Pressan - 30.12.1992, Qupperneq 16

16
MIÐVIKUDAGUR PRESSAN 30. DESEMBER 1992
ANHÁLL 1992
Enn gjamma íslendingar gjammsins vegna
APRÍL
„Eins og ég segi hef ég engin
áform um að bjóða mig ffam
gegn Jóni Baldvini en sá mögu-
leiki getur komið upp. Það er
ekkert víst í lífinu
nema dauðinn.“
Jóhanna Sigurðardóttir húsráðherra.
„Það er búið að gera kristin-
dóminn ævintýralega
leiðinlegan.“
Gunnar Þorsteinsson Krossfari.
„Ég er mjög jarðbundin mann-
eskja ogþess vegna mun titill-
inn ekki breyta mér á neinn
hátt.“
María Rún Hafliðadóttir
fegurðardrottning.
„Ef upp kæmi sú hreyfing að ég
ætti að hætta núna þá myndi
ég gera það.“
Steingrímur Hermannsson
fýrrverandi leiðtogi.
„Ég sagði við stjórnina þegar ég
tók við að mér tækist örugglega
ekki að fljúga eins hátt og lyrir-
rennara mínum tókst.“
Ólöf Kolbrún Harðardóttir
óperukona.
MAÍ
„Dæmi eru um það að
þjónanemar komi grátandi
heim til st'n úr vinnu vegna
þess harðræðis sem þau eru
beitt og síðan sofa þau ekki á
nóttunni vegna kvíða fyrir að
mæta í vinnuna næsta dag.“
Klara Geirsdóttir þrælaforingi.
„Ef þingflokkurinn ákveður að
lýsa yfir vantrausti á störf mín
með því að kjósa nýjan aðal-
mann í ráðið treystir hann mér
greinilega ekki lengur til að
gegna trúnaðarstörfum.“
Ragnheiður Davíðsdóttir uppreisn-
arseggur.
„Fjárhagurinn er traustur
hjá okkur.“
Guðni Þórðarson ferðafrömuður.
„Fjárhagurinn er traustur
hjá okkur.“
Halldór Sigurðsson flugfrömuður.
,Ætli það tæki mig ekki um tíu
þúsund mínútur að lesa allan
EES-samninginn ef ég hefði ró
og næði og læsi í hljóði.“
Davíð Oddsson lestrarhestur.
„Á meðan við vorum úti á svöl-
um kviknuðu eldar alltaf nær
og nær hótelinu. Þegar svo var
komið tókum við á það eina
ráð sem við þekktum, sem var
að hvolfa í okkur vodkaflösku,
og ég dó með bros á vör.“
Einar Örn Benediktsson sykurmoli í
Los Angeles.
„Áhugi Þráins á félagsmála-
störfum hefur jafnan verið
mikill, ekki síður en minn.“
Hrafn Gunnlaugsson kvikmyndarisi.
„Davíð lá á gólfinu og það þótti
viðeigandi að koma honum á
stalT
Markús Örn Antonsson ráðhússtjóri.
„Það verður að sparka mér ef
ætlunin er að losna við mig.“
Ragnheiður Davíðsdóttir Menning-
arsjóðskona.
„H vort sem okkur líkar það
betur eða verr virðist róman-
tíkin í atvinnumálum okkar ís-
lendinga á hröðu undanhaldi."
Friðrik Pálsson forstjóri SH.
„Mestalla ævi mína hef ég
starfað við sölumennsku.“
Ingi Björn Albertsson.
Fáir munu líta til ársins sem er
að líða með einhverjum sérstök-
um söknuði. Ekki svo að skilja að
land og lýður hafi tekið kollsteyp-
ur til glötunar, heldur ffemur hitt
að ástandið drabbaðist bara ein-
hvernveginn niður. Tíðarandinn
einkenndist af almennum slapp-
leika, enda verður víst vart á móti
mælt að þjóðarsálin hefur verið
hálfsloj undanfarið ár eða svo.
Þessu fylgdi vitaskuld óráð og
rugl, sem setti mjög mark sitt á ár-
ið.
Árið hófst með því að annar
hver spekingur þjóðarinnar gaf
henni það hollráð að nú mættu
menn síst fyllast „bölmóði", sem
varð leiðinlegasta tískuorð ársins
á eftir orðinu „neyðarástand" en
fréttamenn reyndu í alvöru að fá
fólk til þess að trúa því að neyðar-
ástand ríkti á Neskaupstað vegna
þess að kirkjugarðurinn þar væri
yfirfullur.
Þrátt fyrir allt var það þó ekki
svo að þjóðin hefði ekki næg úr-
lausnarefni til þess að fást við.
Aflabrestur, hörmuleg skulda-
staða hins opinbera, horfið álver,
sjóðirnir tómir og annað eftir því.
Margþvæld tuggan um að íslend-
ingar létu hendur þá fyrst standa
fram úr ermum þegar á bjátaði
reyndist hins vegar gersamlega úr
lausu lofti gripin, því nú brá svo
við að ekkert gerðist, slenið lagðist
á þjóðina alla og enginn nennti
neinu... nema vitaskuld því að
þvarga um fánýt aukaatriði eins
og Islendingum einum er lagið.
Guðbergur Bergsson nefndi
þessa þjóðaríþrótt Gjamm pour
la gjamm eða „gjamm gjammsins
vegna“.
TRÚARGJAMM
Trúardeilur á íslandi vöknuðu
til lífsins á ný í fyrsta skipti í marg-
ar aidir. Ekki þó vegna þess að
einhverjum hefði tekist að endur-
vekja áhuga almennings á eðli
Guðs eða einhverju svoleiðis,
heldur vegna þess að sumum
Keflvíkingum þótti prestur vera af
illu verstur, bæði leiðinlegur og fé-
gráðugur. Hann taldi hjörð sína
aftur vera undir djöfullegum
áhrifum, en samt samdist um
vopnahlé særingalaust.
Þetta var þó ekkert hjá þeim
skisma, sem upp kom í Kópavogi
þegar meirihluti Víghólasafnaðar
vildi fremur hafa útsýni út um
eldhúsgluggann en langþráða
kirkju, enda töldu kirkjuandstæð-
ingar megna umhverfishættu
stafa af henni.
MENNINGARGJAMM
Þrátt fyrir að færa megi mörg
rök fyrir því að þjóðarslenið hafi
lagst með mestum þunga á menn-
inguna (Svo á jörðu sem á himni,
Kúbukvein Bubba, leikritið Elín
Helga Guðríður og skáldsagan
Júlía, svo fátt eitt sé nefnt)
gjömmuðu sjálfskipaðir oddvitar
íslenskrar menningar ekki út af
því. Þeir gjömmuðu þegar leggja
átti niður hinn handónýta Menn-
ingarsjóð og alkunnir menningar-
frömuðir á borð við Helgu Kress,
Ragnheiði Davíðsdóttur og
Bessí Jóhannsdóttur fóru ham-
förum í fjölmiðlum.
Aðrir menningarvitar brunnu
hins vegar þegar Friðriki Soph-
ussyni flaug í hug að ef til vill ætti
að skattleggja fjölmiðlun og út-
gáfu eins og hverja aðra atvinnu-
grein. Frjálsustu og óháðustu
fréttamiðlar landsins skýrðu frá
þeim augljósu sannindum að með
þessu stæði til að hefta skoðana-
frelsi og upplýsingaflæði í land-
inu. Þráni Bertelssyni tókst það
sem Auði Laxness og Ólafi
Ragnarssyni hjá Vöku-Helgafelli
hafði mistekist í áratug, sumsé að
fá Halldór Laxness til þess að
skrifa, þó ekki væri nema nafnið
sitt á mótmælaskjal gegn virðis-
aukaskatti á menningu. Ekki svo
að skilja að nokkur maður hafi
trúað því að íslensk menning
myndi leggjast af ef hún yrði virð-
isaukaskattskyld, en hins vegar
styrktist grunur margra um að af-
ar lítill virðisauki væri falinn í
fyrmefndri menningu.
PÓLITÍSKT GJAMM
Hátindi náði samt gjamm-
stefnan á Alþingi, þar sem menn
gleymdu sér gjörsamlega í deil-
unni um formið. Dágóður minni-
hluti þingheims taldi til dæmis
EES-málið vera alvarlegasta mál,
sem Alþingi hefði noldrru sinni
tekist á hendur, og fannst það
raunar vera svo alvöruþrungið að
þeir gátu ekki einu sinni fengið
það af sér að ræða um málið, hvað
þá að ganga til atkvæða um það.
Hins vegar ræddu þeir um þing-
sköp þangað til þeir urðu bláir í
framan.
Á þingi voru menn lfka í prýði-
legri æfingu. Þegar ræða þurfti
niðurskurð í ríkisútgjöldum varð
mönnum tíðræddast um ferða-
kostnað ráðherra, risnu og svo
framvegis, og létu eins og sá
kostnaður — sem reyndar er ekki
lítill — skipti einhverjum sköp-
um. Niðurrif landbúnaðarmyll-
unnar kom hins vegar aldrei til
umræðu.
Meira að segja vandi sjávarút-
vegsins var þingfurstunum ofviða
til þess að ræða af viti. Þorsteinn
Pálsson sjávarútvegsráðherra
gekk á undan með góðu fordæmi
á þingi LÍU þegar hann taldi upp
öll þorp og bæi í göngufæri ffá sjó
og sagði landauðn vofa yfir þeim
öllum ef gripið yrði til annarra
ráðstafana en hann vildi. Gamal-
gróin útgerðarþorp eins og Kópa-
vogur voru á þessum lista og
meira að segja Djúpavík, sem ráð-
herra sýndist ætla að leggjast í
eyði í annað skipti! Og við þessu
sögðu Kristján Ragnarsson og
kompaní „Amen“ með bros á vör.
Enginn komst þó með tærnar
þar sem Ólafur Ragnar Gríms-
son hafði hælana, sem dró í efa
aðdraganda, framkvæmd og
nauðsyn gengisfellingar, vegna
þess að hann hafði ekkert séð um
gengisfellingu portúgalska eskúð-
ans á gengissíðu Moggans og boð-
aði til heils blaðamannafundar
vegna þess, sem hann hafði ekki
séð á þeirri annars ágætissíðu. Ól-
afur náði sér svo á strik í þessu, að
það tók Jóhannes Nordal þrjá
daga að útskýra fyrir honum
grundvallaratriði gengisskráning-
ar.
ALMENNT GJAMM
En því miður var þessi aukaat-
riðahneigð ekki bundin við þing-
menn. Kverúlantar landsins með
snillinga eins og Bjama Hannes-
son og dr. Hannes Jónsson í far-
arbroddi risu upp sem einn mað-
ur og sáu þá meinbugi helsta á
EES- samkomulaginu að hingað
myndu þyrpast útlendingar í stór-
um stíl til þess að kaupa upp land-
ið, að maður tali nú ekki um
mengun kynstofnsins og hvernig
þessir skrattar myndu mergsjúga
íslenska velferðarkerfið.
Og þegar íslenskir neytendur
gerðust þreyttir á verðlagningu
hérlendis og sneru sér til útlanda í
verslunarferðir var fyrsta hug-
mynd kaupmanna (sem áður
hrópuðu hæst um frjálsa verslun)
að ferðafrelsi þetta yrði takmark-
að með einhverjum hætti.
Áfram má telja: Slysagildra á
Laugavegi var allt í einu rakin til
pólitískra skoðana Ingimundar í
Heklu, slæmar heimtur á með-
lögum urðu allt í einu öllum öðr-
um að kenna en barnsfeðrunum,
sem bara skildu ekkert í þessari
kröfuhörku um að þeir væru
ábyrgir gerða sinna, hátekjuskatt-
ur varð áður en varði lausnarorðið
í þessu auma landi, sem því miður
hefur aldrei átt alvöru milljónera,
verkalýðsfrömuðir slepptu sér
reglulega vegna hárra vaxta (hvort
sem um var að ræða innláns- eða
útlánsvexti), og af völdum þessar-
ar sömu almennu rökvísi var Jón
Baldvin Hannibalsson einn
góðan veðurdag orðinn aðalsöku-
dólgurinn í forræðisdeilu Sophiu
Hansen og ísaks Halíms Al! Er
furða þótt hægt miði?
Á meðan öllu þessu Gjammi
pour la gjamm stendur verður
þjóðin svo slappari og slappari og
þess sífellt umkomulausari að
bjarga sér úr ógöngunum. Svo er
brátt komið að þjóðin getur ekk-
ert nema gjammað. Og hvar er
brautryðjandi gjammsins þegar
gjammið rís hæst? Stefán Jón
Hafstein er vitaskuld að annast
hjálparstarf á öðrum stað í þriðja
heiminum.
6$, &£*%&)
KÁRI ÞORGRÍMSSON
BÓNDI í GARÐI:
„Ár hins indæla stríðs.“
Kindarlegasti fslendingurinn á
liðnu ári?
„Það hlýtur að vera ég sjálfur.“
FRIÐRIK ÞÓR
FRIÐRIKSSON
KVIKM YN DASTJÓRI:
„Ár uppgangs kvikmyndagerð-
ar á Islandi - árið sem Islendingar
fóru aftur að fara í bíó.“
Besta mynd ársins?
„Svo á jörðu sem á himni.“
ÞORGEIR
ÞORGEI RSSON
RITHÖFUNDUR:
„Barlómsárið."
Mesta óréttlœti ársins?
„Auðvitað það, að barlóms-
stjórarnir skuli enn vera á ráð-
herralaunum.“
ÞORGRÍMUR
ÞRÁINSSON
RITHÖFUNDUR:
„Ár of mikillar svartsýni og of
lítillar bjartsýni meðal íslensku
þjóðarinnar."
Besta bók ársins?
„Ég hef vitaskuld ekki komist
yfir margar af þeim bókum sem
komu út fyrir jólin, en Heimskra
manna ráð eftir Einar Kárason
skarar þó fram úr þeim sem ég hef
lesið.“
JÚLÍUS KEMP
KVIKMYNDASTJÓRI:
„Ég held að ég minnist þessa
árs fyrst og fremst sem árs ís-
lenskra kvilönynda.“
Versta mynd ársins?
„Ingaló höfðaði minnst til mín,
af þeim fimm íslensku kvikmynd-
um sem frumsýndar voru á þessu
ári.“
Heimir Steinsson útvarpsstjóri er upphaf og endir
allra ára og árið 1992 er engin undantekning þar á.
Það hófst með því að Heimir óskaði landsmönnum
öllum árs og friðar og því mun Ijúka með því að
Heimir segi landsmönnum hvaða lærdóm
megi draga af atburðum þess. Heimir er sem
kunnugt er meiri andans maður en fyrir-
rennarar hans og því líður honum illa með
að halda sér innan þeirra marka sem þeir
settu sér. Hann hefur því lengt ræðutíma
sinn á Gamlárskvöld. Hann hefur eignað sér
stærri hluta af árslokunum 1992 og stærri
hluta af ársbyrjuninni 1993. Árið 1993 mun því
byrja seinna en áður og Ijúka fyrr hjá restinni af þjóðinni en undangengin ár. Og
í fyllingu tímans mun Heimi sjálfsagt takast að ná í skottið á sjálfum sér og tala
alltárið.