Tíminn Sunnudagsblað - 21.05.1967, Qupperneq 6

Skólavarðan i Reykjavík — þannig stóð
1934. Teikning Jóns biskups Helgasonar.
ust kirkjuhöfðingjar sumir, sem
andsnúnir voru þessum nýjungum,
ekki lengur í móti mæla, er Guð-
mundarnir hefðu sannfærzt, en
forsvarsmenn andatrúarinnar
töldu það mannlegra, að þeir
kæmu sjálfir til þess að sjá og
heyra, en dæmdu „ekki með sjón
og heyrn Guðmundanna."
í almæli var, að úti um allt
land sæti fólk á síðkvöldum með
fingur á glasi og leitaði kynna við
annan heim, en margir færu dult
með eins og spákonan í Emdor með
kunnáttu sína. Hversu mikil brögð
voru að þessu má ráða af frétta-
klausu í einu blaðanna:
„Úr einni sýslu landsins er skrif-
að, að smiðir hafi þar ekki unc' an
að smíða borð, sem ætluð eru til
tilrauna.“
Haldi einhver, að háðshreimur
hún á Skóiavörðuholti aiit þar til árið
búi á bak við þessi orð, þá fer
hann villur vegur, því að þetta var
prentað í blaði, sem studdi ein-
dregið þessi nýmæli.
í einu héraði landsins kvað við
tón, er prestum var gazt sízt að.
í Þingeyjarsýslu var upp komin
sú hreyfing, að bændur voru tekn-
ir að mæla á harla veraldlegan
hátt yfir moldum látinna vina, og
þó þótti hitt enn meiri tíðindum
sæta, að þar voru menn einnig
farnir að gefa börnum sínum nöfn,
án þess að láta prest ausa þau
vatni og vígja þau anda helgum.
Bóndi í Mývatnssveit orti heldur
kerknislega um Batsebu og Davíð
kóng, og meira að segja Maríu mey,
og skáldið á Litlu-Strönd, Þorgils
gjallandi mælti óþyrmilega gegn
heiðingjatrúboði í Sumargjöf, iiti
Bjarna Jónssonar frá Vogi:
„í Jesú nafni hafa kristniboð-
arnir unnið hvers konar hryðju-
verk. Með hans nafn á vörum og
með krossinn helga í merki sínu
hafa þeir ráðizt á saklausa þjóð-
flokka, brennt og brælt blómlegar
byggðir, drepið fólkið unnvörpum,
kúgað og pyntað, svívirt og saurg-
að, rakað saman auð f jár og hrifs-
að æðstu völdin með ránshöndum
sínum. Ólafur digri skar tungu úr
Dala-Guðbrandi, blindaði Hrærek,
sveik fimim konunga og rak frá
eignum og óðölum — þannig laun-
aði sá kristniboði þeim fylgi sitt
og liðveizlu. Spánverjar boðuðu
kristna trú fyrir vestan haf, sviku,
rændu og drápu saklausa þjóð,
sem var menntaðri og betri en þeir
sjálfir. Slík var boðun kristinnar
trúar til forna. Nú fylgir þeim boð-
skap undirferli, fjársvik, of-
drykkja, kúgun og áþján. . . Meðan
ég er sjálfum mér ráðandi og hef
heilbrigða líkamskraftana, hirði ég
ekki hót um það, þótt ég sé tal-
inn heiðinn.“
Jóni prestaskólakennara Helga-
syni blöskraði: „Hrottalegri
sleggjudóm en þennan hef ég
aldrei séð og býst ekki við að sjá
hér eftir.“
Og svo hljóðbært varð trúleysið
og andvaraleysið á íslandi, að Norð
mönnum þótti sem þeir gætu ekki
setið auðum höndum: „Oss leizt
svo, sem vér yrðum að sjá þar ná-
unga vorn sem íslendingurinn er
— vegna neyðar hans.“
Akureyri var vitaskuld næst-
stærsti kaupstaður landsins, og
hefði engan grunað Iþá, að nöktum
Kópavogshálsinum og stórgrýttu
Kársnesinu risi bær, fjölmennari
höfuðstað Norðurlands. Þar nyrðra
sat Matthías á Sigurhæðum, og
þótti orðið nóg um „það hrafnager
af galandi greppum og suðandi
Sand-Gvendum,“ sem fyllti landið
í elli hans, þar var Magnús Einars-
son söngstjóri, og þar var Arthur
Gook, sem trúna kenndi. Svo að
andinn og eilífðin máttu vel una
þeirri þjónusfcu, er þau nutu. En
jafnvel andagiftin er ekki ein-
hlít. Hinn mikli vikingur hafdjúp-
anna, hákarlinn, hafði lengi rennt
stoðum undir veraldargengi Eyfirð-
inga, en nú var gljáfagur smáfisk-
ur, síldin, tekinn að venja komur
sínar í Eyjaf jörð og bjóðast til þess
að leysa hinn illvíga, gráa úthafs-
fisk af hólmi og gera Norðlendinga
ríka. Jafnvel Sæmundur á Hjalt-
438
T f M I N N — SUNNUDAGSBLA Ð