Tíminn Sunnudagsblað - 12.02.1967, Page 19

H. C. BRANNER:
\
FYRRI HLUTI
TRÉSKÓR HANNIBALS
Þar sem við Hannibal vorum
tveir þeir lakast gefnu i bekkn-
um, var okkur vísað til sætis við
aftasta borðið, hvaðan erfiðast var
að fylgjast með kennslunni. Það
var léleg uppeldisfræði, en þó hið
eðlilegasta skipulag, sem hægt var
að hafa. Frá örófi alda í sögu
mannkynsins höfðu hinir sterku og
vitru setið næst bálinu, en hinum
veikburða og heimsku verið vísað
út í myrkrið. Okkur Hannibal
fannst þetta ekkert undarlegt . . -
í miðskólanum höfðu við sveitzt
blóðinu sem galeiðuþrælar á sömu
árinni, einni fjárans ár, sem leit-
ins til fullnustu, og hún er meg-
ingrunnur þeirrar reynslu, sem
áhorfendur verða fyrir í leikhúsi.
Á því leikur ekki vafi. Þau ieik-
skáld, sem beita fráþvingun i verk-
um sínum, hafa þar með viður-
kennt hina ríku tilfinningu fólks
til innlifunar á leiksýningu, en
vilja forðast hana, því hún, eins
og fyrr getur, sljóvgar dómgreind
áhorfenda og deyfir skilning
þeirra. Hér verður engum gctum
að því leitt, hvort þau leikskáld,
er beita fráþvingun, séu betri og
frumlegri en önnur, og áhorfendur
verða sjálfir að móta sér skoðanir
á gildi raunsýni, raunhygli og firru
leikmenntar.
Að mínu áliti skiptir engu, hverj
um tæknibrögðum leikskáldið beit
ir á sviðinu. Hlutverk leikskálds
er að móta persónur og kjósa þeim
líf, raunverulegt líf, svo þær bera
engin merki skáldskapar en eru
sjálfstæðar verur, á meðan tjaldið
er uppi, og hugsa, tala og aðhafast
eins og þeim lætur bezt. Leikskáld-
ið gerir slíkt til þess að kynnast
dularmálum lífsins og að rýna í eig
in sál. Hann gerir þetta líka vegna
þess, að honum er unun að fást
við listsköpun, og listsköpun er
fullnægjandi starf, þó tíðum þrúgi
einverustundir við skrifborð skálds
ins.
(Þýtt, aukið og endursagt
eftir „The Present Stage“
eftir John Kershaw.
jöm.
TÍMINN- SUNNUDAGSBLAÐ
aði í ýmsar áttir, án þess nokkuð
miðaði. „Hafið þið öll skilið þetta,
spurði stærðfræðikennarinn, eftir
að hann hafði útskýrt dæmi á töfl-
unni — og margir réttu upp hend-
urnar.
Við Hannibal sátum hlédrægir
og gutum augunum hvor til ann-
ars, en svipur okkar lýsti áhyggj-
um' og kvíða, fingri var lyft í ótta,
en við höfðum því miður ekki skil-
ið dæmið til 'fullnustu, og kenn-
arinn festulegur á svip, tók sér
krít í hönd og sagði: „Nú verður
bekkurinn að taka vel eftir, meðan
ég útskýrði allt dæmið enn einu
sinni.“ Og bekkurinn híjaði og
brosti að okkur Hannibal, sem sát-
um sneyptir og rauðir út að eyr-
um og kinkuðum kolli, segjandi
já, af því að við þorðum ekki ann-
að.
Að lokum gat ég eftir slíkan
tíma slegið upp glósubókinni minni
og sýnt Hannibal, hvernig ég hefði
reiknað út þvermál hringsins,
lengra hafði ég nú ekki kafað. Ég
gat sýnt honum eilífðarvél, það
var aðeins leynilegur vélbúnaður
gerður úr tveimur þráðum af segl-
garni, sem kom blekbyttunni á
borðinu til að snúast. Þetta var ein-
falt, en snilldarlega upphugsað, ég
hélt utan með uppfinninguna og
kom heim frægur — með stjörn-
ur í brjóstinu. Allur skólinn stóð
í fylkingu á leikvellinum og hróp-
aðihúrra!
Svona var ég sem drengur, og
þetta byrjaði strax fyrsta daginn í
skólanum fyrir framan stálteins-
ramma með lituðum trékúlum á.
Þær skyldu brotnar burtu, ekkert
var auðveldara, bekkurinn iðaði
í sætum sínum eins og hópur
halakarta. — Ó, ungfrú, má ég!
En nú kom ég fyrstur upp, og nú
varð allt svo ómælanlega stórt,
hringarnir runnu saman í þoku i
rautt, blátt og grænt og raddirnar
þrumuðu að baki mér: ó, ung
frú, má ég. Og þannig varð ó-
sigurinn óumflýjanlegur hinn smái
ósigur minn, sem enginn hafði
tekið eftir, en það, sem eftir var
af tímanum, sat ég með lamaðar
hendur og horfði á, hvernig næsti
maður gat leyst verkefnið, hvernig •
allir gátu það. Og brátt fór ég að
láta hugann reika burt frá bekkn
um og svörtu töflunni. Úti greind
ust í fjarska tvö espitré og glitr
uðu í sólskininu. Á spássíunni j
lestrarbókinni minni átti minn
betri maður sér athvarf sem göngu
höfðingi í tröllauknum stígvélum
og með sverð við hlið. Að hinu
leytinu sat þarna búkur, sem flutti
lélegan vitnisburð með sér heim.
Þannig var ég, en Hannibal ekki.
Hannibal flúði ekki frá veruleik-
anum, hann var þar, sem nann var
mitt í rykinu og blekinu og þefnum
frá eggjunum, slóst, beið ósigur og
fór síðan aftur í slag. Hannibal
hafði lítil, ljós augu, sem hvörfl-
uðu þjáningafull frá töflunni til
bókarinnar og frá bókinni að á
sjónu kennarans. Hannibal hafði
gildvaxna þumalfingur, sem alltaf
voru þvalir af svita og titruðu dá
lítið, svo annríkt áttu þeir við að
grípa niður í og fletta upp í bók
inni, nokkuð fljótt og ákaft, en
ætíð handtaki á eftir öðrum. —
Andartak, sagði Hannibal mitt í
samningu ritgerðar, ritblý hans
hafði brotnað. — Andartak,
hljómaði frá borði hans
djúpri röddu, þegar við hin sátum
kyrr, nú vantaði blað 1 bókina
hans. Það vantaði blöð í allar
bækur Hannibals, þær höfðu ver-
ið keyptar á fornsölu og í þeim
voru blekklessur og blettir eftir
svitastorkna fingur. „Hanni-
bal“, sagði enskukennarinn, herra
Hoeg, og gaf honum bendingu hæ
versklega með bendiprikinu sínu:
„Vilt þú svo byrja að lesa?“. Og
vísifingur Hannibals með breiðu
svörtu nöglina leitaði í blindni eins
og maðkur yfir blaðsíðuna, leitaði
upp og niður, út og inn millum
línanna. ,>Þögn“, skipaði herra
Hoeg út ýfir raðirnar, „nú skuluð
þið heyra, hvernig raunverulegur
enskur gentleman les teksta! Nú,
Hannibal, þetta svarta þarna eru
bókstafirnir“.
En sú bylgja eftirvæntingar, sem
fór um bekkinn, það var reglulegt
nautaat, sem þarna fór fram Hanni
bal var nautið, en herra Hoeg nauta
etjarinn, sem sveiflaði Toledosveðj-
unni, og hann hafði brot í buxun-
um og var með blóm í hnappa-
gatinu. En nú var Hannibal kom-
inn að niðurlotum og fór á þung-
lamalegu, jöfnu stökki — „Arthur,
the noble King of England". Og
heiTa Hoeg stóð án minnstu svip-
139
i