Tíminn Sunnudagsblað - 07.07.1968, Blaðsíða 16

Yztahúsið
í Hnífsdal
Við ísafjarðardjúp vestanvert
eru tvö fiskiþorp. — Bolungarvík
er utar, á millj Stigahlíðar, sem
er yzta hlíðin þeim megin við
Djúpið, pg Óshlíðar, en innan við
Óshlíð, sem var röskur tveggja
tíma gangur áður en bílvegur var
lagður um hana, er Hnífsdalur ut-
anvert við mynni Skutulsfjarðar,
— fjarðar þess, sem ísafjarðar-
kaupstaður stendur við. Milli Hnífs
dals og ísafjarðar eru fjórir til
fimm kilómetrar, og heitir þar
Eyrarhfíð. Dregur hún nafn af
Eyri í Skutulsfirði, þar sem ísa-
fjarðarkaupstaður er Það voru
„Danskir“, sem gáfu eyrinni nafn-
ið ,,Isafjord“, er þeir hófu þar
verzlun, en hinn raunverulegi fsa-
fjörður er innsti og stærsti fjörð-
urinn við ^safjarðardjúp.
Hnífsdalur myndast af þremur
fjallgörðum háum og stórfengleg-
um. Næst Eyrarhlíð er Bakka-
hyrna, en Búðarhyrna að utan-
verðu á móti, tignarleg og skarp-
leit, og vekur mönnum ógnþrung-
inn kvíða að vetrarlagi, þegar gil
hennar eru full af snjó og búast
má við snjóflóði á hverju augna-
bliki. Fyrir miðjum dalnum rís
Kistufeilið, ferkantað, fagurt og
reisulegt, ásamt systkinum sínum,
sem öll sjást langt að og eru hin
greiriilegustu fiskimið á ísafjarð-
ardjúpi. Dalurinn er fimm til sez
kílómetra langur frá heiðardrög-
um út að sjó, og er daLsmynnið
í norðaustur frá botninum Á. renn
ur eftir dalnum miðjum' í mjúk-
um bogum á láglendinu, en er
eins og hrynjiandi siLkislæða oar
sem hún fellur hvítfyssandi niður
brattan dalbotninn, gefandi um
hverfinu iðandi iíf, en bregður
dul yfir það, sem á bak við hana
býr. Dalurinn breikkar yzt með
nokkuð háum bökkum beggja
vegna, er enda í hlíðarfótum fjall-
anna, bæði að utanverðu og inn
an, en í miðju er Láglendi, sem
áin og brirnið hafa myndað í bar-
áttu sinni um völdin á Landinu,
malarkambar og sandur. Breidd
dalsins, þar sem byggðin er, mun
vera á annan kílómetra, en þorp-
ið stendur bæði uppi á bökkun-
um beggja vegna og undir þeim.
Það var Laust eftir aldamótin,
að Rögnvaldur Jónsson, sem mun
hafa verið frá Skíðastöðum í Skaga
firði, og fluttist í Hnífsdal ásamt
konu sinni, Sigríði Ólafsdóttjir, og
byggði í félagi við Guðmund Sveins
son kaupmann hús undir bökkun-
um, er næstir voru Óshlíðinni,
nokkuð langt fyrir utan önnur
hús. Var það í daglegu tali kah-
að Yztahúsið. Þetta var timbur-
hús, sem stóð á litlum, hlöðnum
kjallara, portbyggt með lágu þaki
og gluggar á báðum stöfnum uppi
og niðri, en engir á hliðunum.
Lengd hússins var þrjár rúmlengd
ir, og stóðu þrjú rúm undir ann
arri hliðinni uppi á svefnloftinu
en tvö og stigagatið hinum meg-
in. Bilið á milli rúmanna nægði
fyrir lítið horð, er stóð undir glugg
anum við norðurgaflinn og hæð-
in upp í mæninn ekki meiri en
svo, að rétt var manngengt Niðri
var forstofa og eldihús í þeim end-
anum, er sneri upp að bökkun-
um, en stofa í hinum með tveim
gluggum á þeim gaflinum, er vrísi
niður að sjónum. Svotítill lækur
spratt þarna út úr bökkunum og
rann til sjávar innan til við hús-
ið. Mun hann öðru fremur hafa
ráðið hússtæðinu. Ekki var nema
vegarbreidd frá húsinu niður að
flæðarmáli, og gekk því sjólöðrið
upp á húsið, ef bárugangur var
og álandsvindur, eins og öll hús
í Hnífsdal, er stóðu niðri við sjó-
inn.
Gott útsýni var úr Yztahúsinu
yfir byggðina og inn um Djúp og
sólríkt frá morgni, þar til að sól-
in gekk undir bak við Búðarhyrn-
una fyrir ofan. Uppgróin hleðsla
var í brekkunni fyrir ofan húsið
og var köUið „skansinn“. Mun því
einhvern tíma hafa verið þarna
uppsátur við lækinn og bátaspi’ á
skansinum, þó að mér sé ekki
kunnugt um það, eða hvort þar
hefur verið verbúð, En það mót-
aði fyrir bátavör neðan ti, við
húsið á öðrum tug þessarar a'id-
ar. Meðan eingöngu var fiskað á
áraskip, höfðu menn uppsátur hér
og þar nálægt fiskimiðum, sér-
staklega á vorin. Á Óshlíð voru
þrjár verstöðvar allt þar til og
fram yfir það, að vélbátarnir komu
til sögunnar.
Árið 1908 fluttist Sigurður Guð-
mundsson (Sigurður í Dal) frá
Unáðsdal á Snæfjallastfönd tii
Hnifsdals, ásamt konu sinni, Eiisa-
betu Jónsdóttur, Arnórsson ar,
Hannessonar prests í Vatnsfi.-ði
Móðir Sigurðar, Þóra Jónsdótt-
ir (Þóra í Dal, eldri), brá búi haust
ið 1908, því að hún hafði misst
mann sinn þá pm sumarið, Guö-
mund Þorleifsson bónda í Unaðs-
dal og áður formann og útgerðar-
mann í Bolungavík. Þau voru bú
in að búa í Dal í aldarþriðjung.
Nokkru síðar fluttist hún í Hnífs-
dal til Sigurðar, sonar síns, og
tengdadóttur og dvaldist hjá hon-
um, þar til hún lézt árið 1941.
Þesar þrjár manneskjur voru
tengdar órofaböndum skyldleika,
tengda og vináttu, sem enginn
skuggi féll á meðan líf entist Svo
nátengdar voru þær, að ekk) er
unnt að nefna eina svo, að manni
komi ekki öll í hug.
Nokkru eftir að Sigurður kom
til Hnífsdals, fluttist hann í Yzfa
húsið, fyrst leigjandl, og nokkru
síðar keypti hasn það og bjó þat-
til ársins 194®. Sigurður og syn-
ir hans keyptu þá stórt timbuís
hús, er stóð nokkuð fyrir innan
ána, af þeh» Lárusi og Karli Sig-
urðssonum. skipstjórum í Hnífo-
dal. Það hös byggði hagleiksmað-
urinn og dugnaðarforkurinn Óiaf
ur Andrésson, smiður í Hnífsdal,
sem gerði jöfnum höndum að
GUÐJÓN GUÐLAUGSSON SEGIR FRÁ
>20
TÍMINN - SUNNUDAGSBLAÐ