Tíminn Sunnudagsblað - 22.03.1964, Blaðsíða 21

FRÆÐSLULÖGIN
Framhald af 278. sí3u.
það, sem þau á annað borð geta
endursagt úr námi sínu- Mér hefur
stundum orðið að brosa í kampinn,
kom sjálfur í símann og Göbbels
rétti Remer sjmatólið.
„Þekkirðu röddina?" spurði Hitler,
og Remer, sem skömmu áður hafði
verið sæmdur heiðursmerki af for-
ingjanum sjálfum, kvaðst gera það.
Hitler hélt þá áfram: „Það hefur
verið gerð tilraun til að ráða mig af
dögum. Sú tilraun hefur mistekizt.
Eg er enn þá æðsti maður þýzka rík-
isins. Hér með eruð þér skipaður
yfirmaður alls herliðsins í Berlín
Yður er skipað að brjóta á bak aft-
ur allar tilraunir til svika.“
Remer þurfti ekki að heyra meira.
Hann var heittrúaður nazisti, og nú
snerist hann með lið sitt gegn von
Stauffenberg og félögum hans. Her-
sveitir nazista settust um allar helztu
stjórnarbyggingar og brutust inn í
hermálaráðuneytið, þar sem foringj-
ar samsærisins sátu. í þófi, sem upp-
stóð þar, fékk von Stauffenber skot
í vinstri handlegginn, þann eina hand
legg, sem hann hafði eftir.
Þá var enn ekki ljóst, hvern þa'
höfuðsmaðurinn ungi hafði átt í sam-
særinu. En þess var ekki lengi að
bíða, að Hitler gerði sér grein fyrir
því. í ringulreiðinni, þegar sprengjan
sprakk, höfðu þátttakendur í ráð-
stefnunni fyrst haldið, að þrælavinnu-
fangar, sem voru í nágrenninu, hefði
komið sprengjunni fyrir. En Keitel
minntist þá, hve skjótlega von Stauff-
enberg hafði horfið, og ekki þurfti
nema fáeinar spurningar í varðstöðv-
unum til að sannreyna, að hann hefði
ekið á brott í miklum skyndingi. Auk
þess mundi Brandt höfuðsmaður, sem
dó ekki samstundis, eftir töskunni,
sem hann hafði fært til á gólfinu.
Þetta sama kvöld var von Stauffen-
berg tekinn fastur, leiddur út og skot-
inn. Lík hans fannst aldrei. Sam-
kvæmt skipun frá Heinrich Himmler,
yfirmanni Gestapo, var það brennt
og öskunni dreift út i veður og vind.
Síðan hófust æðisgengnar ofsóknir
og leit að öllum, sem grunaðir voru
um að hafa á einhvern hátt verið
í vitorði með samsærismönnunum.
Þúsundir manna voru teknar af lífi,
þúsundir voru beittar pyndingum.
Meðal þeirra, sem hurfu þessa dag-
ana, voru þeir Rommel hershöfðingi,
sem frægastur var af herferð sinni í
Norður-Afríku og Canaris aðmíráll,
yfirmaður leyniþjónustunnar. Hitler
var aftur einvaldur í rjki sínu, og ekk-
ert ógnaði framar völdum hans, þar
til ríkið leið undir lok tæpu ári síð-
ar, í maí 1945.
eins og þegar „lærisveinarnir vöktu
Jesú, af því að þeir voru orðnir
hræddir og vildu láta hann stoppa
veðrið." Og ein telpan gaf Sturiu
Sighvatssyni þennan vitnisburð:
„Hann var svo mikil frekja, hann
Sturla.“
Kennarinn hans Böðvars er langt
frá því að vera kennari En þegar
kemur að málfræðinni, er hann full-
kominn óviti. Hann fléttar hana inn
í lestararkennsluna og heimtar af
börnunum, að þau læri nöfn á átta
tíðum sagnorða og kunni skil á þeim.
En í bókahillu skólans stendur illa
lesin námsskrá fyrir nemendur á
fræðsluskyldualdri, gefin út af
menntamáiaráðuneytinu árið 1960.
Þar segir svo:
„Á barnafræðslustigi verður að
stilla tnálfræðikennslu í hóf, og get
ur orðið skaðlegt að ætla börnunum
þar mikið nám. Hins vegar eiga
sæmilega greind börn að geta lært
þau atriði, er mest gildi hafa fyri”
stafsetningu og rétta beygingu máls-
ins. En eðlilegast er á barnafræðslu
stiginu að tengja málfræðinámið staf
setningu og stílagerð.
Börn eiga að geta lært helztu ein-
kenni orðflokka, beygingu fallorða
og að þekkja stofn þeirra. í sagnbeyg-
ingu ætti aðeins að kenna einföldustu
atriðin. Varast ber að fara of fljótt yf-
ir Mörg verkefni þarf að leysa, og
traust og trúleg yfirferð tryggir það,
að nemendur læri vel það, sem af þeirn
er heimtað. En námið má ekki verða
þeim of erfitt og skapa þeim óbeit á
nátnsefninu, en svo getur hæglega
farið, ef þeim gefst ekki nægur tími
til að nema vel hvert atriði Jafn-
framt verður að gæta þess, að á
barnaskólastiginu verður lestrar-
kennslan og lestur bókmennta að
sitja í fyrirrúmi. Til þessara greina
má aldrei verja minna en helmingi
þess tíma, sem ætlaður er til móður
málskennslunnar.“
Þrátt fyrir þessa leiðsögu og fyrir
mæli biður vesalings kennarinn hans
Böðvars tornæmustu börnin að gera
sér grein fyrir skildagatíðunum. Kenn
aranefnunni til málsbóta má get.a
þess, að málfræðibók sú, sem kennd
er í barnaskólum, er stórgölluð bók
Þar eru margir góðir kaflar, sér-
staklega framan til, en þegar á líð
ur, gerist drykkurinn göróttur. Þar
eru langlokur, sem ekkert erindi eiga
í barnaskóla. Þó er hitt verst, að
þar eru berar vitleysur, svo sem
fjórða dæmið um fall tilvísunarfor-
nafns (á 57. blaðsíðu í prentuninni
frá 1958). Eg læt aldrei lesa nema 2
línur um tilvísunarfornöfn. Það er
enginn kennari, sem ekki getur látið
hlaupa yfir kafla í námsbókinni.
Annað dæmi um veilur þessarai
bókar er í kafla um forsetningar (bis-
78—79) Þar er feitletruð þessi til-
sögn: „Forsetning er aldrei netna
eitt orð.“ Svo á að finna forsetning
ar í nokkrum málsgreinum, þar á
meðal þessari: „Hundurinn kom
hlaupandi á eftir mér“ Greini svo
hver sem vill.
Ríkisútgáfa námsbóka er stundum
nokkuð sein á sér að laga bækur sín-
ar. En fræðslumálastjórnin hefur
lengi sent út landsprófsverkefni i
málfræði og fleira fyrir barnaskóla
Þeim prófum svipar saman frá ári
til árs. Þau mega kallast í samræimi
við þá námsskrá, sem nú er í gildi.
Það má vel hafa þau til hliðsjónar.
þegar méta skal, hvaða atriði á að
kenna miðlungsbörnum í málfræð-
inni.
Það er einkennilegt í jdöðvarsskóla,
að svo virðist sem þau börn, sem
gengur vel að læra, brosi aldrei. Þau,
sem lítið geta, eru brosleit og elsku
leg. Hin eru bara „einbeitt á svip og
ákveðin í fasi.“ Og Böðvar gefur
þeim þennan vitnisburð eða forspá í
veganesti:
„Þau munu ekki kveikja neinn yl í
hjörtum náunga sinna eneð hlýju, góð
mannlegu brosi, af þvi að þau eiga
það ekki til.“
Þegar ég las þessi orð í sögunni,
varð mér ósjálfrátt að hugsa: Hvern
ig hefur maðurinn getað drepið bros
ið á vörum þessara barna?
Öll börn, sem komið hafa í minn
skóla, hafa átt til hlý og góðmann-
leg bros, misjafnlega mikið að vísu,
en það hefur ekki staðið í neinu
sambandi við námsdugnaðinn. Dug
legustu börnin hafa ekkert siður ver
ið brosmild, alúðleg og hjálpsöm held
ur en hin. Þau hafa ekki verið neitt
síðri að leggja fram aðstoð sína í
eldhúsinu. Og þau hafa löngum ver-
ið reiðubúin að hjálpa þeim, sem
lakar gekk.
Öll þau börn, sem hafa komið (
heimavistarskólann hjá mér, tíu ára
eða yngri, hafa tekið þolanlegt fulln
aðarpróf á tilskildum tíma. Það gekk
á ýmsu meðan farskólinn var. Eg
er að vísu svo lánsamur að mega
hafa börnin til fjórtán ára aldurs,
en nokkur hafa útskrifazt ári fyrr.
Stundum finn ég til þess, að greind
ustu börnin fá ekki þá kennslu, sem
þeim hæfir, vegna þess hve mikla
rækt þarf að leggja við þau, sem
lakar standa að vígi. En er það ekki
aðalmarkmið barnaskólanna að koma
öllum til nö&kurs þroska?
Eg hef aldrei hugsað svo um telpu
i roínum skóla, að hún ætti að vera
kornin í eldhúsið til hennar mömmu
sinnar, burt frá öllum bókalærdómi.
Eg hef ekki talið betra fyrir nokkurn
dreng, að hann væri kominn í fjós
TIIHINN- Sl'NNEDAGSBLAÐ
285