykjavíkur frú úrinu
11)36 er skodud kentur í Ijós
nokkur hreyting ú því Itvers
konar ulhufnutnenn keppa
um skattakóngstitilinn, þ.e.
ud upótekurum undunskild-
um.
Fyrir rúmri hálfri öld var
Thor Jensen, útgerðarmaður
með meiru, sá sem greiddi
hæsta útsvarið í höfuðborg-
inni, 20.250 krönur. Til sam-
anburðar má geta þess að þá
kostaði mjölkurlítrinn liðlega
50 aura. Það er að segja
gamla aura. Með öðrum orð-
um hálfan nýjan aur! Nú kost-
ar mjólkin 68 krónur og mið-
að við „mjólkurvísitölu"
greiddi Thor 275 milljónir
króna í útsvar. Miðað við nú-
verandi útsvarsprósentu var
Thor sem sé með yfir 3 millj-
arða á mánuði!
Lyfsali skipaði annað sætið
1936, Slefún Thorarensen,
með 17.685 krónur. Peter Pel-
ersen, bíóstjóri í Gamla bíói,
kom næstur og í fjórða sæti
var annar apótekari, Þor-
steinn Scheving Thorsteins- I
son. í næstu sætum voru m.a.
Eggerl Krisljánsson heildsali,
Jóhannes Jósefsson, eigandi
Hótels Borgar, Ólafur Magn-
ússon kaupmaður, Sleindór
H. Einarsson, titlaður bif-
reiðaeigandi, og Ingibjörg C.
Þorlúksson kaupkona. Það er
annars athyglisvert að af
þeim 35 einstaklingum sem
greiddu yfir 6.000 krónur í út-
svar voru 17 kaup-
menn/heildsalar. Eitthvaö
hefur það nú breyst.
í efstu sætum fyrirtækja
voru m.a. Shell á Islandi, ()l-
íuverzlun íslands, Ölg. Egill
Skallagrimsson, Jóhann Ol-
afsson og co., timburverslun-'
in Völundur, Ó. Johnson og
Kaaber, SÍF og Kveldúlfur.
Þetta er Olafur Skúlason á Selfossi góðan dag
Vorid IÍI72 var ski/tuij uf
vinstrisljórn þeirri sem þú
ríkti svoköllud Sluöurvals-
nefnd rikisstufnana, undir
furmennsku Olufs Rugnurs
(irímssonur, mei) innanhorös
Jón Haldvin Hunnihulsson,
Helgu Seljun <>g fleiri. Þretnur
og húlfu úri síöur skiludi
nefndin af sér skýrslu med íl-
urlegum lillögum um flutn-
ing ríkisslofnunu og deiUlu úl
ú luntlshyggöinu og svo upp-
setningu mikils útihúunels ut-
un höfuöhorgursvæöisins.
Nefndin lugöi til hyllingur-
kenndur breytingur sem
kæmu til frumkvæmdu ú
tímabilinu 1!)77 til WS2.
Nefndin lagöi til að eftirfar-
andi stofnanir yrðu í heild
sinni fluttar út fyrir höfuð-
borgarsvæðið:
Búnaðarfélagiö, Fram-
leiðsluráö landbúnaðarins,
Ixtndnám ríkisins, Rann-
sóknastofnun landbúnaðar-
ins, Sauöfjárveikivarnir,
Veiðimálastofnun, Veiðistjóri
og skrifstofa rannsóknastofn-
ana atvinnuveganna færu á
Borgarfjaröarsvæðið.
Orkustofnun, Landsvirkjun
og Biskupsembættið (ásamt
Hjálparstofnun kirkjunnar)
færu á Selfosssvæðið.
Landhelgisgæslan færi á Suö-
urnesjasvæðið, Fiskvinnslu-
skólinn á ísafjarðarsvæðið.
Kennaraháskólinn, Hús-
mæðrakennaraskólinn og
Tækniskólinn færu á Eyja-
fjarðarsvæðið. Rafmagnsveit-
ur ríkisins, Landmælingar Is-
lands og Skógrækt ríkisins á
Austfjarðasvæði,
Svo má nefna að lagt var til
að háskóladeildum yrði dreift
hingað og þangað um landiö.
Nú, tuttugu árum eftir stofn- i
un nefndarinnar og tíu árum j
eftir að þessu átti að vera lok- !
ið, er auðvitað ekki annað
hægt en dást að framkvæmd-
inni! I
Gráhærði
skaparinn með
skeggið í tísku
/ nýhirtri lífsviöhorfakönn-
un kemur fram aö 51 prósenl
Islendirtgu trúir því aö til sé
Guö sem viö gelum leituö lil í
bæn. I sams konar könnun
19H4 svöruöu uöeins IH pró-
senl því til uö þeir tryðu ú per-
sónulegan Guö.
Hlutfall þeirra sem telja að
til sé „einhvers konar al-
heimsandi eða lífskraftur"
(sem sagt ekki persónugerv-
ingur) lækkaði á sama tíma
úr 58 í 32 prósent. Hlutfall
þeirra sem vissu i rauninni
ekki hverju trúa skyldi lækk-
'aði líka, úr 15 í 12 prósent. Og
þeim sem trúa hvorki á Guð
né einhvers konar lífskraft
fækkaði einnig, úr 7 í 5 pró-
sent.
Með öðrum orðum hefur
trúin á gráhærða skaparann
með skeggið aukist gífurlega
á kostnað trúarinnar á óskil-
greindan anda eða kraft.
Samkvæmt könnuninni.
Frammi fyrir þessu blasir
samt við sú staðreynd að enn
fara um eða yfir 60 prósent
landsmanna aðeins einu
sinni á ári, sjaldnar eða aldrei
í kirkju og sem fyrr fara að-
eins um 30 prósent til viðbót-
ar aðeins á helgidögum í
kirkju.
Nú segir biskupinn gagn-
vart þessari kirkjusókn að
eitthvað þurfi að gera. Þaö
sagði líka biskupinn sem ríkti
1984.
KYNLÍF
Áhrif nauðgunar
Ég rak augun i áhrifamik-
ið ljóð um daginn —
„Nauðgunarljóðið" kallar
höfundurinn það. Við lest-
ur þess næst örlitill skiln-
ingur á hvernig þolendum
nauðgunar getur liðið eftir
glæpinn. I Ijóðinu er meöal
annars sagt frá því að eng-
inn munur sé á nauðgun og
því að vera hrint niður
langan stiga — nema að úr
sárinu blæðir líka innan
frá; það sé enginn munur á
nauðgun og að verða fyrir
stórum vöruflutningabíl —
nema að eftir á spyrja karl-
mennirnir hvort þér hafi
þótt það gott; það sé eng-
inn munur á nauðgun og að
fljúga i gegnum framrúð-
una í árekstri, nema að eftir
á ertu ekki hrædd við bíla
heldur helming mannkyns.
Því fer fjarri að nauðgun
sé ástríðuglæpur, að árásar-
maðurinn verði skyndilega
hálfvitstola af kynferðis-
legum losta og fái útrás á
næstu konu sem verður á
vegi hans um dimma nótt
eftir ball. Nauðgun hefur
ekkert með ástriður að
gera heldur er fyrst og
fremst ofbeldisglæpur. I
skýrslu nauögunarmála-
nefndar (dómsmálaráðu-
neytið 1989) er sett fram
eftirfarandi skilgreining á
nauðgun: „Nauðgun er lík-
amsárás þar sem um er að
ræða þvingun, eða tilraun
til þvingunar, til kynferðis-
legra samskipta. Ekki skipt-
ir máli hvort likamsmeið-
ingar, andleg/persónuleg
niðurlæging eða kynferðis-
leg útrás (sáðfall) er kjörfar-
vegur hvatanna sem að
baki liggja."
Þegar um er að ræða
nauðgun eru árásin og æru-
meiðingin aðalatriðið. Per-
sónuleg landhelgi er van-
virt og konan svívirt sem
kynvera. Nú þegar ég skrifa
þessar línur hafði nýlega
birst frétt í einu dagblað-
anna um konu sem var
nauðgað af starfsmönnum
varnarliðsins í Keflavík. í
þessu tilviki kærði konan,
þótt þolendur nauðgunar
geri það ekki alltaf.
Það er þekkt að nauðgun
veldur sálrænum og likam-
legum skaða, sem getur
birst í margvíslegum
kreppueinkennum. ítarleg-
ustu kannanir sem gerðar
hafa verið á áhrifum
nauðgunar á þolendur
voru gerðar í Boston árið
1974 af hjúkrunarfræðingi
og félagsfræðingi, Ann W.
Burgess og Lyndu Holm-
strom. Tekið var viðtal við
níutíu og tvær konur sem
leituðu til borgarspítalans í
Boston vegna nauðgunar
eða meintrar nauðgunar.
Kreppueinkennum
vegna nauðgunar má
skipta í tvö stig, Fyrra stigið
hefst strax eftir nauðgun-
ina og getur varað í nokkr-
ar vikur. Fyrstu klukku-
stundirnar eftir nauðgun
geta konur fundið til marg-
víslegra tilfinninga. Þær
ýmist sýna mikil viðbrögð
svo sem reiði, kvíða, grát,
niðurlægingu, hefndar-
löngun og spennu — ótti og
sjálfsásökun eru sérstak-
lega áberandi. Aðrar virð-
ast rólegar og breiða yfir til-
finningar sínar. Líkamleg
áhrif nauðgunar á þessu
fyrra stigi má rekja til átaka
í sjálfri nauðguninni og
birtast til dæmis sem mar
og hruflun. Konur, sem
neyddar eru til að hafa
munnmök, fá sárindi í kok,
og þær, sem er þröngvað til
kynmaka, geta fengið sár-
indi eða blæðingar í slím-
húð í leggöngum eða enda-
þarmi. Fyrstu vikurnar eftir
nauðgun mátti greina mörg
sálvefræn einkenni svo
sem svefntruflanir, vöðva-
spennu, meltingartruflanir
og einkenni í kynfærum og
þvagfærum.
Á síðari stigum voru
kreppueinkennin þau að
. .. þær, sem var
nauðgað innan-
dyra, hræddust
að vera inni í
húsi — þær, sem
var nauðgað utan-
dyra, þorðu ekki
út fyrir hússins
dyr.
konan varð upptekin af að
endurskipuleggja líf sitt.
Sumar þorðu ekki að hefja
störf að nýju — sérstaklega
ef nauðgunin átti sér stað i
vinnunni — eða sögðu upp
störfum og voru atvinnu-
lausar um tíma. Vegna óör-
yggis var mjög algengt að
konur flyttu búferlum,
skiptu um símanúmer eða
tækju nafn sitt úr síma-
skránni. Þetta endurspegl-
aði ótta þeirra um að
nauðgarinn fyndi þær aft-
ur. Margar sýndu fælnivið-
brögð. Þær, sem var nauðg-
að innandyra, hræddust að
vera inni í húsi — þær, sem
var nauðgað utandyra,
þorðu ekki út fyrir hússins
dyr. Algengt var að kon-
urnar lentu í erfiðleikum
með náin samskipti og kyn-
líf. Nær allar voru hræddar
við að vera í margmenni og
sumar óttuðust einhvern
að baki sér, sérstaklega ef
nauðgarinn hafði ráðist á
þær aftan frá.
Spyrjió Jónu um kynlífió. Utanáskrift: Kynlíf c/o PRESSAN, Hverfisgötu 8-10, 101 Reykjavík