Tíminn Sunnudagsblað - 15.10.1967, Page 2

\
Úr Fáskrúðsfirði. Margt er breytt síðan á dögum séra Hjálmars.
„Þú átt bara með þeim
Ííðilegasta strák ..
Séra iljálmar Guðmundsson,
sem fyrst var prestur á Kolfreyju-
stað og síðar á Hallormsstað, var
einn hinna sérkennilegu og dynt-
óttu klerka, sem af urðu margar
sögur, er gengu manna á meðal
áratugum saman og eru jafnvel
enn í minnum, þótt hálf önnur öld
sé liðin síðan þær gerðust. Voru
söguefni næg, þar sem séra
Hjálmar var, því að hann var eng-
inn snyrtimaður í orðum né gerð-
um og hinn mesti tiltektamaður.
Barnafræðsla hans og kenning var
skrítin að sumra dómi, enda fór
hann þar sínar götur og hafði
margt að iitlu, er aðrir kenndu af
móði, en virti náttúruvísindin þeim
mun meira, og var þar á undan
mörgum samtiðarklerkum sínum.
Á séra Hallgrími Péturssyni hafði
hann litlar mætur, og Passíusálm-
ana mátti hann helzt ekki sjá. Um
sjálfan sig komst hann svo að orði,
að hann væri „komplimentalaus
skratti" og átti þá við, að hann
hirti líitt um siði og kurteisisvenj-
ur, og voru það orð að sönnu.
Hagmæltur var séra Hjálmar, og
orti til dæmis rímur um Þorstein
viking. Mun honum hafa þótt kveð-
skapur sinn allgóður, og kvað hann
stundum við raust erindi úr Þor-
steinsrímum á milli dúra á nótt-
unni. Hafði hann fagra rödd og
mjúka, þótt ekki væri öllum kær
kveðskapur hans um nætur.
Jafnan talaði séra Hjálmar blaða
laust í kirkjunni, og þótt
hann væri maður gáfaður, sló
stundum út í fyrir honum í stói-
ræðunum. Bar oft við, að hann tók
dæmi af sóknarbörnum sínum eða
öðru því fólki, sem kirkjugestir
þekktu, bæði til lofs og lasts, og
undu menn því misjafnlega. Ó-
skírlífi var eitur í hans bein-
um, og er svo sagt, að hann hafi
gengið með Ijós um bæinn á Hall-
ormsstað og gáð í rúm vinnuhjú-
anna á síðkvöldum til þess að for-
vitnast um, hvort enginn hefði
skotizt á rnilli rúma á forboðinn
hátt. Eigi að síður urðu tvær vinnu-
konur hans vanfærar og þar á
ofan dóttir hans sjálfs. Hefur þessi
árátta séra Hjálmars ef til vill ver-
ið af þvi sprottinn, að faðir hans,
séra Guðmundur í Reykjadal, átti
börn með eigi færri konum en
sjö, auk eiginkonu sinnar, móður
séra Hjálmars, og var honum um
skeið bægt frá skóla fyrir slíkar
sakir og síðan sviptur kjóli og kalli.
'Eitt hið frægasta dæmi um til-
slettni séra Hjálmars við embættis-
gerð er brúðarávarp hans í Kol-
freyjustaðarkirkju haustið 1822, er
hann gaf saman Indriða Hallgríms-
son frá Stóra-Sandfelli og Ásdísi
Jónsdóttur frá Kolmúla.
Ásdís þessi var dóttir Jóns
bónda Halldórssonar á Kolmúla og
Guðnýjar Ilalldórsdóttur, konu
hans. Árið 1817 átti hún barn með
vinnupilti einum í Dölum, Arn-
grími Jónssyni, ófermdum og ekki
alls kostar frómum. Var Ásdís þá
átján ára eða þar um bil. Þetta
barn dó vikugamalt. Nokkrum
misserum síðar varð Ásdís vanfær
í annað sinn, og.síðla vetrar 1820
ól hún Arngrími annað barn.
Sumarið 1822 var Ásdís þunguð
í þriðja sinn, en að því sinni var
barnsfaðirinn af öðru sauðahúsi
en Arngrímur. Það var sem sé
Indriði, er var vinnumaður í Kol-
múla, sonur allgilds bónda i
Skriðdal, Hallgríms Ásmunds-
sonar í Stóra-Sandfelli. Þetta
sama sumar andaðist Jón
bóndi í Kolmúla, 03 nokkru
síðar fór fram brúðkaup Indriða.
Gaf séra Hjálmar þau Ásdísi sam-
an við embættisgerð í sóknarkirkj-
unni 22. september. Er það ein-
kennilegt og óvenjulegt, að prest-
ur var sjálfur svaramaðttr brúðar-
innar, og má líklegt telja, að hann
hafi hlutazt til um, að Indriði
ætti Ásdísi, svo að hún yrði ekki
lengur hneykslunarhella í söfnuð-
inum, enda alsiða á þeim tíma, að
ráðríkir prestar skipuðu fyrir um
hjónabönd i sóknum sínum.
Sjálfsagt hefur margt manna
verið í Kolfreyjustaðarkirkju þenn
an dag, og meðal annarra var þar
Hallgrímur í Stóra-Sandfelli, faðir
brúðgumans og svaramf,ður hans.
Segir ekki af athöfninni fyrr en
séra Hjálmar stóð fyrir altarinu
alskrýddur og hóf að ávarpa brúð-
hjónin. ril brúðarinnar mælti
hann á þessa leið:
„Þú ert af góðum ættum, og
varla þó, því þó auður væri í Kol-
Framhald á 910. slðu.

890
T I M » N N — SUN N UDAGSBLAÐ